Hadislerde Kıyametin Kopuşu

Enes b. Mâlik (r.a.)’den rivâyet edilmiştir. Bir adam Rasûlullah (S.A.V.)’e gelerek: “Ey Allah’ın Rasûlü kıyamet ne zaman kopacaktır?” diye sordu. Rasûlullah (S.A.V.), namaza kalktı ve namazını bitirince; “Kıyametin kopmasını soran kimse nerededir?” buyurdu. Adam: “Benim Ey Allah’ın Rasûlü” dedi. Bunun üzerine Rasûlullah (S.A.V.): “Kıyamet için ne hazırladın?” buyurdu. Adam: “Kıyamet için fazla namaz ve oruç hazırlayamadım fakat ben Allah’ı ve Rasûlünü seviyorum” dedi. Bunun üzerine Rasûlullah (S.A.V.) şöyle buyurdu: “Kişi sevdiğiyle beraberdir, sende sevdiğinle beraber olacaksın.” buyurdu. Müslümanların müslüman olmaları dışında bu söze sevindikleri kadar başka bir şeye sevindiklerini görmedim.224

Mezkur hadis-i şerifte Allah Rasûlü kıyametin ne zaman kopacağını merak etmek yerine ona hazırlıklı olmayı tavsiye etmektedir. Nitekim meşhur Cibril hadisinde de belirtildiği üzere kıyametin ne zaman kopacağını Rasûlullah (S.A.V.) de bilmemektedir. Kıyametin bilgisi ancak Allah katındadır.

Hadis-i şeriflerde kıyametin saati geldiğinde aniden kopacağı, insanların yapmakta oldukları işlerini tamamlamaya fırsat bulamayacakları bildirilir. Bu konu ile ilgili hadis-i şerifler şöyledir; Ebu Said el Hudri’den rivayet edildiğine göre: Rasûlullah (S.A.V.) şöyle buyurdu: “O büyük sayhanın (sura üfleyişin) hemen öncesinde, bir melek şöyle seslenir; “Ey insanlar! İşte size (vaat edilen) kıyamet geldi!” Bu ses o kadar gür ve yüksektir ki onu bütün ölüler ve diriler işitir. Ve Allah dünya semasına nüzul eder, rahmet ve azametiyle tecelli eder. Sonra başka bir melek, “Bugün egemenlik kimindir?”diye seslenir. (Bütün mahlukat tek bir ağızdan) Egemenlik sadece ve sadece kahhar olan Allah’ındır. (diye haykırır)”225

Yine diğer bir hadis-i şerif şöyledir: Taberani Ukbe b. Amir (r.a.)’den rivayet etmiştir: Rasûlullah (S.A.V.) şöyle buyurdu: “Kıyametten önce, batı tarafından üzerinize tokmak gibi bulutlar gelir. Bu bulutlar sürekli gökyüzünde yükselerek

224 _{Tirmizî, a.g.e., trc., Zühd Babları, BN:38, HN:2493, c.IV, s.206} 225

yayılırlar ve bütün gökyüzünü dolduracak kadar olurlar.” Bundan sonra bir münadi: “Ey insanlar Allah’ın hükmü geldi acele etmeyin!”diye seslenir. “Canım elinde olana yemin ederim ki bu sırada iki adam elbiselerini ortaya dökmüş olsalar da onları dürmeye fırsat bulamazlar. Bir adam havuzunu sıvar da içerisine hiç su doldurmaya fırsat bulamaz. Bir başka adam da devesini sağar da sütünü içmeye fırsat bulamaz.”226

Hadis-i şerifin benzer bir rivayeti de şöyledir: Ebû Hüreyre (R.A)’den rivayete göre, şöyle diyormuş: Rasûlüllah (S.A.V.) buyurdu ki: “İki adam elbiselerini aralarına koydukları bir sırada kıyamet kopacak. Bunlar elbiselerinin alışverişini yapmaya fırsat bulamayacaklar, hatta onları dürmeye bile fırsat bulamayacaklar. Yine bir adamın devesini sağıp evine doğru yol aldığı bir sırada kıyamet kopacak adam bu sütü içmeye bile fırsat bulamayacak. Adamın biri havuzunu sıvamakta olduğu sırada kıyamet kopacak, bu adam havuzuna su doldurmaya bile fırsat bulamayacak. Bir başkasının lokmasını ağzına götürdüğü sırada kıyamet kopacak, bunu çiğnemeye bile fırsat bulamayacak.”227

