Hacı Mustafa Cami

Cami, Zincirlikuyu Mahallesi‟nde idi. Bu mahalle Hz Mevlana Türbesi‟ne yakın olup Hurufat kayıtlarında Türbe-i Celâli‟ye Mahalleleri olarak ta geçmektedir.⁸⁸⁹ Hacı Mustafa tarafından yaptırılan caminin yapım tarihi tam olarak belli değildir. Karamanoğulları dönemi eseri olan caminin uzun bir süre faal olduğu anlaĢılmaktadır. C. Evvel 1118 / Ağustos 1706 tarihli hurufat kaydında imam Beyazid‟in 2 akçe ile Hacı Mustafa Caminde görev yaptığı fakat sonra bu görevi

879 Ġzzet Sak-Ġbrahim Solak, 53 Numaralı Konya Kadı Sicili(1148 -1149 / 1736-1737), (Kısaltma: 53 Numaralı Konya Kadı Sicili) Transkripsiyon ve Dizin, Konya, 2015, s. 71.

880 Sak, 47 Numaralı Konya Kadı Sicili, s. 708.

881 Ġzzet Sak, Kadı Sicilleri Işığında Konya’da Yapılan Vak ıflar (1650 -1910), (Kısaltma: Konya’da Yapılan Vakıflar), Konya BüyükĢehir Kültür Yay., Konya, 2012, s. 27.

882 VGMA, HD, 1106, Vr.13, s. 27; VGMA, HD, 1115, Vr.6, s. 5; VGMA, HD, 552, Vr.7, s. 9.

883 VGMA, HD, 1107, Vr.32, s. 3; VGMA, HD, 1106, Vr.14, s. 28.

884 VGMA, HD, 1107, Vr.32, s. 3; VGMA, HD, 1106, Vr.14, s. 28.

885 VGMA, HD, 1107, Vr.34, s. 87; VGMA, HD, 1106, Vr.13, s. 27; VGMA, HD, 1115, Vr.6, s. 6.

886 VGMA, HD, 1128, Vr.3, s. 142.

887 VGMA, HD, 1106, Vr.10, s. 20; VGMA, HD, 1106, Vr.15, s. 30; VGMA, HD, 1111, Vr.8, s. 13;

VGMA, HD, 553, Vr.6, s. 10; VGMA, HD, 553, Vr.11, s. 17; VGMA, HD, 555, Vr.5, s. 9.

888 VGMA, HD, 551, Vr.4, s. 106; VGMA, HD, 554, Vr.9, s. 15.

889 Hurufat kayıtlarında geçen Diğer mahalleler; Sarı Hasan, Civari, KuĢkovan, Durak Fakıh, Dolabucu ve Sedirleri sayılabilir.

154

Mehmed‟e devrettiği anlaĢılmaktadır.⁸⁹⁰ Ancak bu atama camiye yapılan ilk atama değildir. Nitekim 29 Recep 1119 / 26 Ekim 1707 tarihli baĢka bir hurufat kaydında camide 2 akçe yevmiye ile bir cüzhanın görev aldığı anlaĢılmaktadır. Ayrıca cami vakfı desteğiyle cami yakınında bir muallimhane de yapılmıĢtır. Müallimhanede 1,5 akçe ile muallimi sibyan olan ġeyh Mustafa‟nın çocuksuz ölmesi üzerine Mustafa Efendi‟ye berat tevcihi yapılmıĢtır.⁸⁹¹ Seyyid Mustafa‟nın imam hatiplik beratı C.

Ahir 1119 / Ağustos 1707‟de yenilenmiĢtir.⁸⁹² ġaban 1119 / Ekim 1707 tarihli baĢka bir kayıtta Seyyid Mustafa‟nın imam, hatip ve azalık görevlerini de icra ettiği görülmektedir. Fakat bu göreve layık olmadığı bir süre sonra anlaĢılınca bu göreve mütevelli olan Veli Halife getirilmiĢtir.⁸⁹³ ġevval 1122 / Kasım 1710‟da Hacı Mustafa Caminde 2 akçe ile devirhan, cüzhan ve imam olan Mehmed‟in ölmesi üzerine Hafız Seyyid Yahya‟ya kadı arzıyla tevcih yapılmıĢtır.⁸⁹⁴ Zilhicce 1122 / Ocak 1711‟de 6 akçe ile hatip ve 2 akçe ile vaiz ve imam olan Seyyid Ahmed üzerinden Veli‟ye berat tevcihi yapılmıĢtır.⁸⁹⁵ Mustafa, imam ve hatiplik görevini R.

Evvel 1130 / ġubat 1718‟de Veli üzerinden almıĢtır. ⁸⁹⁶ Zilkade 1133 / Ağustos 1721 tarihinde Hacı Mustafa Cami mütevellisi vefat ettiğinden Veli‟ye tevcih yapılmıĢtır.⁸⁹⁷ Hacı Mustafa Cami‟nde görevli kimselerin görevlerine yapılan gasplar hakkında da kayıtlar mevcuttur.⁸⁹⁸ Muharrem 1187 / Mart 1773 tarihli kayıtta camide yevmi 8 akçe ile cüzhan, müezzin, bevvap ve ferraĢ olan Seyyid Mustafa‟nın beratı yenilenmiĢtir.⁸⁹⁹ Hacı Mustafa Cami çırağına vakıf olan paranın mütevellisi Seyyid Mustafa Halifeye atik beratı gereğince Safer 1175 / Eylül 1761‟de yeni berat tevcihi yapılmıĢtır.⁹⁰⁰

890 VGMA, HD, 1107, Vr.9, s. 37.

891 VGMA, HD, 1111, Vr.2, s. 1.

892 VGMA, HD, 1107, Vr.10, s. 39.

893 VGMA, HD, 1107, Vr.11, s. 40.

894 VGMA, HD, 1107, Vr.13, s. 44.

895 VGMA, HD, 1107, Vr.13, s. 45.

896 VGMA, HD, 1107, Vr.11, s. 41.

897 VGMA, HD, 1107, Vr.29, s. 77.

898 VGMA, HD, 1109, Vr.2, s. 16; VGMA, HD, 1112, Vr.10, s. 2.

899 VGMA, HD, 1115, Vr.6, s. 5.

900 VGMA, HD, 1108, Vr.1, s. 11.

155 4.11. Kadı Mürsel⁹⁰¹ Cami

Konya‟nın Kadı Mürsel Mahallesi‟nde olan caminin tarihi Karamanoğulları dönemine kadar uzanmaktadır. Kitabesine göre, Mehmed ibni Alaaddin‟in hükümdarlığı zamanında, Hicrî 812 / Miladî 1409 yılında Hacı Mustafa oğlu Mürsel tarafından yaptırılmıĢtır.⁹⁰² Konya‟ya hakim olan Karamanoğlu Ġbrahim Bey zamanında (XV. yüzyılın ortalarına doğru) söz konusu cami harap olmuĢ, ancak II.

Bayezid tarafından tamir ettirilmiĢtir.⁹⁰³ Günümüzde faal olan cami⁹⁰⁴ ile ilgili Hurufat defterlerinde atama kayıtları bulunmaktadır. Kayıtlardan caminin, Hicrî 1105 / Miladî 1693 - Hicrî 1220 / Miladî 1805 tarihleri arasında faal olduğu anlaĢılmaktadır. Verilen tarih aralığında söz konusu cami ve vakfına yaklaĢık 100 atama kaydı bulunmaktadır. Bu atamalar, genellikle cami görevlileri; imam, hatip, müezzin, sermahfil, cüzhan ile vakıf görevlileri; mütevelli, bevvap, kâtip ve cabi gibi görevlerdir. R. Ahir 1105 / Kasım 1693 tarihli hurufat kaydında Ahmed, caminin nezaret görevini yürütmüĢtür.⁹⁰⁵ Camide Hacı Ġsa vakfından yevmiye ile cüzhan Ġbrahim‟in beratı yenilenmiĢtir.⁹⁰⁶ Recep 1109 / Ocak 1698‟de camide sermahfil olan Mehmed aynı zamanda caminin de mütevellisidir.⁹⁰⁷ Kadı Mürsel Cami‟nde müezzin ve devirhan Avaz‟ın ölmesi üzerine oğlu Mehmed‟e R. Evvel 1109 / Eylül 1697‟de tevcih yapılmıĢtır.⁹⁰⁸ Muharrem 1110 / Temmuz 1698‟de Kadı Mürsel Cami‟nde 2 akçe ile devirhan ve 1 akçe ile cüzhan Ġbrahim‟in ölmesi üzerine oğlu Ahmed‟e kadı Mehmed arzıyla berat tevcihi yapılmıĢtır.⁹⁰⁹ ġaban 1115 / Aralık 1703‟te söz konusu camide yevmi 5 akçe ile Mehmed‟in sermahfil ve yevmi 5 akçe ile mütevelli beratı yenilenmiĢtir.⁹¹⁰ Hacı Ġsa Vakfı‟ndan Kadı Mürsel Cami‟nde okunması için cüz vakfedilmiĢtir. Safer 1116 / Haziran 1704‟te camide 2 akçe ile devirhan ve Hacı

901 Kadı Mürsel, Karamanoğulları devrinde Kadı Celaleddin Mürsel adıyla meĢhur olan, devrin kazaskerlerindendir. Banisine atfen Kadı Mürsel Cami olarak meĢhur olan yapının Osmanlılar zamanında birkaç kez tamir ettirildiği bilinmektedir. En son Sultan II. Abdülhamid zamanında 1907‟de Hacı Halil Ağa tarafından yıktırılarak üçüncü defa yeniden yaptırılmıĢtır. Bkz, Önder, Mevlana Şehri, s. 170.

902 Konyalı, age, s. 422.

903 Gös. yer.

904 Konya BüyükĢehir Belediyesi internet sitesinde, Kadı Mürsel Cami ile Hacı Hasan Cami aynı camiler olarak alınmıĢ, ancak gerek Hurufat kayıtlarında ve gerekse Konyalı‟nın adı geçen eserinde, bu iki caminin farklı yapılar olduğu anlaĢılmaktadır. Bkz, VGMA, HD, 1111, Vr.2, s. 2.

905 VGMA, HD, 1160, Vr.1, s. 176.

906 Gös. yer.

907 VGMA, HD, 1140, Vr.6, s. 497.

908 VGMA, HD, 1140, Vr.5, s. 495; VGMA, HD, 1140, Vr.6, s. 497.

909 VGMA, HD, 1140, Vr.7, s. 499

910 VGMA, HD, 1107, Vr.3, s. 24.

156

Ġsa‟nın vakf ettiği cüzlerinden 1 akçe ile cüzhan Ahmed‟e berat tevcihi yapılmıĢtır.⁹¹¹ Safer 1117 / Mayıs 1705‟te el-Hac Ġsa‟nın cüz vakfından nazır Mehmed‟in beratı yenilenmiĢtir.⁹¹² BaĢka bir kayıtta, Mehmed‟in nazır olmanın yanında, Hacı Ġsa Vakfı‟ndan 1 akçe ile kâtip ve 1 akçe ile cabi olarak görev yapmıĢtır. Mehmed söz konusu görevi babasından devralmıĢtır.⁹¹³ Kayıtlar, imam, cabi, devirhan, cüzhan, hatip, tarifhan Ģeklinde devam etmektedir.⁹¹⁴ Muharrem 1131 / Kasım 1718 tarihli hurufat kaydında Kadı Mürsel Cami‟ne, diğer cami ve mescitlerle ilgili kayıtlarda pek rastlayamadığımız cami Ģeyhliği atamasının yapıldığı anlaĢılmaktadır. Verilen tarihte söz konusu cami Ģeyhi olmadığından Sunullah‟a naib arzı ile tevcih yapılmıĢtır.⁹¹⁵ Kadı Mürsel Caminin Muharrem 1173 / Ağustos 1759 tarihli kaydında, yevmi 5 akçe ile AyĢe binti Ahmed‟in mütevelli olduğu anlaĢılmaktadır.

Mütevelli AyĢe‟nin ölmesi üzerine Seyyid Ali bin Abdullah‟a naib Seyyid Ġbrahim arzıyla tevcih yapılmıĢtır.⁹¹⁶ ġevval 1174 / Mayıs 1761 tarihli kayıtta Kadı Mürsel Cami‟nde, Hacı Ġsa Vakfı‟ndan almak üzere, yevmi 10 akçe ile sikaye cihetine müĢtereken mutasarrıf olan Mustafa, Mehmed ve Mahmud kardeĢler mutasarıflar.

Ancak Mustafa Halife‟nin çocuksuz ölmesi üzerine ġeyh Abdullah bin Nurullah Halife‟ye arzuhal ile berat tevcihi yapılmıĢtır.⁹¹⁷