Gizli BağıĢlamalar

Gizli bağıĢlamanın söz konusu olduğu sağlararası kazandırmalarda muvazaalı iĢlemden farklı olarak kazandırma konusunun bedelini mirasbırakan karĢılamakta, kazandırma konusunun mülkiyetinin devri ise gizli bağıĢlamanın lehine yapıldığı kiĢi

160

EREN, Borçlar Genel, s.326; ATAMUTLU, Ġsmail, Türk Borçlar Hukukunda Muvazaa, Ankara 2017, s.175; SERT SÜTÇÜ, Selin, Mirasbırakanın Muvazaalı Hukuki ĠĢlemleri ve Sonuçları, Ankara 2018, s.109.

161 _{KOCAYUSUFPAġAOĞLU, Miras, s.402; KÖPRÜLÜ, Miras, s.309; ĠMRE/ERMAN,}

s.277; AYAN, Miras, s.207. Yarg. 1.HD., E.2014/16316, K.2016/4228, T.06/04/2016, “…mirasbırakanın “... Konut Yapı Kooperatifindeki” üyeliğini davalıya devri iĢleminin bağıĢlama niteliğinde olduğu, bir baĢka ifadeyle kiĢisel hakkın temliki niteliği taĢıyan kooperatif hissesinin devri iĢleminde 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı Ġçtihadı BirleĢtirme Kararının uygulanması olanağı bulunmadığı gözetilerek muris muvazaası hukuksal nedenine yönelik iptal-tescil isteğinin reddedilmesi; koĢulların oluĢması halinde yapılan iĢlemin tenkise tabi tutulacağı nazara alınarak tenkis isteği bakımından gerekli araĢtırma ve değerlendirme yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik soruĢturma ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı olduğu üzere hüküm kurulması doğru değildir” (karararama. yargitay.gov.tr). Yarg. 1.HD., E.2014/14731, K.2016/10178, T.08/11/2016, “Dosya içeri - ğinden ve toplanan delillerden; muris ...‟in 21/05/1982 tarihinde ölümü üzerine davacı il e davalıların mirasçı olarak kaldıkları, murisin maliki olduğu 98 ve 608 parsel sayılı taĢınmazları 1/2 paylı olarak davalılar ... ile ...‟e 16/10/1981 tarihinde satıĢ yoluyla temlik ettiği, bunun üzere eldeki davanın davacısı ... ile davalı ...‟ın çekiĢme li taĢınmazların anılan temlikine yönelik davalılar ... ve ... aleyhine açtıkları tenkis davasının ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesi‟nin 03/11/1983 tarihli ve 1982/674 E 1983/574 K sayılı ilamı ile kabul edilerek kesinleĢtiği kayden sabittir. Bu hâliyle davacı tarafından 15/12/1982 tarihinde söz konusu temlik iĢlemi geçerli kabul edilerek tenkis davası açıldığına ve verilen karar kesinleĢtiğine göre; artık, davaya konu temlikin geçersizliği iddiasına dayanan muris muvazaasına dayalı eldeki davanın dinlenme olanağı bulunmamaktadır” (karararama.yargitay.gov.tr).

55

adına yapılmaktadır. Bunun sonucunda da mirasbırakan gizli bağıĢlama konusu hukukî iĢlemde taraf olmamaktadır. Bu yönüyle de muvazaalı iĢlemlerden ayrıl- maktadır. Zira muvazaalı hukukî iĢlemin varlığı hâlinde mirasbırakana ait olan bir malvarlığı değeri karĢılıksız olarak devredilmesine rağmen satılmıĢ gibi gösteri- lirken, gizli bağıĢlamada kazandırma konusu mirasbırakanın malvarlığına dahil olmayıp bedeli mirasbırakan tarafından ödenmektedir. Mirasbırakanın bu Ģekilde, bir kiĢi lehine, üçüncü bir Ģahıstan taĢınmaz alıp parasını ödemesi, ödenen paranın kendisine taĢınmaz alınan kiĢiye bağıĢlanması anlamına gelir ve saklı pay kural- larının etkisiz kılınması amacıyla yapıldığına karinedir162

.

Yargıtay‟a göre, gizli bağıĢlama muvazaalı iĢlem olarak görülmemekte, geçerli bir bağıĢlama olarak kabul edilmektedir. Gizli bağıĢlama niteliğindeki hukukî iĢlem, muvazaalı olmaması sebebi ile ister taĢınır isterse de taĢınmaz bir malvarlığı değerine iliĢkin olsun 01/04/1974 tarih, 1974/1 esas, 1974/2 karar sayılı Ġçtihadı BirleĢtirme Kararı kapsamında değildir163

. Mirasbırakan yapmıĢ olduğu gizli bağıĢlamaların geçerli Ģekilde yapılmıĢ olmaları sebebi ile tenkis edilmeleri mümkündür164

. Gizli bağıĢlama konusu sağlararası kazandırma denkleĢtirmeden kurtulan bir kazandırma ise TMK m.565/b.1‟e göre; denkleĢtirmeye tâbi değil ise somut olaya göre TMK m.565/b.3 veya b.4‟e göre tenkisi talep edilebilir.

KOCAYUSUFPAġAOĞLU, gizli bağıĢlamaya konu paranın belirli bir malın alımı için verilmiĢ olması hâlinde tenkisin söz konusu para ile edinilen mal üzerinden yapılması gerektiği görüĢündedir165_{. Yazar bu görüĢünü bağıĢlanan para ile bu}

paranın özgülendiği satın alma iĢlemi arsındaki fikrî bütünlüğe dayandırmaktadır. ĠNAL, tenkis hesabı yapılırken gizli bağıĢlamaya konu taĢınmazın ölüm tarihindeki

162 _{OĞUZMAN, Miras, s.231.}

163 _{Yarg. 1. HD., E.2008/7414, K.2008/9593, T.22/09/2008 (YKD, Y.2008, C.34, S.12, s.2344}

-2345); Yarg. HGK., E.2001/1-138, K.2001/221, T.28/02/2001 (ÖZKAYA, s.414-415); Yarg. HGK., E.2000/1-709, K.2000/241, T.29/03/2000 (ÖZKAYA, s.415-417).

164

ĠNAL, Emrehan, DenkleĢtirme ve Tenkis Davalarında Parası Mirasbırakan Tarafından Ödenerek Mirasçılardan Biri Adına Alınan TaĢınmazların Durumu, ĠÜHFM, Y.2007, C.LXV, S.2, s.290.

56

değerinin esas alınması gerektiğini belirtmektedir166

. Böylece, verilen para ile alınan taĢınmaz arasında fikri bir bölünmezlik olduğu gerçeğini göz ardı edilmediği gibi, mirasbırakan tarafından verilenin para olduğu sonucu da değiĢmemektedir. NAR, ise gizli bağıĢlamaların mirasbırakanın diğer bağıĢlamalarından farklı kurallara tâbi tutulmasının yerinde olmadığı, dolayısıyla da tenkise konu olacak Ģeyin kazandır- manın konusu olan taĢınır veya taĢınmaz mal olması gerektiği görüĢündedir167

. Yargıtay ise, mirasbırakan tarafından ödenen miktarın mirasın açılması tarihi itibariyle güncellenmesi suretiyle belirlenecek değerin tenkis hesabına esas alınması gerektiğine karar vermiĢtir168

. Kanaatimizce burada esas alınması gereken miras- bırakanın iradesi olup, bağıĢlamaya konu paranın tereddüte yer bırakmayacak Ģekilde, belirli bir malın satın alınması için verilmiĢ olduğunun tespit edilmesi hâlinde bağıĢlanan para ile satın alınmıĢ olan taĢınır veya taĢınmaz malın tenkisin konusunu oluĢturması gerekir. BağıĢlamaya konu paranın bu Ģekilde belirli bir malın satın alınması için verilmiĢ olduğunun tereddüte yer bırakmayacak Ģekilde tespit edilemediği hâllerde ise paranın mirasın açılması tarihi itibari ile belirlenecek güncel değerinin tenkis hesabına esas alınması yerinde olacaktır.

166 _{ĠNAL, s.296-297.}

167 _{NAR, s.205-206.}

168 _{Yarg. HGK., E.2005/2-581, K.2005/672, T.30/11/2005, “Somut olayda, dava konusu}

taĢınmazlar, murisin ölüm tarihi olan 1994 yılından çok önce alınmıĢtır. Ülkede uzun yıllar devam eden enflasyon nedeniyle paranın satın alma gücü düĢmüĢ, verilen paranın tenkis hesabına esas alınması sıkıntılara yol açmıĢ, tutarsızlıklara ve adalete olan güvenin sarsılmasına neden olmuĢtur. Hukuk kuralları gerçek hayata uygun olduğu ve adalet ihtiyacına cevap verebildiği sürece hayatiyetini devam ettirir; saygınlık sağlar ve hukuk kuralı özelliğini korur. Bu nedenle yetkili organlarca değiĢtirilinceye, yeni düzenlemeler yapılıncaya kadar zedelenmeden, çağın gereklerine uygun bir Ģekilde yorumlanmalıdır. Bu görev yargıca aittir. ÇağdaĢ hukuk, tam karĢılığı verilmeden elde edilen kazançları korumamaktadır. O halde taraflardan bir kısmının zenginleĢmesine yol açacak çözüm yollarından kaçınılmalıdır. Hal böyle olunca mahkemece yapılacak iĢ, miras bırakanın taĢınmazlar alınırken verdiği bedellerin (paraların) mirasın açıldığı tarihte ulaĢtığı değer - lerinin; paranın satın alma gücündeki değiĢimlerin usulünce belirli kriterler dikkate alınmak suretiyle hesaplanması, gerektiğinde bu konuda uzman bilirkiĢi veya bilir kiĢi kurulundan, taraf, yargıç ve Yargıtay denetimine elveriĢli rapor alınması, bu yolla belirlenen değerin tenkisine hükmedilmesinden ibarettir. Yukarda açıklanan ilkeler doğrultusunda; araĢtırma, soruĢturma yapılmaksızın sonuca gidilmesi, hüküm kurulması doğru değildir. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır” (ĠNAL, s.292-293).

57