Zuhal ŞİMŞEK zumanav2002@hotmail.com
Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü, Bursa / Türkiye
Öz: Yangın her ortamda ve zamanda oluşabilen gerekli önlemlerin alınmadığı durumlarda ise hızla yayılarak tüm yapıyı ve kullanıcıların sağlıklarını olumsuz yönde etkileyen fiziksel bir olaydır. Yangına karşı alınabilecek önlem- ler genel çerçevede her yapıda benzer nitelikleri taşımaktadır. Fakat yangın güvenliğinin sağlanması için alınması gereken tedbirler, kullanıcı yoğunluğuna, hareket kabiliyetine, profiline, yapının kullanım amacına ve yangın riskine göre özelleşmektedir. Sağlık yapılarının hareket edemeyecek durumda bulunan veya hareket yeteneği kısıtlı birey- lerin yoğunlukla bulunduğu yapılar olmalarından dolayı, hastaların yangın sırasında güvenli alanlara aktarılmaları oldukça zordur. Bu yapılarda gerekli önlemlerin alınmaması durumunda ise büyük oranda can kayıplarının karşı- laşılması kaçılmazdır. Sağlık yapıları, yangın güvenliğinin sağlaması aşamasında kullanıcıların hareket yeteneğine bağlı oluşturulan tahliye stratejileri ve yangın riski yüksek mekanlara karşı alınabilecek özel önlemler olmak üzere iki ayrı alanda özel düzenlemelerin yapılmasını gerektirmektedir. Bu konuda Türkiye’de Yapılarda Yangından Korunma Yönetmeliklerinde bazı hükümler bulunmaktadır. Fakat bu hükümler, sağlık yapıları için yeterli bilgileri vermemektedir. Mimar ve mühendisler özellikle sağlık yapılarına ait yangın projelerinin hazırlanması konularında zorluklarla karşılaşmaktadır. Sağlık yapılarında yatan hastaların tahliyesinin güç olması ve diğer yapılar göre özel önlemlerin alınmasının gerekliliği, tahliye sırasındaki riskleri arttırmaktadır. Ayrıca, yapının içinde barındırdığı la- boratuvar, atölye, yemekhane, arşiv, tesisat odaları ve oksijen merkezleri de yapının yangın riskini arttırarak kendi bünyelerinde özel önlemlerin alınmasını gerektirmektedir. Ne yazık ki “Türkiye’de Yapılarda Yangından Korunma Yönetmeliklerinde” sağlık yapılarının hasta tahliyesi ve yangın riskli mekânları için de yeterli yönetmelik hükümleri yer almamaktadır. Fakat Amerika da kabul gören NFPA National Fire Protection Association, USA) standartları ve İngiltere’de kullanılan Uluslararası Yapı Standartları “Building Regulations”(BR, UK.) yangın yönetmelerinde bu konuya ilişkin yönetmelik maddeleri yer almaktadır. Gerçekleşen hastane yangınlarının incelenmesi, yönetmelik- lerdeki eksikliklerin belirlenerek alınmaması gereken tedbirlerin ortaya koyulması konusunda yarar sağlamaktadır. Bu bağlamda çalışmada NFPA ve BR’ da yer alan sağlık yapılarına ilişkin nasıl yönetmeliklerin karşılaştırılması ve geçmiş yıllarda yaşanan yangınların incelenerek, bu yangınlarda yaşanan aksaklıkların belirlenmesi sonucu yönetme- liklerimizdeki eksik yönlerin tamamlanması ve bu doğrultuda yapıların yangın güvenliğinin en iyi şekilde sağlanması amaçlanmıştır. Tüm yönetmeliklerin incelenmesi durumunda “Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği 2009’da” üçüncü bölümde binaların kullanım sınıflarına ilişkin bir gruplama yapılmasına rağmen, yapıların fonksiyonuna bağlı olarak alınması gereken özel önlemlere detaylı bir şekilde yer verilmediği görülmüştür. Bu nedenle yönetmeliğin bir bölümünü sağlık yapıları başlığı altında ele almalı tasarım, uygulama ve denetim aşamalarında her mekânında
alınması gereken önlemler detaylı bir şekilde belirtilmelidir. Bu konuda en detaylı yönetmelik hükümlerine sahip olan NFPA standartları temel alınarak yeni bölümler hazırlanmalıdır. Kısaca sağlık yapılarında; tasarım, inşaat ve kompartmanlaşma; ilaveler, değiştirmeler, yenileştirme, modernleştirme ve yapım işlemleri; detektör, alarm ve sön- dürme; kaçış yolları gereksinimleri; yangın riski yüksek mekânlarda korunma; iç mekân bitirme elemanları; dumanın seyreltilmesi, kısıtlanması ve tahliyesi; yangından korunma prosedürleri ve planlama, eğitim ve tatbikat programları; bölümlerine yer verilmelidir. Hasta tahliyesi ve riskli mekânlara ilişkin özel önlemlerin düzenlenerek Türkiye Yapılarda Yangından Korunma Yönetmeliklerinin kapsamına alınması sonucu oluşacak yangınların ve yaşanacak kayıpların en aza indirileceği düşünülmektedir.
AlTiN ve TiN KAPLANMIŞ YÜKSEK HIZ ÇELİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Mümin ŞAHİN1, Selçuk SELVİ2
selcukselvi@trakya.edu.tr
1-2Makine Müh. Böl., Trakya Üniversitesi, Edirne / Türkiye
Öz: Kaplanmış malzemeler, son yıllarda buhar fazından biriktirme kullanarak kaplama tekniklerinin gelişimi son- rası uygulamada büyük oranda artmıştır. Fiziksel buhar biriktirme ve kimyasal buhar biriktirmeli kaplamalar, klasik kaplamalarla karşılaştırıldığında mukavemet açısından önemli iyileşmeler elde edilmiştir. Bu kaplamalar içerisinde yer alan PVD kaplamalar, talaşlı şekil verme endüstrisinin ihtiyaç duyduğu kesme takım uygulamalarında çoğun- lukla tercih edilmektedir. Bu çalışmada; HSS (yüksek hız çeliği) çelik parçalar, PVD (Fiziksel Buhar Biriktirme) cihazında dört saat süresince yaklaşık olarak 650°C sıcaklıkta AlTiN ve TiN kaplanmış ve sonrasında çeşitli testlere tabi tutulmuşlardır. AlTiN ve TiN kaplamalı parçalar için çekme dayanımı, yorulma dayanımı, sertlik testleri yapılıp; elde edilen sonuçlar kaplamasız HSS parçalarla karşılaştırılmıştır. Daha sonra, SEM cihazı ile mikroyapı ve XRD analizleri yapılmıştır. Sonuçlara göre TiAlN ve TiN kaplamalı HSS parçaların çekme dayanımı, kaplamasız HSS parçalardan yüksek bulunmuştur. En yüksek çekme dayanımı ise TiN kaplamalı HSS çeliklerden elde edilmiştir. Bununla birlikte, aynı gerilme değerleri için yorulmada TiAlN ve TiN kaplamalı HSS parçaların tekrar sayısı, HSS çeliklerine göre daha yüksek saptanmıştır. Ayrıca, yüksek sıcaklık uygulamalarında TiN kaplamalı HSS parçaların yorulma dayanımınından daha iyi olduğu anlaşılmaktadır. Bunun yanında, SEM görüntülerinden ALTiN ve TiN kaplanmış parçaların yüzeylerinde düzgün taneli bir mikroyapı gözlemlenmiştir.
KAMU İNŞAAT İHALELERİNDE BULANIK ÇKKV YÖNTEMLERİ İLE