Havayolu Ģirketleri hem yolcu taĢımacılığı hem de kargo taĢımacılığı alanında maliyetleri en aza indirmek için çeĢitli stratejiler geliĢtirmiĢlerdir. Bazı havayolu Ģirketleri daha düĢük fiyatlarla yolculara verdikleri hizmeti de kısıtlayarak daha fazla gelir elde etmeye çalıĢmıĢlar ve kısmen baĢarılı da olmuĢlardır. Bu uygulamayla havayolu Ģirketleri eskisine göre daha fazla kar sahibi olmuĢ ancakbazı Ģirketlerin kalitesinin eskisi gibi olmaması müĢteriler tarafından pek memnuniyetle karĢılanmamıĢtır.
3.8.1 Yolculara Yönelik Uygulanan Stratejiler
Bazı havayolu Ģirketleri kendilerine göre stratejiler geliĢtirmiĢ uçakların doluluk oranlarına göre fiyatlarını belirlemek istemiĢlerdir. Eğer uçaklardaki doluluk oranı fazlaysa uçuĢun gerçekleĢeceği güne kadar tüm biletlerin satılacağı düĢünülerek fiyatlar yüksek tutulmuĢ, eğer doluluk oranı azsa uçuĢun gerçekleĢeceği güne kadar uçağın dolmayacağı düĢüncesiyle fiyatlar düĢük tutulmuĢtur. Bu uygulamanın etkisiyle havayollarını kullanacak olan yolcular daha uygun bir bilet almak için genelde doluluk oranı artmadan bilet almaya baĢlamıĢlardır. Yani yolculuğun gerçekleĢeceği günden daha önce ki bir zamanda bilet ücretlerini ödeyerek yerlerini ayırmıĢlardır. Havayolu Ģirketleri uçuĢun gerçekleĢeceği tarihten çok önce maddi olarak kazanç elde etmeye
39
baĢlamıĢ ve uçuĢun gerçekleĢeceği tarihe kadar bu kazançları değerlendirmeye çalıĢmıĢlardır.
Havayolu sektöründe uygulanan stratejilerden biride uçağa binmenin artık lüks bir hizmet olmadığı imajının verilerek daha fazla yolcuya hizmet vermenin amaçlanmasıdır. Bu Ģekilde yolcuların havayolu kullanımının pahalı olduğu düĢüncesi önlenmek istenmiĢ ve insanlar daha fazla havayolu kullanmaya teĢvik edilmiĢtir.
Uluslararası turizm 1960 sonrası dönemde büyük bir geliĢme göstermiĢtir. Turizmdeki bu talep artıĢını izleyen yıllarda, uluslararası hava taĢımacılığında, ulaĢtırmanın baĢka hiçbir dalında görülmeyen geliĢmeler gerçekleĢmiĢtir. Havayolu teknolojisindeki ilerlemeler, ucuz petrol fiyatları, jet uçaklarının ve geniĢ gövdeli uçakların kullanımı, uluslararası hava trafiğini olumlu yönde etkilemiĢtir (Arıkan, 1998:46).
Havayolu taĢımacılığı daha çok uzun mesafelerde seyahat etme imkânlarını geliĢtirmiĢtir. Zaman unsurunu önemseyen insanların ilk öncelikli tercih ettiği taĢıma türü havayolu taĢımacılığıdır. Havayolu taĢımacılığı geçmiĢten günümüze kadar hep turizm sektörü ile iç içe olmuĢ, bu sektörlerden birinin geliĢmesi diğerini etkilemiĢtir. Her iki sektörde yeniliklere ve teknolojik geliĢmelere açıktır. Turizmin geliĢmesini engelleyen bazı hususların (vize, kısıtlamalar vb.) ortadan kaldırılması ile turizm sektörü daha da geliĢmeye baĢlamıĢ ve aynı zamanda havayolu taĢımacılığını da geliĢimine katkı sağlamıĢtır.
