Havayolu kullanımı ilk olarak askeri amaçlarla ortaya çıksa da günümüzde havayolu taĢımacılığının kullanılmasının temel nedenlerinin baĢında insanlar yani yolcular yer almaktadır. Burada ki temel amaç yolcuların güvenli Ģekilde en kısa sürede bir yerden baĢka bir yere ulaĢımının sağlanmasıdır. Ġlk zamanlarda sadece zengin sayılabilen kiĢilerin kullandığı bir ulaĢım aracı iken günümüzde son teknolojilerle, rekabeti artması ile birlikte ucuzlayarak tüm halk tarafından sıklıkla kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Böylece havayolu ile ulaĢıma tüm halkın ilgisi artmaya baĢlamıĢtır. Havalimanlarında ve uçaklarda uçuĢ can ve mal emniyetinin sağlanması için yolculara bazı kısıtlamalar getirilmiĢ ve yolcuların yanlarında getirdikleri eĢyalar sınırlanmıĢ ve tüm yolcuların güvenliği sağlanmak istenmiĢtir. Bütün bu önlemlerin yapılmasının en önemli sebebi hava taĢımacılığının risk kabul etmemesi, en ufak bir riskin çok büyük sonuçları olabileceği ihtimalidir. Diğer taĢımacılık sektörlerine göre yolcuların güvenliğinin sağlanması için çok daha fazla önlem gerekmektedir.
Hava kargo taĢımacılığının geçmiĢine bakıldığında diğer taĢımacılık türlerine göre daha yeni olduğu görülmektedir. Ancak son yıllarda kullanımı gittikçe artmıĢtır. Hava kargo ile maddelerin taĢınması diğer ulaĢtırma modlarına kıyasla daha maliyetli olduğu için hava kargo ile en çok değer olarak fazla hacim olarak az olan maddeler taĢınmaktadır. Tüm dünyada ürünlerin çok çeĢitlenmesi ve iĢ süreçlerinin hızlanması gereği ortaya çıkmıĢtır. Bu gereği karĢılayabilecek en uygun ulaĢım Ģeklinin hava kargo olduğu ortadadır. Hava kargo ulaĢtırması eskiye oranla ticarette daha fazla kullanılmaya baĢlanmıĢ ve ülkeler arası ticarette önemli bir ulaĢım yolu olmuĢtur.
“Havayolu Kargo TaĢımacılığının Üstün Yönleri
Yüksek hızda taĢımayla teslim süresinin kısalması,
Ülkeler arasında doğrudan iletiĢim sağlandığı için politik ve bürokratik olumsuzluklardan en az seviyede etkilenmesi,
Küçük miktarlardaki eĢyanın naklinde en uygun ulaĢım türü olması,
Dünya geneline yayılmıĢ havaalanı ağının varlığı,
Yüksek emniyet ve güvenilirlik,
30
Planlı ve tarifeli kargo hareketleri,
Diğer taĢımacılık türlerine oranla sigorta primlerinin daha düĢük bulunmasıdır“(Kahveci, 2014).
“Havayolu Kargo TaĢımacılığının Eksik Yönleri
Kargo taĢıyan uçakların ağırlık ve hacim sınırları nedeniyle diğer taĢıma türlerine oranla daha yüksek taĢıma maliyeti ortaya çıkmaktadır,
Havayolu kargo taĢımacılığı, her türlü yükün nakli için uygun değildir,
Büyük miktarlardaki yükün iletiminde havayolundan yararlanılması mümkün değildir,
Havayolu ile nakledilen bir yükün alıcının deposuna iletiminde karayolunun kullanılması zorunludur “(Kahveci, 2014).
Havayolu taĢımacılığı ile çabuk bozulabilecek olan kargoların uzun mesafelerde kısa zamanda taĢınmasını sağalarak bozulmasının önüne geçilmiĢ olur. Ayrıca çabuk bozulabilecek ürünler için gereken soğutma maliyeti de önemli ölçüde azalacaktır. Diğer taĢımacılık türlerine göre taĢınan malın zarar görme ihtimali oldukça düĢüktür. Devamlı güncel bir Ģekilde ulaĢtırılması gereken gazete, dergi vb. kargoların tam zamanında ulaĢtırılması havayolu taĢımacılığı ile hızlı bir Ģekilde sağlanabilir. Paha da değerli olan bazı değerli hayvanların taĢınması havayolu taĢımacılığı ile hızlı bir Ģekilde mümkün olur.
