Hayvan Varlığı

Konya ili hayvan varlığı içerisinde ağırlıklı olarak küçükbaş hayvanlar bulunmaktadır.

Küçükbaş hayvanlar içerisinde ise ilk sırayı koyun yetiştiriciliği almaktadır. İlde bitkisel üretimle birlikte yapılan hayvancılık ve özellikle koyun ve sığır yetiştiriciliği çiftçi aileleri için önemli bir ekonomik uğraştır.

94

%8’i de yerli ırk sığırdan oluşmaktadır.

İlçeler itibariyle değerlendirildiğinde kültür ırkı sığırın en çok olduğu ilçe Ereğli ilçesidir.

60,135 adet kültür ırkı sığıra sahip olan Ereğli ilçesi, Konya ili kültür ırkı sığır varlığının

%22.3’ünü oluşturmaktadır. Konya ili sığır varlığının ilçeler itibariyle dağılımı Tablo 48’de verilmiştir.

Tablo 48: Konya İli Büyükbaş Hayvan Varlığı (2010)

İlçe Adı Kültür Melez Yerli Toplam

95 Toplam sığır varlığı bakımından ilk sırada, Ereğli, Çumra ve Karatay ilçeleri yer almaktadır. İl sığır varlığı içinde Ereğli ilçesinin payı %14.5, Çumra ilçesinin payı %8.1, Karatay ilçesinin payı

%7.9’dur. Konya ili sığır varlığı içinde payı az olan ilçeler ise Yalıhüyük (%0.2), Taşkent (%0.3) ve Derebucak’tır (%0.3).

Sığır varlığının yapısı Türkiye geneli ile karşılaştırıldığında, 2010 yılı itibariyle il kültür ırkı sığır varlığı oranının Türkiye genelinin (%36.9) üstünde olduğu dikkati çekerken, gerek melez ırk gerekse yerli ırk sığır varlığı oranının Türkiye ortalamasının altında olduğu görülmektedir Konya ili büyükbaş hayvan varlığı geçmiş yıllar itibariyle incelendiğinde, sığır sayısının 1991-2010 dönemi boyunca toplam olarak 106,041 baş artış gösterdiği ve dönem boyunca büyükbaş hayvan varlığındaki artışın %30 olduğu görülmektedir. Aynı dönem içinde Türkiye genelindeki sığır varlığı ise %4.5 oranında azalış kaydetmiştir. Konya ili sığır varlığının Türkiye içindeki payına bakıldığında ise 1991 yılı itibariyle Türkiye sığır varlığının%3’ünü oluşturan Konya’nın payının yıllar itibariyle artış gösterdiği ve 2010 yılında %4 seviyesine yükseldiği dikkati çekmektedir (Tablo 49).

Tablo 49: Sığır Varlığının Gelişimi

Türkiye Konya Konya/Türkiye

(%)

Baş % Değişim Baş % Değişim

1991 11,972,923 - 354,773 - 3.0

1995 11,789,000 -1.5 367,070 3.5 3.1

2000 10,761,000 -8.7 390,640 6.4 3.6

2005 10,526,440 -2.2 334,080 -14.5 3.2

2010 11,433,128 8.6 460,814 37.9 4.0

Kaynak: TÜİK

Küçükbaş Hayvan Varlığı

Konya ili küçükbaş hayvan varlığı içerinde ağırlıklı olarak koyun yer almaktadır. İlde küçükbaş hayvan varlığının %92’sini koyun, %8’ini de keçi oluşturmaktadır.

2010 yılı itibariyle il genelinde 1,349,248 baş koyun bulunurken, ilde bulunan koyunların

%94’ü yerli, %6’sı ise merinos cinsi koyunlardan oluşmaktadır. Koyun varlığının ilçeler itibariyle dağılımı incelendiğinde, merkez ilçeyi oluşturan Karatay, Meram ve Selçuklu ilçesinin en çok koyun varlığına sahip olduğu görülürken bunu Karapınar, Ereğli, Cihanbeyli ve

96 Çumra ilçelerinin izlediği dikkati çekmektedir. Merkez ilçeyle birlikte bu dört ilçe, il koyun varlığının yaklaşık olarak %60’ını oluşturmaktadır.

