Dış Ticaret Hacmi

Dış ticaret hacmindeki gelişmelere bakıldığında; 2002-2011 döneminde özellikle Konya’nın dış ticaret hacminde önemli gelişmeler sağladığı görülmektedir. 2002-2011 döneminde Türkiye’nin dış ticaret hacmi 3.3 katına, TR52 bölgesinin dış ticaret hacmi 6.8 katına çıkarken Konya’nın dış ticaret hacmi aynı dönemde 7 katına ulaşmıştır. Nitekim 2002 yılında 292 milyon USD olan Konya dış ticaret hacmi 2011 yılında 2,338 milyon USD seviyesine

154

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 İhracat 36,05 47,25 63,16 73,47 85,53 107,2 132,0 102,1 113,8 134,9 İthalat 51,55 69,33 97,53 116,7 139,5 170,0 201,9 140,9 185,5 240,8

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 İhracat 129,9 179,0 275,5 419,9 493,5 694,1 871,2 735,9 978,7 1,167 İthalat 161,5 244,9 377,6 427,0 555,8 695,6 775,4 583,4 802,4 1,170

0

yükselmiştir. Bu gelişmenin bir yansıması olarak Konya dış ticaret hacmi 2002 yılında Türkiye dış ticaret hacminin binde 3’ünü oluştururken, 2011 yılında binde 6’larına ulaşmıştır.

Tablo 80: Türkiye, TR52 Bölgesi Ve Konya’nın Dış Ticaret Hacmi (Bin USD)

Yıllar

Türkiye TR52 Bölgesi Konya

Dış Ticaret

Türkiye genelinde dış ticaret dengesi, sürekli açık vermekte olup, 2002 yılında 15,495 milyon USD olan dış ticaret açığı 2011 yılında 105,863 milyon USD’ye yükselmiştir. Konya’nın dış ticareti ise 2002 ve 2007 yılları arasında açık vermesine rağmen 2008, 2009 ve 2010 yıllarında dış ticaret fazlası vermiştir. Konya, dış ticaret dengesi 2011 yılında ise 2.5 milyon USD dış ticaret açığı vermiştir.

Türkiye ve Konya’nın dış ticaret grafikleri karşılaştırıldığında, Türkiye’nin özellikle son yıllarda dış ticaret açığının artarak devam ettiği görülürken, Konya dış ticaret dengesinin fazla verme eğiliminde olduğu görülmektedir.

İhracatın ithalatı karşılama oranı incelendiğinde, Konya ilinde karşılama oranının Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülürken, 2008-2009 ve 2010 yıllarında Konya ihracatın

Grafik 24: Türkiye ve Konya’nın Dış Ticareti

155 ithalatı karşılama oranlarının 100’ün üzerinde olduğu dikkati çekmektedir. Türkiye ve Konya için ihracatın ithalatı karşılama oranları aşağıdaki Grafikte verilmektedir.

Grafik 25: İhracatın İthalatı Karşılama Oranları (%)

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Türkiye 69.94 68.14 64.76 62.92 61.28 63.07 65.37 72.47 61.37 56.04 Konya 80.43 73.1 72.95 98.35 88.79 99.78 112.35 126.13 121.97 99.78

0 20 40 60 80 100 120 140

%

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

6.2.2. İhracat

İhracatın gelişimine bakıldığında, 2002 yılında 130 milyon USD olan Konya ihracatının yıllar itibariyle devamlı artarak 2011 yılında 1,168 milyon USD seviyesine yükseldiği görülmektedir.

2002 yılı Türkiye ihracatı içinde binde 3.6 pay alan Konya ilinin bu payı 2011 yılında binde 8.7’ye yükselmiştir. Konya ili ihracatı TR52 Bölgesi ihracatının ise %83’ünü oluşturmaktadır.

2002-2011 dönemi itibariyle ihracat rakamları aşağıdaki tabloda verilmektedir:

Tablo 81: İhracatın Gelişimi (Bin USD)

Yıllar Türkiye TR52 TR52/Türkiye (%) Konya Konya/Türkiye (%)

156 gösterirken Türkiye ihracatındaki artış 2.7 kat olmuştur.

Konya ihracatının ana sektörler itibariyle dağılımına bakıldığında, yıllar itibariyle imalat sanayi ihracatının %95’e yakın bir pay aldığı görülmektedir. Konya ilinde ihracatın ana sektörler itibariyle dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir:

Tablo 82: Konya İhracatının Sektörel Dağılımı (Bin USD) Yıllar Tarım ve

Konya ihracatının sektörlere göre dağılımında imalat sanayiinden sonra ikinci sırada yer alan sektör, tarım ve ormancılık sektörleri olmakla birlikte bu grubun ihracattan aldığı pay %4’ü geçmemektedir. Madencilik sektörünün payı ise %1’ler seviyesindedir.

Grafik 26: Konya İhracatının Ana Sektörler İtibariyle Dağılımı (2002-2011 Ortalaması) (%)

157

Tarım ve Ormancılık; 3.8

Madencilik, Taşocakçılığı;

1.1

İmalat; 94.8 Toptan ve

Perakende Ticaret; 0.4

Konya ihracatının ülkelere göre dağılımına bakıldığında, çok sayıda ülkeye ihracat yapıldığı görülmektedir. 2011 yılı itibariyle en fazla ihracat %13’lük pay ile Irak’a, %7.01 pay ile İtalya’ya ve %6.49 pay ile İran’a yapılmıştır. Almanya, Libya, Bulgaristan, Rusya, ABD, Mısır, İspanya, İngiltere ve Suudi Arabistan Konya’dan ihracat yapılan ülkeler olup, bunların dışında çok sayıda ülkeye de ihracat yapılmıştır.

Tablo 83: Konya İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (2011)

Ülke Adı İhracat (Bin USD) Pay (%)

Irak 151,781 13.00

İtalya 81,867 7.01

İran 75,867 6.49

Almanya 64,279 5.50

Libya 54,058 4.62

Bulgaristan 37,237 3.18

Rusya 36,516 3.12

ABD 29,788 2.55

Mısır 29,658 2.53

İspanya 29,139 2.49

İngiltere 27,853 2.38

Suudi Arabistan 26,990 2.31

Diğerleri 522,730 44.75

TOPLAM 1,167,763 100.00

Kaynak: TÜİK

6.2.3. İthalat

İthalatın gelişimine bakıldığında, 2002 yılında 162 milyon USD olan Konya ithalatının yıllar itibariyle artarak 2011 yılında 1,170 milyon USD seviyesine yükseldiği görülmektedir. 2002

158 yılı Türkiye ithalatı içinde binde 3.1 pay alan Konya ilinin bu payı 2011 yılında binde 4.8’e yükselmiştir. Konya ili ithalatı TR52 Bölgesi ithalatının ise %90’dan fazlasını oluşturmaktadır.

2002-2011 dönemi itibariyle ithalat rakamları aşağıdaki tabloda verilmektedir:

Tablo 84: İthalatın Gelişimi (Bin USD)

Yıllar Türkiye TR52 TR52/Türkiye (%) Konya Konya/Türkiye (%) gösterirken Türkiye ihracatındaki artış 3.7 kat olmuştur.

Konya ithalatının ana sektörler itibariyle dağılımına bakıldığında, yıllar itibariyle imalat sanayi ithalatının %75-96 aralığında bir pay aldığı görülmektedir (2002-2011 dönem ortalaması %85 olarak gerçekleşmiştir.). Konya ilinde ithalatın ana sektörler itibariyle dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir:

Tablo 85: Konya İthalatının Sektörel Dağılımı (Bin USD) Yıllar Tarım ve

159 Konya ithalatının sektörlere göre dağılımında imalat sanayiinden sonra ikinci sırada yer alan sektör tarım ve ormancılık sektörleri olup, bu grubun ithalattan aldığı pay %2-22 aralığında değişmektedir (2002-2011 dönem ortalaması %13.4 olarak gerçekleşmiştir.).

Grafik 27: Konya İthalatının Ana Sektörler İtibariyle Dağılımı (2002-2011 Ortalaması) (%) Tarım ve görülmektedir. 2011 yılı itibariyle en fazla ithalat %12.83’lük pay ile Çin’den, %10.74 pay ile Rusya’dan ve %9.20 pay ile Almanya’dan yapılmıştır. İtalya, Tayvan, ABD, Polonya, İran, İsveç, Belçika, Fransa, Hindistan, Suudi Arabistan ve Güney Kore Konya’nın ithalat yaptığı ülkeler olup, bunların dışında çok sayıda ülkeden de ithalat yapılmıştır.

Tablo 86: Konya İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı (2011)

Ülke Adı İthalat (Bin USD) Pay (%)

160 6.3. Dış Ticarette Yoğunlaşma¹³

Dış ticarette yoğunlaşma esas olarak, dış ticaretin belirli sayıdaki firma tarafından kontrolü olarak tanımlanmasının yanı sıra, dış ticaretin belli ülkelerde, belli sektörlerde (fasıllarda) ya da maddelerde yoğunlaşması için de yaygın olarak hesaplanmaktadır.

Yoğunlaşma oranı (CRm)¹⁴, basit hesaplanabilmesi nedeniyle, yaygın olarak kullanılan bir yoğunlaşma ölçüsüdür. Yoğunlaşma oranı, belli sayıdaki firma, ürün, fasıl (sektör) veya ülkenin toplam paylarını ifade eden bir kavramdır. CRm 0 ile 100 arasında bir değer almakta ve aşağıda belirtilen formül yardımıyla hesaplanmaktadır.

Formülde, CRm: Yoğunlaşma oranını, Pi ise firma, madde, fasıl veya ülkenin payını göstermektedir.