Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi (Wally Child Social Problem Solving Detective Game Test)

Çocukların sosyal problem çözme beceri düzeylerini ölçmek için “Wally Çocuklar İçin Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi” kullanılmıştır. Bu ölçek, Webster-Stratton tarafından Spivak ve Shure’ un (1985) Okulöncesi Problem Çözme Testi (Preschool Problem-Solving Test) ve Rubin ve Krasnor’un (1986) Çocuklar için Sosyal Beceri Testi (Child Social Problem-Solving Test)’nin birleşiminden oluşturulmuştur. Ölçek, problem çözme becerisinin hem niteliksel hem de niceliksel boyutunu değerlendirmek için geliştirilmiştir. Wally Sosyal Problem Çözme Testi, çocukların ilgisini çekmek için özellikle hayali bir oyun şeklinde ve parlak renkli çocuk resimlerinden oluşturulmuştur. Ölçekte çocuklara, çok istediği bir oyuncağı almasına izin verilmemesi ve tanımadığı bir kişi ile arkadaşlık kurmak için ne yapabileceğinin sorulması gibi varsayımsal problem durumlarını anlatan renklendirilmiş 15 resim sunulmaktadır (daha önceki kaynaklarda 12 resim olarak belirtilmiştir, ancak ölçeğin son halinde 15 resim yer almaktadır). “Wally Sosyal Problem Çözme Testi”, uygulanan çocuğun cinsiyetine uygun olması için iki farklı şekilde hazırlanmıştır. Kız çocuklar için varsayımsal problem durumundaki çocuk kız olarak, erkek çocuklar için ise erkek olarak resmedilmiştir. Ölçeği uygulamaya başlamadan önce çocuklara “bir problem çözme dedektifi” oldukları söylenir ve problemleri çözmeleri istenir. İsterse bir dedektif şapkası verilebileceği ve problemleri çözerken bu şapkayı giyebileceği söylenir. Gösterilen resimlerdeki her duruma ilişkin, çocuklara o resimdeki karakterin problemi çözmek için ne

yapabileceği veya ne söyleyebileceği sorulur. Çocuklar her durumla ilgili mümkün olduğu kadar çok cevap vermeleri için cesaretlendirilir (“başka ne yapabilirsin, başka ne diyebilirsin” gibi sorularla teşvik edilir). Çocukların sunduğu çözümler, daha önceden belirlenmiş olan negatif ve pozitif cevap kategorilerine göre kaydedilir.

Ölçekten iki toplam puan elde edilir: birincisi sunulan farklı pozitif çözümlerin toplam sayısı, ikincisi ise sunulan prososyal ve agonistik/kavgacı çözümlerin toplam puanıdır. Elde edilen puanlardan birincisi çocukların farklı pozitif çözüm stratejisi repertuarını, ikincisi ise negatif ve pozitif stratejilerin toplamını ifade eder. Testte; olayı itiraf etmek, özür dilemek, diğer uygun stratejiyi belirlemek, kendini kontrol etmek, sebebini açıklamak, hepsini diğer kişiye vermek, eşit olarak paylaşmak, beklemek, görüşmek-anlaşmak gibi 16 prososyal çözüm kategorisi ve hepsini kendisinin alması, yetişkin otoritesini reddetmek, olayı inkâr etmek, yalan söylemek, kanıtları saklamak, bir kişiye karşı fiziksel saldırganlık gibi 17 negatif çözüm stratejisi bulunmaktadır (Webster-Stratton ve Lindsay, 1999; Webster-Stratton ve Hammond, 1997). “Wally Çocuklar İçin Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi” 11 ayrı kategoriyi kapsayan, 15 problem durumunu içermektedir. Bu durumlarda sunulmuş konular şöyledir:

Reddedilme problemi ile başa çıkma (1), Hata yapma problemi ile başa çıkma (2 ve 6), Uygunsuz bir müdahale ile karşı karşıya kalma problemi ile başa çıkma (annesi tarafından odasına gönderilme) (3), Sürekli alay edilerek mağdur olma problemi ile başa çıkma (4-7-14), Oyuncağı almasına izin verilmemesi problemi ile başa çıkma (5), Yalnızlık problemi ile başa çıkma (8-15), Aldatılma problemi ile başa çıkma (9), Hayal kırıklığı problemi ile başa çıkma (10), İkilemde kalma problemi ile başa çıkma (11), Yetişkinler tarafından onaylanmama problemi ile başa çıkma (12), Saldırıya uğrama problemi ile başa çıkma (13) ’dır.

Çocuklara resimlerde sunulan 15 varsayımsal problem durumu aşağıda özetlenmiştir.

2. Resimde annesinin değer verdiği eşyaya yanlışlıkla zarar vermesiyle ilgili problem,

3. Resimde kardeşinin kendisiyle alay etmesinden sonra, karşılık olarak kardeşiyle alay etmesi sonucu ebeveyn tarafından cezalandırılma ve odasına gönderilme problemi,

4. Resimde sınıf arkadaşı tarafından alay edilme ile ilgili problem,

5. Resimde çocuğun çok istediği oyuncağı ebeveynin almaması ile ilgili problem,

6. Resimde ebeveynin yeni aldığı kıyafete yanlışlıkla zarar vermesiyle ilgili problem,

7. Resimde bebeklerle oynadığı için alay edilme problemi, 8. Resimde yalnız olma ve oyun grubuna katılma problemi,

9. Resimde daha sonra yemek için sakladığı yiyeceğin kardeşi tarafından yenmesi problemi,

10. Resimde uzun zamandır yapmaya çalıştığı oyuncağı kardeşinin kırması problemi,

11. Resimde sadece bir dilim pizza kaldığında hem kardeşi hem de kendisinin istemesi problemi,

12. Resimde oyun alanından sınıfa geç kaldığında öğretmenin kızması problemi, 13. Resimde kendisinden küçük bir çocuğun saldırısına uğrama problemi,

14. Resimde arkadaşının bisikletine binmek istediğinde, bisikleti isteme problemi,

1. Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi (Wally Child Social Problem- Solving Detective Game Test)’nin Geçerliliği

“Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi” çocukların sosyal problem çözme becerilerini varsayımsal ikilem durumlarına verdikleri cevaplarını değerlendirerek ölçer. Ölçek, çocukların ürettiği negatif ve pozitif çözümlerin oranını gösteren bir puanlamadan oluşur. “Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi” nin geçerliliği, davranış problemleri gösteren çocukların alternatif prososyal becerileri düşünmede daha başarısız ve kavgacı stratejileri daha çok kullanmalarına göre yapılmıştır. Yapı geçerliliği için, Rubin’in pozitif stratejiler toplam puanı ile Wally testi pozitif stratejiler toplam puanı arasındaki ve Rubin’in negatif stratejiler toplam puanı(r=.60) ile Wally testinin negatif stratejiler (r=.50) toplam puanı arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Testin, hakemler arası intra-class korelasyon katsayısı pozitif çözüm stratejileri için .93 negatif çözüm stratejileri için .71 olarak bulunmuştur (Webster-Stratton ve Hammond, 1997; Webster-Stratton, Reid ve Beauchaine, 2013).

Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin geçerlik çalışması, Yılmaz ve Tepeli (2013) tarafından içerik (muhteva) ve yapı geçerliği ölçütlerine göre yapılmıştır. Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin içerik geçerliğinin sınanmasında, “uzman görüşü” ne başvurulmuştur. Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nde yer alan maddelerin istatistikî açıdan uyumlarını belirlemek için de “madde analizi” yapılmıştır. Çocuk gelişimi alanında doktora derece sahip beş uzmandan, testin 60-72 aylık çocuklar için uygun olup olmadığını değerlendirmeleri istenmiştir. Bu değerlendirmenin sonucunda hakemler arası intra-class korelasyon katsayısı .90 olarak bulunmuştur. Bu değer, testin içerik geçerliğinde uzman görüşü için yeterli kanıt olarak kabul edilmiştir. Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin madde ayırt ediciliğini belirlemede Madde Toplam Pearson Korelasyon İndeksi kullanılmıştır. Yapılan madde analizi sonucunda her bir maddenin toplam puan ile korelasyonu .29 ve üstünde korelasyonlar içermektedir. Bu değerler, Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nde yer alan soruların madde ayırt ediciliği kriterini sağlamakta olduğunu göstermektedir.

Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin yapı geçerliği, Barlett sınaması ve Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) ölçütüne göre yapılan Açımlayıcı Faktör Analizi ile test edilmiştir. Barlett sınaması bir küresellik sınaması olup, verilerin birbiriyle ilişkili olup olmadığını göstermektedir. Barlett Sınaması Değeri= 403.959; p=0.000 olarak hesaplanmıştır. Örneklem büyüklüğünün yeterli olup olmadığını test etmek için de Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) testi yapılmıştır. KMO değeri .701 olarak hesaplanmıştır. Yapılan istatistiksel değerlere bakılarak verilerin faktör analizi çalışmasına uygun olduğu görülmüştür. Tepeli ve Yılmaz’ın yaptığı geçerlik- güvenirlik çalışmasında Temel Bileşenler Analizi sonrasında öz değeri 1.00’den büyük olan 4 faktör ortaya çıkmıştır. Araştırmacılar ölçeğin önemli faktör sayısına karar vermek için öz değerdeki değişimi gösteren çizgi grafiğini (scree test) incelemişlerdir. İncelemenin sonucunda grafikte birinci faktörden sonra çizginin değişiminde çok az farklar olduğu ve varyansa olan katkılarının birbirine yakın olduğu görülmüştür. Bu nedenle faktör sayısı, öz değer ölçütüne göre bir olarak tanımlanmıştır. Sonuç olarak, Wally Sosyal Problem Çözme Testi’ndeki 15 sorunun orijinal formunda olduğu gibi tek bir faktör altında toplandığı belirlenmiştir (Yılmaz, 2012).

2. Wally Child Social Problem- Solving Detective Game Test: Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testi’nin Güvenirliği

“Wally Çocuklar için Sosyal Problem Çözme Testi” güvenirlik analizi için puanlayıcılar arası tutarlılık ölçütüne göre incelenmiştir. Çocukların cevaplarını pozitif ve negatif çözüm stratejilerine kodlamak için üç kodlayıcı yoğun bir şekilde eğitilmiştir. Kodlayıcıların zamanında kaydedemediği cevaplara daha sonra tekrar dönüp bakabilmeleri için çocukların uygulanan tüm testlere verdikleri cevaplar videoya kaydedilmiştir. Bu kayıtlar aynı zamanda puanlayıcılar arası tutarlılık güvenirlik ölçütüne göre çocukların cevaplarını değerlendiren kodlayıcıların aynı test sürecini kullanmalarını sağlamak için kullanılmıştır. Çocukların rastgele seçilen %30’unun cevapları, puanlayıcılar arası güvenirliği belirlemek için ikinci bir kodlayıcı tarafından tekrar kodlanmıştır. Video kayıtlarından rastgele seçilen %10’u kodlayıcıların testi kurallarına uygun olarak kodladığından emin olmak için eğitmen

tarafından kodlanmıştır. Puanlayıcılar arası güvenirliği gösteren intraclass korelasyon değeri, farklı prososyal çözümlerin toplam puanı için .97 ve prososyal ve kavgacı çözümlerin toplam puanı için .97’dir (Webster-Stratton ve Lindsay, 1999).

Yılmaz ve Tepeli (2012) yaptıkları çalışmada Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin güvenirliğini; iç tutarlılık, testin aralıklı tekrarı ölçütlerine göre incelemişlerdir. Wally Sosyal Problem Çözme Testi’ndeki maddelerin iç tutarlık güvenirliği, 359 çocuktan toplanan veriler kullanılarak Kr 20 yöntemi ile hesaplanmıştır. Hesaplanan güvenirlik katsayısı .79 olarak bulunmuştur. Bu değer, Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin iç tutarlılık açısından güvenilir olduğunu göstermektedir. Herhangi bir şeyin aynı (benzer) koşullar altında ve kısa bir zaman aralığından sonra ikinci kez ölçülmesi sonucu elde edilen veri grupları arasındaki ilişki (korelasyon katsayısı), testin aralıklı tekrarı güvenirlik ölçütüdür. Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin “testin aralıklı tekrarı” güvenirlik ölçütü “test tekrar test” metodu kullanılarak incelenmiştir. Bu metodun uygulanması için seçilen 34 çocuk 4 haftalık ara ile iki defa teste tabi tutulmuştur. Ölçümler arası korelasyon Pearson Korelasyon Katsayısı ile değerlendirilmiştir. Testin 1. ve 2. ölçüm arası korelasyon değerinin .96 olarak bulunmuştur. Elde edilen korelasyon katsayısı Wally Sosyal Problem Çözme Testi’nin “testin aralıklı tekrarı” güvenirlik ölçütü için uygun bir değer olduğu görülmüştür(Yılmaz, 2012).

3. Wally Çocuklar İçin Sosyal Problem Çözme Dedektiflik Oyunu Testinin Puanlaması

Çocukların Wally Sosyal Problem Çözme Testi’ndeki varsayımsal problem durumlarına verdikleri cevaplar, Wally Testi-Prososyal ve Agonistik/Kavgacı Çözüm Kategorilerindeki çözüm stratejileri ile karşılaştırılarak kodlanmıştır. Çocukların ürettiği farklı her çözüm ifadesi, prososyal veya agonistik oluşuna göre ayrı kategorilerden uygun olan kod ile kodlanmıştır. Her soru için 6 cevaba kadar çözüm, kodlama cetveline kaydedilmiştir (Wally Problem Solving Assessment Directions: http://www.incredibleyears.com/Measures/em.asp). Çocuklar, problemi çözerken kullandıkları prososyal çözümler için 1 puan, agonistik/kavgacı çözümler için 0

puan, bilmiyorum cevabı için 0 puan almaktadırlar. Çocukların bu testten alabilecekleri en yüksek puan 90, en düşük puan ise 0’dır.

B- Erken Matematik Yeteneği Testi-3 (Test of Early Mathematics Ability,