2010 yılı itibariyle il genelindeki keçi varlığı ise 115,508 baştır. İlde bulunan keçilerin %97’si kıl keçisi, %3’ü ise tiftik cinsi keçilerden oluşmaktadır. İl keçi varlığı ise başta Ilgın olmak üzere Seydişehir, Taşkent ve Merkez ilçede (Karatay, Meram ve Selçuklu ilçelerinin toplamı olarak) bulunmaktadır. Merkez ilçeyle birlikte bu üç ilçe, il keçi varlığının yaklaşık olarak %40’ını oluşturmaktadır.

Tablo 50’de Konya ili küçükbaş hayvan varlığının ilçeler itibariyle dağılımı verilmektedir

Tablo 50: Konya İli Küçükbaş Hayvan Varlığı (2010)

İlçe

97 İl küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde gerek koyun gerekse kıl keçisi varlığı yıllar itibariyle devamlı bir şekilde azalış göstermiştir. Nitekim 1991-2010 döneminde Konya ili koyun varlığı

%41 azalırken, keçi varlığı %65 oranında azalış kaydetmiştir. Aynı dönemde Türkiye genelinde koyun varlığında %43 oranında azalış yaşanırken, keçi varlığındaki azalış %42 oranında gerçekleşmiştir.

Tablo 51: Konya İli Küçükbaş Hayvan Varlığının Gelişimi

Yıllar

Konya’da kümes hayvanları yetiştiriciliğinde daha ziyade yumurta tavukçuluğu yapılmaktadır.

İlde yumurta tavukçuluğu bütün ilçelerde yapılmakla birlikte, merkez ilçeyi oluşturan Karatay, Meram ve Selçuklu ilçelerinde daha yaygındır. Et tavukçuluğunun zayıf olduğu Konya’da, Akşehir ve Ereğli ilçeleri ön plana çıkmaktadır. Konya ilinde diğer kanatlı hayvan (ördek, hindi, kaz) yetiştiriciliği ise yok denecek kadar azdır (Tablo 52).

Tablo 52: İlçeler İtibariyle Kümes Hayvanları Varlığı (Adet) (2010)

İlçe Adı Yumurta

98

Konya ilinde eskiden beri geleneksel olarak arıcılık faaliyetleri de yapılmaktadır. 1960’ların ortalarında modern kovanlar kullanılmaya ve arıcılıkta modern yöntemler yaygınlaşmaya başlamıştır. 1991’de 64, 000 dolayında arı kovanı varlığına sahip olan Konya’da, kovan sayısı 2000’de 86,522 adet, 2010’da 80,745 adet olmuştur. 1991 yılında Konya ilindeki arı kovanı sayısı Türkiye genelinin %1.9’unu oluştururken, bu oran 2010 yılı itibariyle düşüş kaydederek

%1.4 düzeyine gerilemiştir.

İlde arıcılık faaliyetlerinde bulunan köy sayısı 338 olup, arıcılık yapan köyler daha çok merkez ilçeyi oluşturan Karatay, Meram ve Selçuklu ilçeleri ile Beyşehir, Seydişehir ve Hadim ilçesindeki köylerden oluşmaktadır. 2010 yılı itibariyle toplam arı kovanı sayısının %7.4’ü Karatay, %8.9’u Meram, %6.8’i Selçuklu merkez ilçelerinde yer alırken %9.2’si Beyşehir,

%8.6’sı Seydişehir ve %8’i de Hadim ilçesinde bulunmaktadır. İldeki kovanların tamamına yakın bölümü (%97’si) yeni kovanlardan oluşmakta iken, %3 gibi düşük kısmı ise eski

99 kovanlardan oluşmaktadır. Tablo 53’de Konya ili arıcılık faaliyetleri ilçeler itibariyle verilmiştir.

