Limited şirketteki her pay sahibi bizzat toplantıya katılma hakkına sahip bulunmaktadır. Ancak temsilci aracılığıyla genel kurula katılma durumu, limited şirketlere ait hükümlerde bahsedilmemekte, çağrı merasimine uyulmadan yapılan toplantılarda bütün ortakların bulunması gerektiğine hükmedilmektedir. Anonim şirketlerde ise genel kurula pay sahibinin bizzat kendisinin ya da temsilcisinin aracılığıyla katılabileceğine yer verilmekte ve şirket ana sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadıkça şirketteki pay sahibi temsilcinin de ortak olması gerekmemektedir (Kom. Yön. m. 21/VII, pay sahibinin temsilciye vereceği vekaletin içeriğini düzenlemektedir).
TTK.’da limited şirketlerde ortak sayısının 20’den fazla ya da az olması durumunda temsilci vasıtasıyla genel kurula katılma hakkı doktrinde tartışma yaratmaktadır. Buna göre, limited şirketlerde ortak sayısının 20’den fazla olması halinde anonim şirketlere ait hükümler uygulandığından, genel kurul toplantılarına temsilci aracılığıyla katılabilineceği yönündedir. Ortak sayısının 20’den az olması halinde limited şirketlerde genel hükümlere tabi olarak aynı durumun mümkün olduğu savunulmaktadır287.
Limited şirketlerde şahısların kişiliği önemli olduğundan adetleri belirli ortak sayısı bakımından ortakların şahsi ilişkilerinde kollektif şirket hükümlerinin uygulanması gerektiği, bununla birlikte TTK.’nın uygun gördüğü hallerde, anonim şirket hükümlerine limited şirketler faslında getirilen özel hükümlerin uygulanması gerekmektedir. Özellikle pay sahipleri söz konusu değilken çağrı merasimine uyulmaksızın toplantı yapılmasına dair 370. madde hükmünün uygulanacağının belirtmesi yeterliyken, bu toplantının bütün ortakların bizzat bulunmasıyla yapılabileceği hususu kanun koyucu tarafından özellikle belirtilmektedir. Bununla birlikte, özel hükümlerin bulunmadığı hallerde, anonim şirketlere ait genel nitelikteki
286
Pulaşlı, Şirketler Hukuku, s. 493.
287
93
hükümlerin uygulanacağı yönündeki görüşe göre, ortak sayısına bakılmaksızın, gerçek kişilerin bir temsilci aracılığı ile ortaklar genel kurul toplantısına katılmaması gerektiği savunulmaktadır288.
Pay defterine adı yazılı olan şirket ortakları sadece kimliklerini kanıtlayarak genel kurul toplantısına katılabilmektedir. Bunun içinde, limited şirketlerde kıymetli evrak niteliğinde pay senedi bulunmadığından ortaklık sıfatının ispatı, şirket müdürleri tarafından imzalanan şirkette sahip olduğu tüm pay miktarını ve bunun değerini gösteren, pay sahibi adına düzenlenen ortaklık senedinin ibrazı ile mümkün olmaktadır289.
TTK. sistemine göre limited şirketler, anonim şirketlerde olduğu gibi hisse senedi çıkaramadıklarından payları temsil eden kıymetli evrak niteliğinde olmayıp sadece ispat vasfında olan senet düzenlenebilmektedir. yTTK. sistemiyle esas sermaye pay senetleri ispat aracı niteliğinde ya da nama yazılı olarak düzenlenebilmektedir. Diğer bir ifadeyle, ortaklar genel kurulu tüm ortakların yani şirketteki pay sahiplerinin katılabildiği ve tüm şirket ortaklarının davet edilmesi zorunlu olan bir organ niteliğine sahip bulunmaktadır.
Ortaklar genel kuruluna, şirket pay sahibinin katılması kazanılmış bir hak olup, pay sahibinin genel kurula katılmasını engelleyen bir hüküm bulunmamakta ve bu hak ana sözleşme ile kısıtlanamamaktadır. Diğer bir ifadeyle, pay sahibi genel kurulda oy kullanma hakkından mahrum bırakılmış olsa dahi şirket ortağının genel kurul toplantısına katılması engellenememektedir290.
TTK. sistemi limited şirketlerde pay sahiplerinin genel kurul toplantısına çağırılmasını öngörmekte, ayrıca olağan yani adi genel kurul toplantısı ile şartların gerektirmesi halinde olağanüstü genel kurul toplantısının yapılabileceğini düzenlemektedir.
Ortağın, şirket genel kurul toplantısına ortaklık sıfatını belirten bir belge ile katılması kazanılmış bir hak olmakta ve şirket ana sözleşmesinde ya da müdürler tarafından alınan tedbir kararlarının varlığı söz konusu ise toplantıdan önce pay sahiplerine bu durumun duyurulmuş olması gerekmektedir291. Kanımızca, söz konusu alınan tedbirlerin, şirket ortaklarının genel kurula katılmasını zorlaştırıcı ve engelleyici nitelikte olmaması
288 Karayalçın, Ticaret Hukuku, s. 359.; Çevik, Limited Şirketler, s. 314. 289
Çevik, Limited Şirketler, s. 313.
290
Çevik, Limited Şirketler, s. 313.
291
94
gerekmektedir. Çünkü pay sahibinin ortaklar genel kuruluna katılabilme hakkı, kanunumuzda emredici nitelikte olup, bunun engellenmesi mümkün olamamaktadır.
Genel kurulun ya da genel kurul kararlarının yokluğu ile butlanın tespiti her zaman ileri sürülebilirken, genel kurul kararlarının iptali ise sadece toplantıdan itibaren 3 ay içerisinde dava edilebilmektedir. Bu nedenle yokluk ve butlan yaptırımları tehdidi karşısında haklı nedenlerin tutarlı ve bir bütünlükle kesinlik içinde saptanması gerekmektedir292.
Genel kurul kararlarının mutlak hükümsüzlüğü halinde BK. m. 20’de yer alan butlana dair hükümler ile MK. m. 5 ve TTK. m. 1 gereğince kararların hukuki işlem niteliğinde olmasından dolayı söz konusu maddeler uygulama alanı bulmaktadır. Genel kurul kararlarının iptal edilebilmesi için kanun ya da şirket ana sözleşmesine aykırı olması gerekmekte ve kanuna göre pay sahiplerinin ya da ortaklığın zarar görmesi aranmamaktadır. Ancak Moroğlu, genel kurul kararlarının iptali için kanuna veya şirket ana sözleşmesine aykırı olmasıyla birlikte, ayrıca pay sahiplerinin ya da ortaklığın zarar görmesi gerektiğini293 savunmaktadır.
Genel kurul toplantısında bulunmayan ortağın iptal davası açma hakkı yasa tarafından düzenlenirken haksız olarak genel kurul toplantısına alınmayan ya da çıkartılan ortağın durumundan bahsedilmemektedir. Ortağın oyunun kullanılmasına haksız yere müsaade edilmemesine değinilmemekte ve burada da ortağın genel kurul toplantısında bulunması halinden bahsedilmektedir294.
1. Genel Kurul Toplantı Türleri ve Toplantıya Davet
Limited şirket genel kurul toplantıları olağan ve olağanüstü olmak üzere iki şekilde olmaktadır. TTK. sistemimiz pay sahiplerinin genel kurula katılma haklarını ve şirket pay sahiplerinin 20’den fazla olması halinde anonim şirketlere ait hükümlerin uygulanacağını, ayrıca şirket ortaklarının genel kurulu toplantıya çağırma usulünü hüküm altına almaktadır (TTK. m. 536, 538). yTTK. sisteminde ise limited şirketlerde ortak sayısının 20’den az ya da fazla olmasına bakılmadan şirket ortakları koruma altına alınmıştır. yTTK. m. 617, 620 gereğince de müdür, genel kurulu toplantıya çağırmak zorunda ve aksi öngörülmediği
292
Ayşe Odman Boztosun, “Anonim Şirkette Genel Kurul Toplantılarına Çağrıda Usulsüzlük”, Terazi Hukuk Dergisi, 2007, S. 7, s. 44.
293
Erdoğan Moroğlu, “Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü”, Makaleler I, 2. Bası, İstanbul 2001, s. 303, 304. (Kısaltma: Moroğlu, Genel Kurul Kararları Hükümsüzlüğü).
294
95
takdirde, seçim kararları dâhil tüm genel kurul kararları toplantı da temsil edilen oyların salt çoğunluğuyla alınmaktadır. Genel kurulun, yılda en az bir defa (iş yılının bitiminden itibaren 3 ay içinde, her yeni yılın Mart ayı sonuna kadar) toplanması zorunlu olup, olağan genel kurul toplantısının yapılması gerekmektedir. Söz konusu süre vergi mevzuatı ve TTK. m. 457 hükmünce hesap dönemi takvim yılına geldiğinden uygulamada 1 kez toplantı yapılmakta ve hesap dönem sonu 31 Aralık tarihinden itibaren 3 ayı kapsadığından Mart ayı sonuna kadar toplantının yapılması gerekmektedir295. Olağan genel kurul toplantısının yapılmaması ya da kanunda belirtilen tarih sonrasında yapılması halinde TTK. m. 336’ya göre yönetim kurulunun sorumluluğuna gidilmektedir. Şirket ortak sayısının 20’den fazla olmasıyla TTK. m. 369’da belirtilen gündemin görüşülüp karara bağlanması gerekmektedir.
Diğer bir ifadeyle, anonim ortaklıktaki genel kurul toplantısında olduğu gibi gündeme bağlılık ilkesi bulunmaktadır. TTK.’ya göre ortak sayısının 20’den az olması halinde böyle bir şart aranmamaktadır.
Olağanüstü genel kurul toplantısı ise olağanüstü bir durumun meydana gelmesi halinde diğer bir ifadeyle, şirket ana sözleşmesinde bu durumun nelerden ibaret olacağının belirtilmesi ve söz konusu durumların meydana gelmesi ya da şirketin menfaatini gerektiren özel durumlar halinde ve sermayenin kısmen kaybında (TTK. m. 546) yani şirketin sermayesinin yarısını kaybetmesi ya da şirketin borçlarının mevcut durumundan daha fazla olması veya acz halinde bulunduğunu gösteren delillerin varlığı durumunda anonim şirketlere ait m. 324 gereğince genel kurulun toplantıya çağrılması zorunlu olmaktadır. Ayrıca sermayenin 1/10’nunu temsil eden pay sahiplerinin de genel kurulu toplantıya çağırarak toplantıya katılma hakları bulunmaktadır. Azınlığın istemiyle genel kurulun olağanüstü toplantıya çağrılmasında toplantının amacını yazılı istemle bildirilmesi gerekmektedir.
Olağanüstü genel kurul toplantılarının kanunen belirlenmiş bir gündemi bulunmamaktadır.
Genel kurulu toplantıya çağırmaya yetkili olanlar müdür ya da müdürler olmakla birlikte, TTK. m. 538/I gereğince birden fazla müdürün şirketi temsil yetkisi bulunması durumunda her birinin genel kurulu toplantıya davete yetkili olmaktadır. Ancak birbirinden habersiz olarak müdürlerin farklı gündem başlıkları ile farklı yerlerde genel kurul toplantısı
295
96
yapılması için davette bulunması durumunda ortaya kargaşa çıkmaması için müdürlerin birlikte hareket etmesi ya da daveti ilk yapan müdürün diğerlerine evveliyatla haber vermesi gerekmektedir.
TTK.’ya göre genel kurulun toplantıya çağrılması için şirketteki ortak sayılarına bakılması gerekmektedir. Buna göre; limited şirketteki ortak sayısının 20’den fazla olması halinde TTK. m. 536/I anonim şirket hükümlerine atıfta bulunarak madde 368’e göre genel kurula çağrı şirket ana sözleşmesinde belirtilen şekilde gündem başlıkları, toplantı yeri belirlenerek aynı kanunun 37. maddesine göre gazetede ilân edilerek toplantıdan en az iki hafta önce ortaklara taahhütlü mektup ile bildirilmesi gerekmektedir. Ancak yTTK.’da ortak sayısının 20’den az ya da fazla olması halinde özel bir şart aranmamakta, çünkü ortak sayısına göre bir düzenleme bulunmamaktadır.
TTK. m. 538/IV ise genel kurul toplantısına davet için şirket ana sözleşmesinde aykırı bir durum olmaması halinde taahhütlü mektup ile toplantı gününden en az 5 gün önce gündemi belirleyerek toplantıya davetin yapılması gerekmektedir. yTTK. m. 617/II’de ise şirket genel kurulunun toplantı gününden en az onbeş gün önce toplantıya çağrılması gerektiği ve söz konusu sürenin şirket ana sözleşmesiyle uzatılabileceği ya da on güne kadar kısaltabileceğine yöneliktir. Kısaca, sürenin 15 gün olduğu ancak 10 günden daha az olmamak kaydıyla sürenin şirket ana sözleşmesiyle belirlenebileceği düzenlenmiştir.
Davetsiz yapılan genel kurul toplantılarında limited şirketteki tüm ortakların hazır bulunması ve ortaklardan hiçbirinin itiraz etmemesi şartıyla toplantıya davet şartlarına uyulmaksızın genel kurul toplantısı yapılması ve genel kurulun yetkilerine giren konularda karar alınması mümkün olmaktadır (TTK. m. 538).
yTTK. sisteminde toplantıya çağrı, azlığın çağrı ve öneri hakkı, gündem, öneriler, çağrısız genel kurul, hazırlık önlemleri, tutanak, yetkisiz katılma konularında anonim şirketlere ilişkin hükümler kıyasen uygulanmaktadır. Her pay sahibi kendisini genel kurulda ortak olan ya da olmayan bir kişiyle temsil ettirebilmektedir. Şirket ortaklarından biri şifai görüşme isteminde bulunmadıkça, genel kurul kararları, ortaklardan birinin gündem maddesiyle ilgili önerisine diğer ortakların yazılı onaylarını alarak verilebilmektedir. Söz konusu aynı önerinin tüm pay sahiplerinin onayına sunulması kararın geçerliliği için gerekmektedir (yTTK. m. 617).
97
TTK.’ya göre şirket ortak sayısının 20’den fazla olması halinde anonim ortaklıkta genel kurul toplantılarıyla ilgili hükümlerin uygulanması gerektiğinden genel kurul toplantılarında komiser (bakanlık temsilcisi) bulunması gerekmekte olup, ortak sayısının 20’den az olması halinde komiserin iştiraki gerekmemektedir296.