Günümüzde, yolcuların hareket ve varıĢ saatlerine uygunluk sağlayabilen, zamanında taĢımayı gerçekleĢtirebilen ve turistik seyahatlerin gerekli kıldığı kurallara uyum gösterebilen bilgisayar destekli havayolu ulaĢtırması, ulaĢım sektöründeki ticari avantajını arttırarak uluslararası seyahat pazarında daha etkin bir rol oynamaktadır. Havayollarının sahip olduğu bu üstünlüklerin ve ulaĢım kolaylığının turizm talebini arttırıcı bir etken olduğu gözlemlenmektedir. Dünyada ve özellikle Akdeniz bölgesinde gittikçe geliĢme kaydeden turizmin, Türkiye'de de uzun dönemde ve hızlı bir Ģekilde geliĢimini sürdüreceği tahmin edilmektedir. Talep artıĢındaki bu geliĢmeyi, kısmen havayolu taĢımacılığındaki yeniliklerde aramak gerekir (Arıkan, 1998:46).
40
3.8.2 Kargo TaĢımacılığına Yönelik Uygulanan Stratejiler
Havayolunda yolcu taĢımacılığının yanında kargo taĢımacılığı da bir geliĢme süreci içerisindedir. Havayolu Ģirketleri bu alanda kazanç elde etmek için çeĢitli stratejiler uygulamıĢtır. Hava kargo ile birlikte ürünlerinin daha kısa sürede tedarik zinciri içerisinde dolaĢması sağlanmak istenmiĢtir. Diğer taĢımacılık türlerine göre hava kargo taĢımacılığının pahalı görünmesine rağmen aslında hava kargo ile değerli eĢyalar taĢındığı için taĢınan eĢyanın değerine göre diğer taĢımacılık türlerinden daha ucuz hale gelmektedir. Gelecek yıllarda da bu sektörün geliĢmesi ile birlikte taĢıma bedellerinin daha da düĢecek olması yönündeki tahminler, sektöre olumlu Ģekilde yansımaktadır. KüreselleĢme ile birlikte dıĢa açılımları hızlanan ülkeler için hava kargo taĢımacılığı çok büyük öneme sahiptir. Özellikle ihracatçı ülkeler daha çok maddi değeri yüksek olan ürünleri en kısa sürede en çok yere gönderebilmek için hava kargo taĢımacılığını tercih etmiĢlerdir. Bütün bu olumlu özelliklerinin yanı sıra bu sektörün çok hassas bir sektör olması en ufak bir olumsuzluktan etkilenmesini sağlamıĢtır. Örneğin büyük bir Ģirketlerin zarar etmesi, baĢka bir Ģirkete ait hava kargo uçağının düĢmesi, devletler tarafından bu sektöre bazı kısıtlamalar getirilmesi gibi durumlar, bu sektörde faaliyet gösteren bütün Ģirketleri etkilemektedir.
3.8.3 Finansman Stratejileri
Havayolu taĢımacılığı sektöründe firmaların ihtiyaç duyduğu kaynakların sağlanması için finansal bir planlama yapılması gerekmektedir. Çünkü bu sektörde faaliyet gösterebilmek için büyük altyapı yatırımları gerekmektedir. Firma faaliyet göstermek istediği alanın büyüklüğüne göre ne kadar ve ne oranda finansman kullanacağını belirlemelidir. Öz kaynak ve finans yoluyla edilen kaynaklar ölçülü olmalıdır. Genel anlamda finansmanını öz kaynakla yapan iĢletmelerin performanslarının daha iyi olabileceği söylenebilir. Sektörde kullanılacak olan araç- gereç ve fonların amaçlanan hedeflere uygun bir Ģekilde kullanıma hazır hale getirilmesi iĢletme verimliliği açısından önemlidir.
Havacılık sektöründe faaliyet gösterebilmek için olması gereken en temel araç uçuĢ araçlarıdır. Bu araçlara sahip olabilmek için iĢletmelerin uyguladığı en yaygın finansman stratejileri; direk uçak satın alma, baĢka bir havayolundan uçak kiralama yöntemidir. ĠĢletmeler talebe göre söz konusu stratejilerini belirlemektedir.
41