Tablo 53: İlçeler İtibariyle Arıcılık Faaliyetleri (2010)

İlçe Adı Köy Sayısı

100 4.7.2. Hayvan Varlığının Bölge ve Türkiye İçindeki Yeri

Konya ili hayvan varlığının TR52 Bölgesi ve Türkiye hayvan varlığı içindeki yeri incelendiğinde;

ilde genel olarak bütün hayvan türlerine ait mevcut sayıların gerek Türkiye gerekse bölge içinde önemli bir yer tuttuğu görülürken, küçükbaş hayvan yetiştiriciliği ile yumurta tavukçuluğu faaliyetlerinin bölge ve Türkiye içindeki payının nispi olarak yüksek olduğu dikkati çekmektedir (Tablo 54).

Küçükbaş hayvan varlığı bakımından Türkiye genelinin %5’ini, TR52 Bölgesinin ise %82.2’sini oluşturan Konya, büyükbaş hayvan varlığında ise Türkiye’nin %4’ünü, TR52 Bölgesi’nin de

%92.3’ünü oluşturmaktadır. Küçükbaş hayvan açısından koyunda Türkiye varlığının %5.8’ine sahip olan Konya, merinos koyun varlığında ülke genelinin %7.7’sini, yerli ırk koyun varlığında ise Türkiye’nin %5.8’lik kısmını oluşturmaktadır.

Grafik 15: Koyun Varlığının Gelişimi

1991 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Pay (%) Bin Baş

Türkiye Konya Konya/Türkiye, Sağ Eksen

Konya’da canlı hayvan yetiştiriciliği geleneksel bir uğraş alanıdır. Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde Konya ilindeki geniş meraların büyük katkısı vardır. Kuru tarım koşullarına bağlı olarak tarıma elverişli arazinin yarısına yakını nadasa bırakılmaktadır. Gerek, nadasa bırakılan alanların çokluğu gerekse geniş mera alanları küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için

101 uygun koşullar oluşturmaktadır. Önceleri büyük oranda mera hayvancılığı biçiminde yapılan koyun yetiştiriciliği, son yıllarda mera alanlarının azalması ve yanlış otlatma nedeniyle kalitesinin düşmesine bağlı olarak besiciliğe dönüşmüştür. Besiciliğin gelişmesinde ilde açılan yem fabrikaları ve şeker fabrikalarının da katkısı olmuştur.

İlde yem fabrikaları ve şeker fabrikalarının açılması, besi materyallerini arttırmış, bunun etkisiyle ilde önceleri önemsiz düzeylerde olan sığır besiciliği de gelişmiştir. Sığır besiciliğinin gelişmesinde bir başka etken ise ilde 1970’lerden sonra sayıları hızla artan mandıralardır.

Mandıralardaki bu artış ildeki sığır varlığının niteliğinin de gelişmesine neden olmuş, kültür ve kültür melezinin toplam hayvan varlığı içindeki payını arttırmış, yerli ırk sığır besiciliğinin giderek terk edilmesini sağlamıştır. 2010 yılı TUİK verilerine göre ildeki sığır varlığı TR52 Bölgesi sığır varlığının %92'sini ülke sığır varlığının ise %4'ünü teşkil etmektedir.

Konya ili hayvan varlığının TR52 Bölgesi ve Türkiye içindeki yeri Tablo 54’de verilmiştir.

Tablo 54: Hayvan Varlığının Ülke ve Bölge İçindeki Yeri (2010)

Hayvan Türü tavuk varlığı olup, bu TR52 Bölgesinin %90’ını, ülke tavuk varlığının %4’ünü oluşturmaktadır.

102 Konya, özellikle yumurta tavukçuluğu açısından ülke genelinde önemli bir merkez konumundadır. İlde 2010 yılı itibariyle 8.7 milyon adet yumurta tavuğu olup, bu ülke genelindeki yumurta tavuğunun %12.3’ünü, TR52 bölgesinin de %89’unu oluşturmaktadır (1991 yılında Konya, yumurta tavuğu sayısında Türkiye genelinin %4’ünü oluştururken, 2000’de %14’ünü, 2005’de ise %12’sini oluşturmaktaydı.).

Grafik 16: Yumurta Tavukçuluğunun Gelişimi

1991 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Pay (%) Bin Adet

Türkiye Konya Konya/Türkiye, Sağ Eksen