Hadis-i şeriflerde kıyametin kâfirlerin üstüne kopacağı haber verilir. Bu konu ile ilgili hadis-i şerifler şöyledir: Hz. Enes (r.a.) anlatıyor: Rasûlullah (S.A.V.) buyurdular ki: “Kıyamet Allah Allah diyen bir kimsenin üzerine kopmayacaktır.”228

Diğer bir hadis-i şerif şöyledir: Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivayete göre, şöyle diyormuş: Rasûlullah (S.A.V.) buyurdular ki: “Allah Teâlâ hazretleri ipekten daha yumuşak bir rüzgârı Yemenden gönderir. Bu rüzgâr kalbinde zerre miktar iman bulunan kimseyi hariç tutmadan hepsinin ruhunu kabzeder.”229

226 _{Havva, a.g.e.,trc., c.X, s.51} 227 _{Havva, a.g.e.,trc., c.X, s.49}

228 _{Canan, a.g.e., trc., Kıyamet ve Kıyametle ilgili Meseleler Bölümü, BN:3, HN:5037, c.IVX, s.331} 229

Diğer bir hadis-i şerif de şöyledir: İbnu Mes'ud (r.a.) anlatıyor: Rasûlullah (S.A.V.): “Kıyamet sadece şerir insanların üzerine kopacaktır!” buyurdular.230

Yine kıyamet gününün korku ve endişesinin inanmayan asi ve günahkâr kullar için olduğu haber verilir. Bu konu ile ilgili rivayet şöyledir: Ebu Hureyre (r.a.) diyor ki, Hz. Peygamber (S.A.V.)’e şu ayette: “Sura üfürüldüğü gün, Allah’ın diledikleri bir yana, göklerde olanlar ve yerde olanlar da korku ve dehşet içinde kalırlar. Hepsi Allah’a boyunlarını bükmüş olarak gelirler.” Yüce Allah’ın istisna kıldığı ve “Allah’ın diledikleri bir yana” diye kastettiği kişilerin kimler olduğunu sordum. O da bana: “Onlar şehitlerdir. Çünkü şehitler yüce Allah’ın katında diridirler. Allah onları kıyamet gününün dehşetin korku ve endişesinden korumuştur. O günün korku ve endişesi inanmayan asi ve günahkâr kullar içindir.”diye cevap verdiler.”231

Başka bir hadis-i şerifte kıyametin ezan vakti kopacağı haber verilir. Bu konu ile ilgili rivayet şöyledir: Taberaninin, İbn. Ömer (r.a.)’den rivayet ettiğine göre Rasûlullah (S.A.V.) şöyle buyurdu: “Lut kavmi ancak ezanla birlikte helak oldu. Kıyamet de ancak ezan vaktinde kopacaktır.”

Taberani şöyle söylemiştir: Benim anladığıma göre burada kastedilen sabah ezanı vaktidir. Bu vakit dua ve istiğfar vaktidir.232

Hadis-i şeriflerde kıyametin dehşetinden bahsedilir. Kıyamet sahneleri anlatılır ve kıyamet günü olacaklar haber verilir. Bu konu ile ilgili rivayetler şöyledir: Abdullah b. Ömer, Rasûlullah (S.A.V.)’in şöyle buyurduğunu rivayet ediyor: “Kim kıyamet gününe sanki gözüyle görüyormuşçasına bakmak isterse İzeşşemsü Küvviret

230 _{Canan, a.g.e., trc., Kıyamet ve Kıyametle ilgili Meseleler Bölümü, BN:3, HN:5043, c.IVX, s.337} 231 _{Savvaf, Muhammed Mahmud, çev. Ramazan Nazlı, Gözle Görülen Kıyamet, Hilal yay., İstanbul,}

1982, s.43

232

(Tekvir suresini) İzessemâün Fatarat (İnfıtar suresini) ve İzessemaün Şakkat (İnşikak suresini) okusun.”233

Yine Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivayete göre, şöyle diyormuş: Rasûlullah (S.A.V.) buyurdular ki: “Kıyamet gününde Allah Tebareke ve Teâla yeri kabzeder, göğü de sağ eliyle dürer. Sonra: Melîk benim! Nerede yerin melekleri? buyurur.”234

Hadis-i şerifin benzer bir rivayeti İbn Mace’de şöyle geçmektedir. İbn Ömer (r.a.)’den rivayete göre, şöyle diyormuş: Rasûlullah (S.A.V.) buyurdular ki: “Cebbar (olan Allah kıyamet günü) mülkü olan gökleri ve yerleri eline (şöyle) alır. (Ravi Abdullah b. Ömer dedi ki: ve Rasûlullah (S.A.V.) böyle buyururken avucunu kapattı, sonra da açıp kapatmaya başladı.) Rasûlullah (S.A.V.) şöyle devam etti: Sonra Allah buyurur ki: Cebbar benim, Melîk benim. Hani (dünyadaki) cebbarlar nerede? Mütekebbirler nerede?”

Abdullah b. Ömer dedi ki: Rasûlullah (S.A.V.) bu sözleri söylerken sağına ve soluna doğru dönüyordu. Öyle ki minberin en altından hareket edip sallandığını gördüm ve kendi kendime: “Acaba bu minber Rasûlüllah (a.s.)’ı düşürecek mi ?” diye söylenmeye başladım.235

Yine kıyamet sahneleri şöyle anlatılır: Bezzar Ebû Hüreyre (r.a.)’den şöyle rivayete etmiş: Rasûlullah (S.A.V.) buyurdular ki: “Sizi yeryüzü sallayıp kuşatacak.”

Bu olayın sura ilk üflemeden önce mi olacağı yoksa burada kastedilen olayın bu ilk üfleme ile meydana gelen olay mı olduğu konusunda ilim adamlarının iki ayrı görüşü vardır.236

233 _{Taberî, a.g.e ., trc., c.IX, s.17} 234

Buharî, a.g.e., trc., Kitabü’t-Tefsir,BN:39, HN:334, c.X, s.4712; Kitabü’r-Rikak, BN:44, HN:108, c.XIV, s.6437; Müslim, a.g.e., trc., Kitabü Sıfatü’l-Münafikın ve Ahkamihim, BN:1, HN:23(2787), c.XI, s.6825

235 _{İbn-i Mace, a.g.e., trc., Kitabü’z-Zühd Ve’r-Rekaik, BN:33, HN:4275, c.XI, s.568} 236

Diğer bir hadis-i şerif de şöyledir: Ebu Salih İbn Abbas’tan ve o da Peygamber Efendimiz (S.A.V.)’den rivayet etti, dedi ki: Rasûlullah (S.A.V.) şöyle buyurdu: “O gün gökyüzünden bir yıldız bile kalmaz. Yıldızların yeryüzüne düşüşünde yerin yedinci katında bulunan varlıklar bile etkilenip yok olurlar.”237

Yine konu ile ilgili bir hadis-i şerif de şöyledir: Buhari, Ebu Hureyre (r.a.)’ın şöyle söylediğini rivayet etmiştir: “Kıyamet gününde göğün ve ayın ışıkları alınıp dürülürler.”238

Kıyamet günü yerin cevherlerini dışarı atacağı haber verilir. Bu durumu anlatan rivayet şöyledir: Ebu Hureyre (r.a.)’den rivayet edildiğine göre Rasûlullah (S.A.V.) şöyle buyurmuş: “Yer içinde olan madenleri ve cevherleri dışarı çıkarır. Böylece altından ve gümüşten koca koca direkler, maden parçaları çıkar. Bunun üzerine öldüren kişi gelip: “Ben işte bunun için öldürmüştüm.”der. Yine akraba ile ilişkisini kesen: “İşte ben bunun için akraba ile ilişkimi kesmiştim.”der. Hırsızlık eden kişi gelip: “İşte bunun için benim elim kesilmişti.”diye söyler. Sonra bu altın parçalarını bırakır ve ondan herhangi bir şey almazlar.”239

Kıyametin dehşetini gören insan, dünyada iken elde etmek için pek çok şeye katlandığı cevherlerin dağlar gibi önüne çıktığını görür de ona bakmaz. Artık uğrunda çabaladığı şeyin değersizliğini idrak etmiştir. Yine kıyamet günü yeryüzünün haberlerini anlatacağı bildirilir.