Çok değerli kargoların (altın, platin, para, değerli evraklar, sanat eserleri, vb.) güvenli taĢınmasına imkânverir. Ambalajlama ve taĢıma sigorta maliyetlerini düĢürür. Çünkü kargoların elleçleme ve yüklenmesinde gösterilen özenli muamele taĢıma risklerini azaltmaktadır. Kısa sürede ulaĢamadıkları takdirde iĢletmeler açısından ağır ekonomik kayba yol açacak acil kargo (makine yedek parçaları, motorlar, jeneratörler ve diğer enerji ekipmanları vb.) için en hızlı seçenektir. Havayolu taĢımacılığında sarsıntı veya çarpma gibi nedenlerle oluĢabilecek hasarın en az seviyede bulunmasından dolayı, ölçüm ekipmanları, elektronik ve optik cihazlar gibi çok hassas kargoların taĢınmasında güvenli koruma sağlar. Özellikle havaalanının büyük ekonomik merkezlerin yakınında bulunması durumunda taĢıma öncesi ve sonrası akıĢ maliyetleri azalmaktadır (MEB, 2011:23-24).
31
3.5.2 Hasta ve Yaralı Nakli
Ülkemizin çeĢitli yerlerinde farklı meslek alanlarında değiĢik kazalar meydana gelmekte ve bunun sonucunda ölüm ve yaralanmalar oluĢmaktadır. Bazı yaralanmaların aciliyet arz etmesi nedeniyle bu yaralılara erken müdahale çok önemli bir husustur. Yaralanmaların olduğu böglede tam donanımlı bir sağlık kuruluĢunun olmaması durumunda ulaĢılması gereken sağlık kurumuna gitmek çok zahmetli ve uzun bir süreç olacaktır. Böyle durumlarda hasta ve yaralıları havayolu vasıtasıyla gidilmek istenilen noktaya götürmek hasta ve yaralıların sağlığı açısından çok önemlidir.
Ülkemizde özellikle kıĢ Ģartlarının hüküm sürdüğü zamanlarda köy yollarının kapanması sonucu oluĢan mağduriyetler hasta ve yaralıların havayoluyla taĢınması ile giderilmeye çalıĢılmıĢtır. Bu bölgelere kötü kıĢ Ģartlarında ulaĢabilecek tek ulaĢım aracı havayolu ulaĢım araçlarıdır.
Ülkemizde havayolu ile hasta naklinin önemi ve insan hayatını kurtarmada ki etkisi, son yıllarda kendisinin göstermiĢ ve birçok hastanede helikopter iniĢ ve kalkıĢına elveriĢli alanlar yapılmıĢtır (ġan, 2003:161).
Ülkeler arasında ki geliĢmiĢlik farkı aynı Ģekilde sağlık sektöründe de bazı farklılıklar olmasına sebep olmuĢtur. GeliĢmiĢ ülkeler sağlık alanında daha ileri durumda, geliĢemeyen ülkeler ise daha geri kalmıĢ durumdadır. Hasta ve yaralıların bulunduğu ülkede sağlık koĢullarının yetersiz olması baĢka ülkelerde tedavi olma ihtiyacını doğurmuĢtur. Hasta ve yaralıların baĢka ülkelere taĢınması için hızlı olması sebebiyle en çok kullanılan ulaĢım araçları havayolu ulaĢım araçlarıdır.
3.5.3 Zirai Ġlaçlama ve Yangınla Mücadele
Havaların ısındığı yaz aylarında ülkemizde özellikle orman alanlarında birçok yangın çıkmaktadır. Ormanlarda yolların bulunmaması, yangınların büyümesi, fazla yaklaĢılamaması vb. nedenlerle bu yangınlara müdahale zorlaĢmaktadır. Orman yangınlarıyla mücadele edebilmek hava araçlarının kullanılması etkili bir yöntemdir.
Hava araçlarıyla zirai mücadele ülkelerin tarımsal geliĢimi açısından önemli bir faktördür. Bu yöntemi kullanmanın maliyetinin fazla olması sebebiyle daha çok tarım
32
alanında geliĢmiĢ ülkeler tarafından kullanılmaktadır. Bu yöntem sayesinde çok büyük alanlar çok kısa bir süre içerisinde ilaçlanabilmektedir.
3.6 Havayolu TaĢımacılığında Uluslararası AnlaĢmalar ve Uluslararası