Grup Y: Yanlı Gruplama O1: Öntest O2: Sontest

X1: Deneysel Uygulama 1: Çocuklar için Sosyal Beceri ve Problem Çözme Eğitimi Programı (ÇİSBEP)”

X2: Deneysel Uygulama 2: Küçük Çocuklar İçin Büyük Matematik Eğitimi Programı (KÜÇİBÜM)

Öntest, deneysel işlem öncesi araştırmaya katılan çocukların sosyal problem çözme puan ortalamaları ve erken matematik yeteneği puan ortalamaları yönünden farklı olmadıklarını tespit etmeye,

Sontest ise, deneysel işlem sonrası araştırmaya katılan çocukların sosyal problem çözme ve erken matematik yetenekleri yönünden karşılaştırılmasını ve farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemeyi sağlar.

Grupların yanlı atama yoluyla belirlenme amacı; düşük sosyal problem çözme puanlarına sahip çocukların seçilerek uygulanacak olan sosyal beceri ve problem çözme eğitimi ile erken matematik eğitimi programlarının etkisini tespit etmektir.

Araştırmanın Çalışma Evreni ve Çalışma Gruplarının Belirlenmesi

Araştırmanın çalışma evrenini, 2012–2013 eğitim-öğretim yılında Aksaray İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı bağımsız anaokullarına ve ilköğretim bünyesindeki anasınıflarına devam eden 6 yaş grubu çocuklar oluşturmuştur. Bu araştırmanın çalışma grupları ise, yanlı atama yoluyla ilköğretim okulları anasınıflarından seçilmiştir. Araştırma, kullanılacak ölçekler ve eğitim programları açısından 6 yaş grubu çocuklarla çalışılmak üzere planlanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığının 11/4/2012 tarihli ve 28261 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, 30/3/2012 tarihli zorunlu eğitime yönelik genelgesinde “2012-2013 eğitim ve öğretim yılı için, 30 Eylül 2012 tarihi itibariyle 66 ayını tamamlayan tüm çocukların okul kayıt işlemleri e-okul sistemi üzerinden merkezî olarak yapılacaktır. 60-66 ay arasındaki çocukların ise velisinin yazılı isteği ile gelişim yönünden hazır olduğu anlaşılanların ilkokula devamları sağlanacaktır. Diğer çocuklar okul öncesi eğitime

yönlendirilecektir” ifadesi yer almaktadır.

http://www.meb.gov.tr/haberler/2012/12YillikZorunluEgitimeYonelikGenelge.pdf). Araştırmanın çalışma grupları belirlenirken, Milli Eğitim Bakanlığının zorunlu eğitime başlama yaşının düşürülmesi ile ilgili genelgesi dikkate alınmıştır. Araştırmanın planlandığı şekilde gerçekleştirilebilmesi için 6 yaş grubu çocukların bulunduğu okullar tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grupları, ilkokullar (ve az da olsa ortaokullar) bünyesindeki anasınıfları arasından seçilmiştir. Çalışma gruplarının ilkokullar bünyesindeki anasınıflarından seçilmesinin iki nedeni