Bu hususu bildiren hadis-i şerif şöyledir: “Ebû Hüreyre (r.a.)’rivâyete göre, şöyle demiştir: Rasûlullah (S.A.V.), Zilzal sûresi 4. ayeti olan: “İşte o gün yeryüzü tüm haberlerini ortaya dökecektir.” Ayetini okudu ve yeryüzünün haberleri nedir, bilir misiniz? buyurdu. Ashab: Allah ve Rasûlü daha iyi bilir dediler. Buyurdu ki: “Yeryüzünün haberleri erkek ve kadın her kimse hakkında yeryüzünde yaptıkları hoş

237 _{Savvaf, a.g.e., trc., s.73} 238 _{Havva, a.g.e.,trc., c.X, s.61} 239

iş konusunda falan kişi falan gün ve saatte falan yerde şöyle yaptı demesidir, işte haber budur.”240

Kıyamet günü yeryüzü üzerinde yapılan işleri haber verecek ve “falan kişi falan saatte falan yerde şöyle yaptı” diye şahitlik edecektir. Yine Hadis-i Şeriflerde haber verildiğine göre kıyametin dehşetinden dolayı bütün insanlar bayılacak ve ilk ayılan efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (S.A.V.) olacaktır.

Ebû Saîd el-Hudrî (r.a.) şöyle demiştir: Yahûdîler'den bir adam, yüzüne tokat vurulmuş olduğu hâlde, Peygamber (S.A.V.)'e geldi de: “Ensâr’dan olan sahâbîlerinden bir adam benim yüzüme tokat vurdu.” diye şikâyet etti. Peygamber: “Onu çağırın!” buyurdu. Sahâbîler o Ensârî adamı çağırdılar. Peygamber: “Sen bunun yüzüne niçin tokat vurdun?” diye sordu. O zât, “Yâ Rasûlallah! Ben Yahûdîler'in yanından geçtim de bunu “Musa'yı bütün beşeriyetin üstüne seçip tercih eden Allah'a yemin ederim ki” derken işittim.” Ensârî dedi ki: “Ben: Muhammed’in üstüne de mi (yükseltti), dedim.” Ensârî dedi ki: “Bu sırada beni bir öfke yakaladı, ben de bu sebeple onu tokatladım.” dedi. Peygamber: “Bana peygamberler arasından üstünlük, hayırlılık vermeyiniz. Hakikatte insanlar kıyamet gününde (dehşetten) bayılacaklar. (Ben de onlarla beraber bayılacağım.) Fakat ilk ayılan ben olacağım. O anda bir de göreceğim ki, Mûsâ, Arş’ın ayaklarından bir ayağa tutunmuş hâlde olacaktır. Bilmiyorum, Mûsâ da bayılanların içinde idi de benden evvel mi ayıldı yahut Tûr Dağı’ndaki bayılması ile mi hesabı karşılandı?” buyurdu.241

Hadisin başka bir rivayeti şöyledir: Hz. Ebu Hüreyre (r.a.) anlatıyor: “Müslümanlardan biri ile Yahudilerden biri aralarında münakaşa edip küfürleştiler. Müslüman öbürüne: “Rasûlullah (S.A.V.)’ı âlemler üzerine seçkin kılan Zât-ı Zülcelâl’e kasem olsun!” diye yemin etti. Yahudi de: “Musa Aleyhisselam’ı âlemler üzerine seçkin kılan Zât-ı Zülcelâl’e kasem olsun!” diye yemin etti. Derken, o böyle der demez, Müslüman elini kaldırıp Yahudi’ye bir tokat vurup şöyle dedi. “İçimizde Allah’ın Peygamberi olduğu halde bunu ne hakla söylüyorsun?” Sonra Aleyhissalâtu

240 _{Tirmizî, a.g.e., trc., Kıyametin Sıfatı Babları, BN:7, HN:2546, c.IV, s.238} 241

vesselâm: “Sonra bir daha sûra üflenir ve onlar kabirlerinden kalkıp bakışırlar” ayetini okuyarak şöyle buyurdu. “Başını kaldıranların birincisi ben olacağım ve tam bu sırada Musa’yı arşın direklerinden birine yapışmış olarak göreceğim. Artık başını benden önce mi kaldırmıştır, yoksa Allah’ın istisna etmiş kişilerinden midir, bilemiyorum. Kim benim Yunus b. Metta’dan daha hayırlı olduğumu söylerse şüphesiz yalan söylemiş olur.”242

Hadis-i şeriflerde kıyamet günü güneşin insanlara bir mil miktarı yaklaşacağı ve herkesin amelleri nispetinde tere batacağı haber verilir. Terlemenin keyfiyeti ile ilgili rivayetler şöyledir: Taberani Abdülaziz el-Attar’dan rivayet etmiştir. Enes b. Malik merfu olarak şöyle söylemiştir: “İnsanoğlu Allah’ın onu yarattığı günden bu yana ölümden daha zor bir şeyle karşılaşmış değildir. Ölüm ise sonra geleceklerden ehvendir. Onlar(insanlar), o günün (kıyamet gününün) dehşetinden dolayı kapıldıkları korku yüzünden ağızlarını gemleyecek kadar tere gömülürler. Hatta bu terin içinde gemiler yüzdürülmek istense yüzdürülür.”243

Bu konu ile ilgili diğer rivayetler şöyledir: Süleym b. Âmir, Mikdâd b. Esved (r.a.)’den rivayet etmiş. O da Rasûlullah (S.A.V.)’den rivayet etmiş: “Kıyamet gününde güneş mahlûkata yaklaşacak hattâ onlara bir mil miktarı yakın olacaktır.” buyururken işittim. Süleym b. Âmir: “Vallahi mil ile neyi kastediyor, yerin mesafesini mi yoksa kendisiyle göze sürme çekilen mili mi bilmiyorum.” demiş.

Rasûlullah (S.A.V.) buyurmuşlar ki: “İnsanlar amelleri miktarı tere batacak; kimisi topuklarına kadar, kimisi dizlerine kadar, bazıları köprücük kemiklerine kadar batacak bazılarına da ter adamakıllı gem vuracaktır.” Mikdâd demiş ki: “Rasûlullah (S.A.V.) eliyle ağzına işaret etti.”244

242

Tirmizî, a.g.e., trc., Tefsir Babları, BN:40, HN:3240, c.V, s.356; İbn-i Mace, a.g.e., trc., Kitabü’z- Zühd Ve’r-Rekaik, BN:33, HN:4274, c.XI, s.563

243 _{Havva, a.g.e., trc., c.X, s.106}

244 _{Müslim, a.g.e., trc., Kitabü’l-Cenne, BN:15, HN:62(2863), c.XI, s.6926; Tirmizi, a.g.e., trc.,}

Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivayet edildiğine göre, Rasûlullah (S.A.V.) şöyle buyurmuşlar: “Şüphesiz ki, kıyamet gününde ter, yerin içine yetmiş kulaç inecektir. Ve şüphesiz ki, o insanların ağızlarına yahut kulaklarına ulaşacaktır.”245

İbnû Ömer (r.a.)'den rivayet edildiğine göre, Peygamber (S.A.V.): “O gün insanlar âlemlerin Rabbine ayağa kalkacaklardır.” âyeti hakkında haber verdi. Şöyle buyurmuşlar: “İnsanlardan her biri kulaklarının yansına kadar tere batmış olarak kalkacaktır.”246

Kıyamet günü Rasûlullah (S.A.V.)’in kâfirler aleyhine şahit olacağı haber verilir. Bu konu ile ilgili rivayet şöyledir: İbn. Abbas (r.a.) “Tanıklık edene ve tanıklık edilene yemin olsun ki…” âyetinde “tanıklık eden”den kastın; Hz. Muhammed (S.A.V.) olduğunu, “tanıklık edilenden” de kastın; kıyamet günü olduğunu söylemiştir. Allah Teâlâ’nın şu ayeti de bunu ifade etmektedir: “(Kıyamet gününde) her ümmetten bir şahit getirdiğimizde ve seni de bunların (kâfirlerin) aleyhine şahit kıldığımızda hadi bakalım ne yapacaklar?”247

Hadis-i şeriflerde haber verildiğine göre kıyametin saati bilinmemektedir. Ancak ezan vakti kopacağı haber verilmiştir. Kıyametin kâfirler üzerine kopacağı, o günün çok dehşetli olacağı, yeryüzünün sallanacağı, yerin içindeki madenleri dışarı atacağı, güneşin ve ayın ziyasının söndürüleceği, insanların yapmakta oldukları işlerini tamamlamalarına fırsat vermeden aniden kopacağı ve o gün hükümranlığın yalnız Allah’a ait olacağı haber verilir. Yine insanların kıyametin dehşetinden dolayı bayılacağı, her ümmete şahitlik etmek üzere önderlerinin çağrılacağı ve insanların o günün dehşetinden dolayı amelleri nispetince tere batacağı haber verilir. Hadislerde kıyametin kopuşu ve kıyamet sahnelerinden bahsettikten sonra şimdi de hadislerde kabirden kalkış ve haşrin nasıl anlatıldığına geçelim.

245 _{Müslim, a.g.e., trc., Kitabü’l-Cenne, BN:15, HN:61(2863), c.XI, s.6926} 246 _{Müslim, a.g.e., trc., Kitabü’l-Cenne, BN:15, HN:60(2862), c.XI, s.6925} 247