Gizlilik İlkesi

Gizlilik ilkesi temelinde, “özerklik, başkalarına saygı ve güven” olmak üzere üç ana unsuru bulundurmaktadır. Mesleki gizliliğin özü insanlara olan saygıdan oluşmaktadır. Bu durum insanların kendine ait bilgilerinin gizli tutulması ve hasta mahremiyetine verilen önemden kaynaklanmaktadır. Sağlık hizmetleri açısından gizlilik ilkesinin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi oldukça güçtür. Bu nedenle hasta bir bireye ait olan bilgilerin gizlilik esasına göre saklanmasının ve hastanın hangi bilgiyi üçüncü kişilerce paylaşılmasını talep ettiği değerlendirmeye alınmalıdır (Civaner, 2015: 52-53).

Kurumlardaki örgütlenme şekli, etik dışı davranışların meydana gelmesine sebep olan en temel etkenlerden bir tanesidir. Çünkü örgütlerde merkezi bir sistem olması ve karar verme sürecinin merkezde toplanması,iş akışının yavaşlığı ve kontrol mekanizmasının zayıflığı gibi etkenler, gizlilik ilkesiyle yükümlü kurumlarda, etik dışı davranışların oluşmasına neden olmaktadır. Sağlık hizmetleri açısından baktığımızda hasta bireyin, istisnai durumlar haricinde, kendi rızası olmadığı sürece hastanın bilgileri başkalarıyla paylaşılamaz. Sağlık hizmetleri sunumunda gizlilik denetim kayıtları tutma, kişi doğrulama, sistem doğrulama, yetkilendirme, veri bütünlüğü kontrolü, hata işleme, güvenli taşıma gibi alanlardan oluşmaktadır (Beyaztepe, 2016: 14-43).

Hasta Hakları Bildirgesinde hastanın gizlilik hakkını aşağıdaki gibi özetlenmektedir:

• Bir hastanın sağlık durumu, tıbbi durumu, tanısı, prognozu ve tedavisi hakkındaki tüm tanımlanabilen bilgiler ile diğer tüm

171 YENİ DÜNYA DÜZENİNDE YÖNETİM YAKLAŞIMLARI

kişisel bilgileri, ölümünden sonra bile gizli tutulmalıdır. Bununla beraber, ölüm sonrası hastanın ailesi kendi sağlıklarıyla ilgili riskleri öğrenmek üzere bu bilgilere erişme hakkına sahip olabilirler.

• Gizli bilgilerin açıklanması, ancak hastanın onam verdiği ya da yasada açık biçimde belirtilen durumlarda olanaklı hale gelir. Hasta açık bir onam vermedikçe kendisi hakkındaki bilgiler ancak “mutlaka bilmesi gereken” sağlık çalışanlarına açıklanabilir.

• Hastaya ait tanımlanabilen tüm bilgiler korunmalıdır. Verilerin korunması depolanma biçiminin uygunluğunu da kapsar. İnsanlardan alınan kimlik belirtici veri üretilebilecek her türlü örnek de aynı biçimde korunmalıdır (Civaner, 2015: 52-53).

SONUÇ

Etik kavramı, hayatın her alanında, hem insan ilişkilerini hem de örgütleri ve örgütlerin tüm çalışanlarını ilgilendiren bir boyut olması nedeniyle oldukça önemlidir. Etik davranış barındırdığı ilkeler doğrultusunda, hayatın bir düzen içerisinde ilerlemesini sağlamaktadır. Her alanda olduğu gibi, insan sağlığını ele alan sağlık hizmetleri alanında da etik ve etik ilkeleri önemli bir unsurdur. Hasta odaklı hizmeti esas almak, nitelikli ve kaliteli bir hizmet sunmak, hasta haklarına, gizliliğine ve mahremiyetine saygı göstermek, her zaman toplum yararına çalışmak ve tüm bunları dürüst bir şekilde gerçekleştirmek bütün sağlık personelinin görev ve sorumlulukları

172 içerisindedir. Bu görev ve sorumlulukların temeli ise etik ilkelere dayanmaktadır.

Gizlilik, yararlılık, hasta mahremiyeti, adil olma, zarar vermeme, özerklik ve aydınlatılmış onam gibi ilkeler sağlık hizmetleri sunumunda önemli bir yere sahiptir. Sağlık hizmetleri sunumunda ortaya çıkabilecek en küçük etik dışı davranış bütün sağlık hizmeti sunum sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle sağlık hizmeti sunumunda etik ilkeler, üst düzey yöneticiler tarafından tüm çalışanlara benimsetilmeli, paylaşılmalı, devamlılığının sağlanmalı ve korunmalıdır.

173 YENİ DÜNYA DÜZENİNDE YÖNETİM YAKLAŞIMLARI KAYNAKÇA

AKTAŞ, K.,(2014),“Etik-Ahlâk İlişkisi Ve Etiğin Gelişim Süreci”, Uluslararası Yönetim Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (2). AYDIN, E.,Ersoy, N., (1995),“Tıp Etiği İlkeleri’’ Türkiye Klinikleri

Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 2(2).