vardır. Birincisi, bağımsız anaokulları ve ilkokul-anasınıfları öğretmenleri ile yapılan görüşmeler sonucunda; 6 yaş grubu çocukların daha çok ilkokullar bünyesindeki anasınıflarında bulunduğunun tespit edilmiş olmasıdır. Bağımsız anaokullarında ise daha küçük yaş gruplarından çocukların yer aldığı belirtilmiştir. Bağımsız anaokullarının çalışma grubu olarak seçilmemesinin ikinci ve önemli bir nedeni de bağımsız anaokullarında birden fazla grubun/sınıfın bir arada olması; yemek, oyun vb. etkinliklerde daha çok birlikte olunması ve ortak alanın daha çok kullanılmasıdır. Bu durum, eğitim verilen gruplardaki çocuklar veya onların öğretmenleriyle eğitim verilmeyen gruptaki çocuklar veya onların öğretmenlerinin birbirleriyle etkileşime geçmesiyle sonuçlanabilecektir. Çalışma grupları, araştırma sonuçlarının geçerliliği ve güvenirliği açısından ilkokullar (ve az da olsa ortaokular) bünyesindeki anasınıflarından seçilmiştir. Araştırma evreninden çalışma gruplarının belirlenmesi sırasında ilkokul anasınıfı öğretmenlerine, çocukların anasınıflarına kayıtları sırasında herhangi bir ayrım yapılıp yapılmadığı sorulmuştur. Öğretmenler tarafından velilerin sosyo ekonomik düzeyine, eğitim seviyesine ve benzeri durumlara göre çocukların tercih edilmesi ya da velilerin sınıf (A şubesi, B şubesi gibi) veya öğretmen tercihine göre kayıt yapılıp yapılmadığı sorulmuştur. Öğretmenler, kayıtların herhangi bir ayrım gözetilmeksizin okul idaresi tarafından yapıldığını belirtmişlerdir. Araştırmanın çalışma grupları, Aksaray İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı, anasınıfları arasından yanlı olarak seçilen Mehmet Timur Sarrafoğlu İlkokulu, Fatih Sultan Mehmet Ortaokulu ve Piri Mehmet Paşa İlkokulu anasınıflarından oluşturulmuştur. Benzer sosyo-ekonomik düzeydeki ailelerin çocuklarının devam ettiği bir bölgedeki bu okulların seçilmesinde okulun fiziki imkânları (ayrı görüşme odasının olması gibi), öğretmenlerin işbirliğine açık olması, okul atmosferi, okulların birbirine yakınlığı vb. nedenlerle yanlı olarak seçilmiştir. Yanlı eleman örnekleme yöntemiyle (Ural ve Kılıç, 2006) seçilen bu gruplardaki 93 çocuğa “Sosyal Problem Çözme Becerisi Testi” uygulanmıştır. Bu testin verilerine göre çalışma gruplarına 22 ve altında puan alan “orta ve önemli düzeyde sosyal beceri eksikliği”ne sahip çocuklar seçilmiştir. “Orta ve önemli düzeyde sosyal beceri eksikliği” kriteri belirlenirken Merrell (1994) tarafından geliştirilen “Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeğinde” belirtilen fonksiyonel seviyeler dikkate alınmıştır. “Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği” Merrell (1994) tarafından 3-6 yaş grubu çocukların

sosyal beceri ve problem davranışlarını ölçmeye yönelik norm referanslı standart bir ölçme aracı olarak geliştirilmiştir. Bu ölçme aracında çocukların testten aldıkları aldıkları ham puanlara göre fonksiyonel seviyeler belirlenmiştir. Ölçeğin “Sosyal Beceriler” alt boyutuna göre 5-6 yaş grubu çocuklar için belirlenen fonksiyonel seviyeler şöyledir:

Tablo 1. 0 “Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği Sosyal Beceriler Alt Ölçeği Alt Boyutları” Puanlarına Göre Belirlenen Fonksiyonel Seviyeler

Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği Sosyal Beceriler Alt Ölçeği Alt Boyutları / Yaş Grubu

Fonksiyonel Seviye Yüksek Seviye Orta Orta Eksiklik Önemli Eksiklik Sosyal İşbirliği 5-6 35-36 25-33 20-24 0-19 Sosyal Etkileşim 5-6 31-33 23-30 15-22 0-14 Sosyal Bağımsızlık 5-6 32-33 26-31 20-25 0-19

“Anaokulu ve Anasınıfı Davranış Ölçeği”ne göre ölçeğin Sosyal Beceriler alt boyutunun sosyal işbirliği, sosyal etkileşim ve sosyal bağımsızlık” alt boyutlarından 0-25 puan aralığında alan çocuklar orta ve önemli düzeyde beceri eksikliğine sahip olarak tanımlanmaktadır (Merrell, 1994). Bu bilgiye dayanarak Sosyal Problem Çözme Becerisi Testinden 23 ve üzerinde puan alan 7 çocuk araştırma örnekleminden çıkarılmıştır. Testten 0-22 puan aralığında puan alan orta ve önemli düzeyde sosyal beceri eksikliğine sahip 86 çocuk araştırmanın çalışma gruplarını oluşturmuştur. Yanlı eleman örnekleme yöntemiyle (Ural ve Kılıç, 2006) seçilen bu gruplardaki 86 çocuğun sınıfları içinden deney grupları ve kontrol grubu ise tesadüfî küme örnekleme yöntemiyle (Karasar, 2009) belirlenmiştir. Eğitim verilen grupların eğitim saatlerinin birbiriyle çakışmaması (biri sabahçı iken diğerinin öğleci grupta yer alması) göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca testin uygulanacağı okullar belirlenirken çocuklarla bireysel görüşme yapmaya uygun ayrı bir görüşme odasının

olmasına dikkat edilmiştir. Araştırmanın deney gruplarından her birini farklı bir ilköğretim okulu-anasınıfı oluşturmaktadır. Birinci deney grubunu Aksaray Milli Eğitim Müdürlüğü Merkez ilçesine bağlı okullardan, Mehmet Timur Sarrafoğlu ilköğretim okulu bünyesindeki bir anasınıfı, ikinci deney grubunu Fatih Sultan Mehmet Ortaokulu bünyesindeki bir anasınıfı, üçüncü deney grubunu Piri Mehmet Paşa ilkokulu bünyesindeki anasınıflarından birisi oluşturmuştur. Araştırmanın kontrol grubunu ise Mehmet Timur Sarrafoğlu İlkokulu bünyesindeki anasınıflarından öğleden sonra grubundaki bir anasınıfı oluşturmaktadır. Araştırmanın birinci deney grubu da aynı okulda yer almaktadır. Ancak birinci deney grubunu sabahçı grup anasınıflarından birisi oluşturmaktadır. Mehmet Timur Sarrafoğlu ilkokulunda sabahçı grup okuldan ayrıldıktan 1 saat sonra öğleci grup eğitime başlamaktadır. Bu nedenle deney ve kontrol gruplarının aynı okuldan seçilmesinde bir sakınca görülmemiştir. Araştırmada, çalışma gruplarından birinci deneme grubunda 20 çocuk, ikinci deneme grubunda 22 çocuk, üçüncü deneme grubunda 17 çocuk, kontrol grubunda ise 27 çocuk olmak üzere toplam 86 çocukla çalışılmıştır.

Tablo 2. 0 Çalışma Grubunu Oluşturan Çocukların Cinsiyete Göre Dağılımı

Gruplar Kız Erkek TOPLAM

Deneme 1 Grubu 12 8 20

Deneme 2 Grubu 13 9 22

Deneme 3 Grubu 6 11 17

Kontrol Grubu 15 12 27

Araştırma Süreci

Araştırmada üç deneme ve bir kontrol grubu olmak üzere toplam dört grup ile çalışılmıştır. Çalışma grupları yanlı atama yoluyla belirlenmiştir. Çalışma grupları içerisinde deneme ve kontrol gruplarının belirlenmesi tesadüfi küme örnekleme yöntemiyle (Karasar, 2009) yapılmıştır. Deneme gruplarına ve kontrol grubuna ön- testte “Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi” (Wally Child Social Problem- Solving Detective Game Test) ve “Erken Matematik Yeteneği Testi -3 B formu (Test of Early Math Ability-3)” uygulanmıştır. Araştırmacı, deneme gruplarından ve kontrol grubundan öntest verilerini toplamaya başlamadan önce; test yönergelerinin anlaşılabilirliğini görmek, uygulamada deneyim kazanmak, karşılaşılabilecek güçleri önceden tespit etmek için testleri farklı bir grup çocuğa uygulamıştır. Yapılan bu küçük pilot çalışmanın ardından deneme grupları ve kontrol grubuna öntestler uygulanmıştır. Öntestlerin uygulanması yaklaşık dört hafta sürmüştür. Öntest verilerinin istatistiksel analizi sonucunda, grupların öntest puanları açısından aralarında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür.

Öntest uygulamaları bittikten sonra çalışma gruplarından birinci deneme grubuna “Çocuklar İçin Sosyal Beceri ve Problem Çözme Eğitimi” (Dina Dinosaur Social Skills and Problem Solving Curriculum - Incredible Years Child Training Program-Age 4-8) programı 24 oturumda uygulanmıştır. Uygulamalar haftada 3 gün (Pazartesi-Çarşamba-Cuma) ve günde yaklaşık 90-120 dk olarak gerçekleştirilmiştir. Birinci deney grubuna, bu eğitimin ardından “Küçük Çocuklar için Büyük Matematik Eğitimi” (Big Math For Little Kids) programı 18 oturumda uygulanmıştır. Uygulamalar haftada 3 gün (Pazartesi-Çarşamba-Cuma) ve günde ortalama 60 dk olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma gruplarından ikinci deneme grubuna, “Çocuklar İçin Sosyal Beceri ve Problem Çözme Eğitimi” (Dina Dinosaur Social Skills and Problem Solving Curriculum - Incredible Years Child Training Program-Age 4-8) programı 24 oturum olarak, haftada 3 gün ve günde yaklaşık 90-120 dk olarak uygulanmıştır. İkinci deneme grubuna “Küçük Çocuklar için Büyük Matematik Eğitimi” (Big Math For Little Kids) programı uygulanmamıştır. Çalışma gruplarından üçüncü deneme grubuna “Dinozor Dino Sosyal Beceri ve Problem Çözme Eğitimi” (Dina Dinosaur Social Skills and Problem Solving Curriculum -

Incredible Years Child Training Program-Age 4-8) programı uygulanmamıştır. Bu gruba sadece “Küçük Çocuklar için Büyük Matematik Eğitimi” (Big Math For Little Kids) programı 18 oturum olarak haftada 3 gün ve günde ortalama 60 dk olarak uygulanmıştır. Çalışma gruplarından birinci ve üçüncü deneme grubunun “Küçük Çocuklar için Büyük Matematik Eğitimi” (Big Math For Little Kids) programı uygulamaları bittikten sonra bu gruplara, diğer gruplarla birlikte “Erken Matematik Yeteneği Testi B formu (Test of Early Math Ability-3)” son testi uygulanmıştır. Eğitimin tamamlanmasından 4 hafta sonra ise birinci ve üçüncü gruba “Erken Matematik Yeteneği Testi-3 B formu (Test of Early Math Ability-3)” kalıcılık testi yapılmıştır. Çalışma gruplarından 4.gruba / kontrol grubuna ise herhangi bir deneysel bir işlem uygulanmamıştır. Sınıf öğretmeni tarafından 2006 yılı okulöncesi eğitim programı müfredatında bulunan konular ve uygun etkinlikler uygulanmıştır. Kontrol grubunda bulunan çocuklara da, deneme gruplarının deneysel eğitimleri bittikten sonra; “Erken Matematik Yeteneği Testi B Formu (Test of Early Math Ability-3)” uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, uygun istatistiksel tekniklerle analiz edilmiştir.

Araştırma Sürecinin Tablo Halinde Gösterilmesi

Tablo 3. 0 Deneme Gruplarına ve Kontrol Grubuna Uygulanan Ölçekler ile Deneme Gruplarına Verilen Eğitimler

Gruplar Öntestte Uygulanan Ölçekler Eğitim Programları Sontestte Uygulanan Ölçekler Deneme 1 TEMA-3 Wally SPÇDOT ÇİSBEP Uygulandı KÜÇİBÜM Uygulandı TEMA-3 Wally SPÇDOT Deneme 2 TEMA-3 Wally SPÇDOT ÇİSBEP Uygulandı KÜÇİBÜM Eğitimi yok TEMA-3 Wally SPÇDOT Deneme 3 TEMA-3 Wally SPÇDOT ÇİSBEP Eğitimi Yok KÜÇİBÜM Uygulandı TEMA-3 Wally SPÇDOT Kontrol TEMA-3 Wally SPÇDOT ÇİSBEP Eğitimi Yok KÜÇİBÜM Eğitimi yok TEMA-3 Wally SPÇDOT

TEMA-3 B Formu (Test of Early Mathematics Ability): Erken Matematik Yeteneği Testi B formunu,

Wally SPÇDOT (Wally Child Social Problem- Solving Detective Game Test): Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testini,

ÇİSBEP (Dino Dinosaur Social Skills and Problem Solving Curriculum): Dinozor Dino Çocuklar için Çocuklar İçin Sosyal Beceri ve Problem Çözme Eğitimi Programını,

KÜÇİBÜM (Big Math for Little Kids): Küçük Çocuklar İçin Büyük Matematik Eğitimi Programını ifade eder.

Veri Toplama Araçları

Araştırmanın verileri; aşağıda belirtilen ölçme araçlarıyla öntest ve sontest olarak iki aşamada toplanmıştır. Deney gruplarına uygulanan kalıcılık testleri ile de uygulanan deneysel eğitimlerin kalıcılığı test edilmiştir. Araştırmaya katılacak çocukların öntest ve sontest sosyal problem çözme becerileri “Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi” ile, öntest ve sontest matematik yetenekleri ise “Erken Matematik Yeteneği Testi B formu (Test of Early Math Ability-3)” ile belirlenmiştir.

A-Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi