Halkla ilişkiler ve İnsan Kaynakları Yönetimi

Kuruluşların en önemli varlıklarından biri sahip olduğu insan kaynağıdır. Gerekli niteliklere sahip insan kaynaklarından yoksun olan kuruluşların, nitelikli hizmet sunmaları, rekabet ortamında hayatta kalmaları, toplumsal değişim hızına uyum sağlamaları, bunun için gerekli yenilikçiliği vaktinde görüp uygulamaları olanaklı değildir. Ancak, vasıflı insan kaynağına sahip olmakla iş bitmemekte, bu kaynağın mevcut potansiyellerini ortaya çıkararak ondan kurumsal amaçlar doğrultusunda etkili bir biçimde yararlanılması da gerekmektedir. Bunun sağlanabilmesi için insan kaynağına hak ettiği önem verilmeli ve bu kaynak bilinçli bir biçimde yönetilmelidir. Söz konusu gereklilik sırf bu konu üzerine odaklanan ve insan kaynakları yönetimi adıyla anılan bir uygulama alanının ortaya çıkmasını beraberinde getirmiştir. 89

Bu bağlamda, insan kaynakları yönetimini kurusal amaçları başarmak için kuruluştaki insan kaynaklarını en etkili ve verimli biçimde harekete geçirecek faaliyetlerin düzenlenmesi olarak tanımlamak mümkündür.90_{Bu uygulama alanı}

kuruma personel teriminden başlayıp; oryantasyon, eğitim, kariyer planlaması, iş değerlendirmesi, personel değerlendirmesi, terfi, ücret, motivasyon, moral, kurum- çalışan ilişkileri, etkili iş ilişkileri ortamı oluşturma, sağlık hizmetleri vb. den şu veya bu sebeple çalışanın işten ayrılması ile son bulan süreci içerisine alır .91 _Temel

87_{Budak ve Budak , a.g.e. s 14} 88_{Özkan, a.g.e. s 40}

89 _{Burhan Aykaç, İnsan Kaynakları Yönetimi ve İnsan Kaynaklarının Stratejik Planlaması, Nobel} Yayınları, Ankara , 1999, s. 22

90 _{Yıldız Dilek Ertürk , Halkla İlişkiler Alanına Örgütsel Davranış Yansımaları, Nobel yayın Dağıtım,} Ankara, 2007, s.21

amacı, hem kurumun verimliliğini arttırmak hem de çalışanların gereksinimlerini karşılayarak onların işlerinden tatmin olmasını temin etmektir. 92 _{Bu amaç}

doğrultusunda kurumun yapısına ve stratejilerine etkide bulunan kararlar alınmasında yer alır ve örgüt kültürünün oluşturulmasında, çalışanların örgüte bağlılığının sağlanmasında önemli rol üstlenir. Bu bağlamda gerekli faaliyetleri yerine getirir.93

Üstlendiği işlevler ve yerine getirdiği faaliyetler sebebiyle kimi zaman halkla ilişkilerin kurum içerisine dönük boyutu olan kurum içi halkla ilişkilerle bir takım karışıklıklar ve çatışmalar yaşanır. Esasen birçok açıdan birbirlerini tanımlar nitelikte eşgüdüm içerisinde hareket edebilecek, birbirilerine çok farklı alanlarda kendi potansiyelleri ve uzmanlık alanları doğrultusunda katkı sağlayabilecek iki uygulama alanının çatışma yaşaması mevcut görev tanımlarının ve sınırların tam olarak çizilmemesinden, birlikte hareket edecekleri ortak noktaların ve birbirlerinden yararlanmalarını gerektiren farklılıkların net bir biçimde ortaya konulmamasından kaynaklanmaktadır. Bu anlamda, mevcut karışıklığın ve çatışmanın giderilmesine katkıda bulunmak adına halkla ilişkiler ve insan kaynakları yönetiminin ortak noktalar ve farklılıklarının vurgulanmasında yarar bulunmaktadır.

Ortak noktaların bakıldığında her ikisinin de; 94 • bir yönetim fonksiyonu olduğu,

• hedef kitlesinin her kademede görev yapan çalışanların oluşturduğu, • sistemli ve planlı bir şekilde hayata geçirildiği,

• kurum içi ilişkilerle ilgilendiği ve

• kurum içi ahenk ve uyumun temini için gayret sarf ettiği söylenebilir. Farklılıkların bakıldığında ise;

• İnsan kaynakları yönetiminin kurum insan kaynakları planlamasını yaparken, halkla ilişkilerin iletişim planlamasıyla ilgilendiği,

• İnsan kaynakları yönetiminin hedef kitlesinin endüstriyel ilişkiler doğrultusunda daha çok sendikalar ve çalışanlarla sınırlıyken, halkla ilişkilerin çok daha geniş hedef kitlelere hitap ettiği,

• İnsan kaynakları yönetiminin çalışanların motivasyonuna daha çok iş temelli yaklaşırken, halkla ilişkilerin iletişim temelli bir yaklaşım sergilediği,

92 _{Ertürk, a.g.e. s 21}

93_{Dursun Bingöl, İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 1998, s.16} 94 _{Işık ve Akdağ, a.g.e. s.42}

• İnsan kaynakları yönetiminin hayata geçirdiği uygulamalarda takip ettiği süreci, araştırma, planlama, uygulama ve değerlendirme şeklindeki halkla ilişkiler sürecinden farklı olduğu,

• İnsan kaynakları yönetiminin birim içi örgütlenmesinin ve bu örgütlenme içerisindeki görev dağılımının, halkla ilişkilerin birim içi örgütlenmesinden ve buradaki görev dağılımından farklı olduğu,

• insan kaynakları yönetimi alanında çalışacak olan kişilerin ve idari bilimler formasyonuna ve bu formasyon doğrultusunda işin gerektirdiği birtakım niteliklere sahip olmaları gerekirken, halkla ilişkiler alanında çalışacak olan kişilerin halkla ilişkiler formasyonuna ve bu formasyon doğrultusunda uygulama alanının gerektirdiği çok daha farklı nitelikleri bünyelerinde taşımaları gerektiği,

• İnsan kaynakları yönetiminin yararlandığı iletişim araç ve yöntemlerinin, halkla ilişkiler alanında kullanılan gerek kurum içi gerekse kurum dışı tek yönlü ve çift yönlü iletişim araç ve yöntemlerin nazaran daha sınırlı olduğu ortaya çıkar. Sonuç olarak hangi alanda faaliyet gösterirse göstersin bir kurumun iç yapısı ve iç ilişkileri söz konusu olduğunda akla ilk, çalışanlar, çalışanlardan bahsedince ise insan kaynakları yönetimi ve halkla ilişkiler gelir. İnsan kaynakları yönetiminin halkla ilişkiler ile olan ilişkisi daha çok halkla ilişkilerin kurum içerisine, iç halklara dönük boyutlu olan kurum içi halkla ilişkiler nedeniyledir. Kurum içi koordinasyon ve ahengin sağlanması noktasında halkla ilişkiler ve insan kaynakları yönetimi birçok noktada birlikte hareket ederek, birbirlerini birçok yönden tamamlayabilirler. Burada önemli olan her iki uygulama alanının da sınırlarının ve uzmanlık alanlarının bilinerek bu ölçüler doğrultusunda hareket edilmesidir. Bu şekilde bir hareket tarzı belirlenir ve bilhassa yöneticiler bu doğrultuda iyi yönlendirici olurlarsa kurum içi halkla ilişkilerin, ahenk ve eşgüdümün istenen seviyeye ulaşması içten bile değildir. Bunun tam tersi biçimde gerek insan kaynakları yönetimi gerek halkla ilişkiler birimi diğer uzmanlık alanlarının sınırları içerisinde hareket ederek, o alanın kendi sorumluluğu altında olduğunu savunursa iki uygulama alanı, karşılıklı bir anlaşmazlık ve beraberinde çatışma içerisine düşerler, Günümüz kurumlarının çoğuna bakıldığından, yukarıda bahsedilen nedenlerden ötürü iki uygulama alanı arasında yer yer çatışmaların yaşandığı görülmektedir.95

İKİNCİ BÖLÜM

KAMU KURUMLARINDA HALKLA İLİŞKİLER