AYDIN, E., (2006), Tıp Etiği,1.Baskı, Ankara:Güneş Kitabevleri. AYDIN, İ., (2012), Yönetsel Mesleki Ve Örgütsel Etik, 5. Baskı,

Ankara: Pegem Akademi.

ARSLAN, M., (2001), İş Ve Meslek Ahlakı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

BAYRAKTAROĞLU, S.,Kutanis, Ö. R.,Yasemin, Ö., (2005), “Etik Eğitiminde Neredeyiz?: İktisadi Ve İdari Bilimler Fakülteleri Örneği”, II.Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, Sakarya. BEYAZTEPE, N., (2016), Sağlık Sektöründe İş Etiği: Hastanelerde

Çalışan Sağlık Personelinin İş Etiği Algısının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı Hastane Ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.

BRICKLEY,A.J.,Smith, W.C.,Zimmerman, L.J., (2002), “Business Ethics And Organizational Architecture”, Journal of Banking& Finance, 26(1).

DİNÇ,L.,(2009),“Hemşirelik Hizmetlerinde Etik Yükümlülükler”, Hacettepe Tıp Dergisi, 40(2).

DOLMACI, N.,Bulgan, G., (2013), “Turizm Etiği Kapsamında Çevresel Duyarlılık”, Journal of Yasar University, 29(9).

174 Dünya Tabipler Birliği Tıp Etiği Elkitabı (2015), Çev.,Civaner, M.,

3.Baskı.

ELTAN, C., (2013), Etik, İş Etiği ve Sağlık Hizmetlerinde Etik(Çivril Devlet Hastanesi Sağlık Personelinde İş Etiği Algısı), Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, Hastane Ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı , İstanbul.

ERSOY, E. ve Aydın E., (1994), “Tıbbi Etik’te Yararlılık İlkesi”,Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 2(2).

GÜL, H., Gökçe, H., (2008),“Örgütsel Etik Ve Bileşenler” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1).

İŞGÜDEN, B.,Çabuk, A.,(2006),“Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16).

KAYA, İ., (2015), “Etik Değerlere Yatkınlık Ölçeği: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (8)41.

KELEŞ, R.,Hamamcı, C., (2002), Çevre Bilim, Ankara: İmge Kitapevi.

KUCURADI, I., (2003),“Etik Ve Etikler” Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi (1)423.

MAHMUTOĞLU,A.,(2009), “Etik ve Ahlâk Benzerlikler, Farklılıklar ve İlişkiler”, Türk İdare Dergisi, (81) :463-464.

175 YENİ DÜNYA DÜZENİNDE YÖNETİM YAKLAŞIMLARI

MEGEP, Meslekî Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, (2006), Meslek Etiği, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara.

ORHAN, F.,(2007),Sağlık Hizmetlerinde Etik Boyut: Hastanelerde Çalışan Personelin Etiksel Sorunlara Yaklaşımlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hastane İşletmeciliği Bilim Dalı, Ankara.

ÖZKALP, E.,Kırel, Ç., (2011), Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

ÖZTÜRK, H., (2010), Yönetici Hemşirelerin Etik Davranışları Ve Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim Bilim Dalı, İstanbul.

PEKKAN, Ü. N., Çavuş, F. M., (2014),“İnsan Kaynakları Yönetiminde Etik”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1).

POLAT, Z., (1999), Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Etik Problemler Karşısındaki Yaklaşımlarının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir. SAYLI, H.,Kızıldağ,D.,(2007)“Yönetsel Etik Ve Yönetsel Etiğin

Oluşmasında İnsan Kaynakları Yönetiminin Rolünü Belirlemeye Yönelik Bir Analiz”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1).

SAYLI, H.,Uğurlu, Ö. Y., (2007), “Kurumsal İtibar ve Yönetsel Etik İlişkisinin Analizine Yönelik Bir Değerlendirme”, Süleyman

176 Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3).

ŞİMŞEK, M. Ş.,Akgemci, T.,Çelik, A., (2003), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Konya:Adım Matbaacılık veOfset.

TEVRÜZ, S., (2007), İş Hayatında Etik, 1. Baskı, İstanbul: Beta Basım A.Ş.

UNESCO, (2008), Bioethics Core Curriculum, Section 1: Syllabus Ethics Education Programme, Sector For Social And Human Sciences, Division Of Ethics Of ScienceAndTechnology.United Nations Online Network InPublic Administration And Finance. UNPAN,(2004), Administrative Ethics: Sociological Aspects, Unpan

Documents.

ÜLGEN, H.,Mirze, S. K., (2004), İşletmelerde Stratejik Yönetim, 1. Baskı, İstanbul: Literatür Yayıncılık.

177 YENİ DÜNYA DÜZENİNDE YÖNETİM YAKLAŞIMLARI

BÖLÜM 7: