Zarara uğrayanın, karşısında muhatap bulunmadığı hallerde zararını sineye çekmesi uygun görülmediğinden KTK 107 nci maddesinde Garanti Fonuna başvurulabileği öngörülmüştür192.
Dünya’da birçok ülkede garanti fonları yasalarla oluşturulduktan sonra ülkemizde de 2918 sayılı KTK. nunda ihtiyaç duyulan bu müessese Belçika’da kabul edilen sistem esas alınmak suretiyle önce Garanti Fonu adı altında daha sonra da 4896 sayılı yasa ile yapılan değişiklik ile Karayolu Trafik Garanti Sigortası hesabı başlığı altında 108 nci maddede ayrı bir düzenlemeye tabi tutulmuştur193.
Hesabın düzenlenmesinde sadece KTK. nun 108 nci maddesi hükmü ile yetinilmemiş, aynı maddenin son fıkrası ile bu hesabın kuruluşuna, işleyişine, hesaptan
192 Bkz. Mutlu, s. 63.
193 Yasa değişikliği için bkz. 24.06.2003 gün ve 25148 sayılı R.G.
yapılacak ödemelere ve diğer hususlara ilişkin esasların çıkarılarak bir yönetmelikte gösterilmesi gerektiği de hükme bağlanmıştır194.
Trafik sigortası yaptırmakla yükümlü olmayan genel ve katma bütçeli kuruluşlarla, İl Özel İdareleri ve belediyelere KİT’lere, kamu kurum ve kuruluşlarına ait motorlu araçların sebep olduğu zararları da karşılamak üzere Maliye ve Gümrük Bakanlığı’na bağlı olarak kurulmuştur195.
KTK 108 nci maddesinde 17.10.1996 tarih ve 4199 sayılı yasa ile yapılan değişiklikten önce, Garanti Fonu Ticaret Bakanlığı bünyesinde oluşturulmuş ve Hazine Müsteşarlığı’na bağlı bir birim olarak görev yapmakta idi. Değişiklikten sonra Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketler Birliği’ne bağlanılmıştır. Maddede üzerinde durulan en önemli hususu Garanti Fonunun kapsamına sigorta şirketinin iflası hariç mala gelen zararlar değil, kişinin uğradığı zararlar alınmıştır196.
B- 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun Garanti Sigortası Hesabına İlişkin Hükümleri
Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabına ilişkin olarak 2918 sayılı Kanunun 8 ve 108 nci maddelerinde açıklamalarda bulunulmuştur. Bu iki madde şu şekilde hükümlere yer vermiştir..
I- 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun 8inci maddesinin 2, 3 ve 4 üncü Fıkraları:
“Üniversitelere bağlı hastaneler ve diğer bütün resmi ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, acil olarak kendilerine getirilen trafik kazası geçirmiş kişilere, Sağlık Bakanlığı tarifesini uygulamak suretiyle vermiş oldukları hizmetlerin bedelinin
194 KTK. nun 108/son fıkrası hükmü gereğince Garanti Fonuna ilişkin yönetmelik Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı yönetmeliği adı altında 3.7.2002 gün ve 24804 sayılı R.G de yayınlanmıştır.
195 Nazlı, s. 38.
196 Orhunöz, s. 292.
tamamını yükümlü sigorta şirketerinden tahsil ederler. Bu bağlamda, birden çok aracın karıştığı bir trafik kazasında zarar gören kişilerin sadece sigortacılardan herhangi birine ya da kazayı yapan aracın tespit edilememesi halinde ya da sorumluluk sigortası olmaması hallerinde KTK 108 nci maddesine göre Garanti Fonuna müracaat edilebilir197.
Sağlık Bakanlığı, bu görevlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak; verilen hizmetlerin bedellerini yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil etmek için Maliye Bakanlığının görüşünü alarak döner sermaye saymanlığı kurar. Bu amaçla döner sermaye saymanlığı tarafından tahsil edilen gelirin tamamı, bu kanun ile Sağlık Bakanlığına verilen görevlerin yerine getirilmesinde kullanılır.
Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan harcamaların tamamı, Sağlık Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesine 8 iş günü içinde yükümlü sigorta şirketince ödenir. Sağlık Bakanlığı Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesinin verdiği hizmetler için uygulayacağı fiyat tarifesi, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunun da uygun görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirlenir. Sigorta şirketleri, zorunlu mali sorumluluk sigortası geçerli teminat limitleri ve şartları dâhilinde ödemekle yükümlü bulundukları tutarı aşan kısmı için Garanti Fonuna başvurur. Buna ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığı’nın görüşü alınarak Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”.
Sigorta şirketleri; kendileri tarafından ödenmesi gereken bir takvim yılına ilişkin katılma paylarını takip eden yılın Şubat ayı sonuna kadar; sigorta yaptıranlardan tahsil edilen katılma paylarını ise ertesi ayın sonuna kadar Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabına yatırırlar198.
Bahsetmeye çalıştığımız fon her yıl düzenli olarak müsteşarlıkça denetlenir.
Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabının kuruluşuna, işleyişine, Karayolu Trafik
197 Orhunöz, s. 293.
198 Ulaş, Sigorta, s. 822.
Garanti Sigortası Hesabı varlıklarının nemalandırılmasına, Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabından yapılacak ödemelere ve diğer hususlara ilişkin esaslar Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğinin görüşü alınarak, Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlık tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir199.
Görüleceği üzere bu madde geneli itibari ile acil hastanelere getirilen hasta bakım, tedavi ve bunlara ilişkin giderlerin ne şekilde karşılanacağın ailişkin hükümleri ihtiva etmektedir.
II- 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun “Karayolları Trafik Garanti Sigortası Hesabı” Başlıklı 108 nci Maddesi
“Bu Kanuna göre, zorunlu mali sorumluluk sigortasına tabi motorlu araçların sebep olacakları zararların, aşağıdaki durumlarda işletenin sorumluluğuna ilişkin kurallar uyarınca geçerli teminat tutarları dâhilinde karşılanması amacıyla, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde bir Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı oluşturulur.
Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabına Şu Hallerde Müracaat Edilebilir:
a) Kazayı yapan motorlu aracın tespit edilememesi durumunda kişiye gelen bedensel zararlar
b) Kazanın meydana geldiği tarihte geçerli olan teminat tutarları dahilinde zorunlu mali sorumluluk sigortasını yaptırmamış olan işletenlerin neden olduğu bedensel zararlar
c) Zorunlu mali sorumluluk sigortası yapan sigortacının iflası halinde sigortacının ödemekle yükümlü olduğu maddi ve bedensel zararlar,
199 Ulaş, Sigorta, s. 822.
d) 8 inci maddenin (b) bendi ile 107 nci maddenin son fıkrasında öngörülen durumlar için mürcaat edilebilir.
Kazaya sebep olan aracın işleteninin sonradan bulunması halinde Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı, işletene ve sigortacısına rücu edebilir; diğer hallerde de Karayolu Trafik Garanti Sigorta Hesabının sorumlulara başvurma ve sigortacının iflas masasına katılma hakları saklıdır200.
Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabının gelirleri, zorunlu mali sorumluluk sigortası için tahsil edilen toplam primlerin yüzde biri oranında sigorta şirketlerinde ödenecek katılma payları ile sigorta yaptıranlardan safi primlerin yüzde ikisi oranında tahsil edilecek katılma paylarından oluşur. Bakanlar Kurulu bu oranları binde beşe kadar indirmeye veya tekrar kanuni sınırlarına kadar yükseltmeye yetkilidir201.
Sigorta şirketleri; kendileri tarafından ödenmesi gereken bir takvim yılına ilişkin katılma paylarını takip eden yılın Şubat ayı sonuna kadar; sigorta yaptıranlardan tahsil edilen katılma paylarını ise ertesi ayın sonuna kadar Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabına yatırırlar. Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabının gelir ve giderleri ile işlemleri, Hazine Müsteşarlığınca her yıl denetlenir202. Bu konuda hangi kurumun yetkili olduğu ve yapılan yasal değişiklikler daha önce incelendiğinden bu konuda ayrıca açıklamada bulunulmayacaktır.
Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabının kuruluşuna, işleyişine, Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı varlıklarının faydalanma şekillerine, Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabından yapılacak ödemelere ve diğer hususlara ilişkin esaslar Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğinin görüşü alınarak, Hazine
200 Ulaş, Sigorta, s. 838.
201 KTK. nun 108/son fıkra hükmü gereği Garanti Fonu’na ilişkin yönetmelik Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı Yönetmeliği adı altında 3.7.2002 gün ve 24804 s.lı R.G. de yayınlanmıştır.
202 Gökcan, Kaymaz, s. 467.
Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlık tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir203.