‹flsizlik oran›; ifl aramay›p çal›flmaya haz›r olanlar, ifl bulma ümidi olmayanlar, mevsimlik çal›flanlar, ev iflleriyle meflgul olanlar, ö¤renciler, emekliler ve çal›flamaz halde olanlar›n iflsiz say›lmamas›yla hesaplanmaktad›r. Oysaki ifl aramay›p çal›flmaya haz›r olanlar ve ifl bulma ümidi olmayanlar da iflsiz kategorisinde de¤erlendirilmelidir. Nihayetinde bu kifliler herhangi bir ifle sahip olmayan kiflilerdir. Öte yandan mevsimlik çal›flanlar ise düzenli bir gelire sahip olmayan bireyleri yans›tmaktad›r. E¤er ifl aramay›p çal›flmaya haz›r olanlar, ifl bulma ümidi olmayanlar ve mevsimlik çal›flanlar da iflsiz tan›m›nda de¤erlendirilirse iflsizlik oranlar› önemli derecede de¤iflecektir. Afla¤›daki tablolarda TÜ‹K’in Düzey 1 ve Düzey 2 da¤›l›mlar›ndan hareketle, böl-gelere göre iflsiz say›lar› ve iflsizlik oranlar› yukar›da bahsi geçen geniflletilmifl iflsizlik kavram›yla yeniden hesaplanm›flt›r.
2006 y›l› verileri bu yaklafl›ma göre de¤erlendirildi¤inde, ‹stanbul’daki iflsizlik oran› yüzde 11.2 olarak aç›klanm›flken, genifl tan›ml› iflsizlik oran› yüzde 13.67’dir. En fazla iflsizli¤in görüldü¤ü Güneydo¤u Anadolu Bölgesinde 2006 y›l›nda aç›klanan oran yüzde 14 iken, genifl tan›ml› iflsiz-lik yaklafl›m›na göre bu oran yüzde 30.16’d›r. Do¤u Anadolu Bölgesinde ise aç›klanan oran yüzde 11.3 iken, bu yaklafl›ma göre iflsizlik oran› yüzde 26.32’dir. Görülmektedir ki, iflsizlik tan›m›n›n nas›l de¤erlendirildi¤i, hesaplamalar› bu denli de¤ifltirebilmektedir.
Genifl tan›ml› iflsizlik oran›na göre 2006 y›l›nda iflsizlik oran›n›n en düflük oldu¤u bölgeler, yüzde 12.59 oran› ile Bat› Karadeniz ve yüzde 13.04 oran›yla Do¤u Marmara’d›r. Genifl tan›ml› iflsizlik oran›na göre en yüksek iflsizli¤in yafland›¤› bölgeler, yüzde 30.16 ile Güneydo¤u Anadolu ve yüzde 26.32 oran›yla Ortado¤u Anadolu’dur.
TÜ‹K’in 2006 Düzey 2 da¤›l›m›na göre, genifl tan›ml› iflsizlik oran› s›ralamas›nda, TR81(Zonguldak, Karabük, Bart›n) yüzde 7.3 en düflük iflsizlik oran›n›n yafland›¤› bölgedir. Bu illeri TR82 (Kastamonu, Çank›r›, Sinop) ve TR41 (Bursa, Eskiflehir, Bilecik) yüzde 10.9 genifl tan›ml› iflsizlik oran›yla takip etmektedir. Bu s›ralamada son s›ralar›, TRC2 (fianl›urfa, Diyarbak›r) yüzde 34.8 ve TRC3 (Mardin, Batman, fi›rnak, Siirt) yüzde 35.9 genifl tan›ml› iflsiz-lik oran›yla almaktad›r (Tablo 4, Harita 1 ve Harita 2).
Tablo 4. ‹flgücüne Dahil Olmayanlar›n Y›llar ve Cinsiyete Göre ‹flgücüne Dahil Olmama Nedenleri (Düzey 1) (Bin kifli, 15+)
Kaynak: TÜ‹K ve kendi hesaplamalar›m›z. *Genifl Tan›ml› ‹flsizlik Oran›: (‹fl aramay›p, çal›flmaya haz›r olanlar + Mevsimlik Çal›flanlar) / ‹flgücü
Tablo 5. ‹flgücüne Dahil Olmayanlar›n Y›llar ve Cinsiyete Göre ‹flgücüne Dahil Olmama Nedenleri (Düzey 2) (Bin kifli, 15+ yafl)
Kaynak: TÜ‹K ve kendi hesaplamalar›m›z. *Genifl Tan›ml› ‹flsizlik Oran›: (‹fl aramay›p, çal›flmaya haz›r olanlar + Mevsimlik
*Toplam ‹flgücü + (ifl aramay›p, çal›flmaya haz›r olanlar + Çal›flanlar) / ‹flgücü
Çal›flanlar) *Toplam ‹flsiz: ‹flsiz + (‹fl aramay›p, çal›flmaya haz›r olanlar + Mevsimlik Çal›flanlar)
Harita 1. 2006 Y›l› Genifl Tan›ml› ‹flsizlik Oranlar› (TÜ‹K Düzey 1)
Kaynak: TÜ‹K verilerinden yararlan›larak kendi hesaplamalar›m›z.
Harita 2. 2006 Y›l› Genifl Tan›ml› ‹flsizlik Oranlar› (TÜ‹K Düzey 2)
Kaynak: TÜ‹K verilerinden yararlan›larak kendi hesaplamalar›m›z.
Bu yaklafl›ma göre 2004 y›l›nda genifl tan›ml› iflsiz say›s› 4.185.000, 2005 y›l›nda 4.715.000 ve 2006 y›l›nda ise 4.944.000’dir. Buna göre hesaplanan iflsizlik oranlar› ise 2004 y›l›nda yüzde 16.11, 2005 y›l›nda yüzde 17.62 ve 2006 y›l›nda ise yüzde 18.13 olarak gerçekleflmifltir (Grafik 6).
Grafik 6. Genifl Tan›ml› ‹flsizlik Oran›
Kaynak: TÜ‹K verilerinden yararlan›larak kendi hesaplamalar›m›z.
‹flsizlik oran›n›n son y›llarda, iflgücüne kat›lma oran›ndaki düflüflün etkisiyle yüzde 10 seviyelerinde istikrar kazand›¤› iddias›n› de¤erlendirebilmek için, genifl anlamda iflsizlik verilerine bak›lmas› büyük önem arzetmektedir. Genifl anlamda iflsizlik kavram›, umudu kalmad›¤› ve di¤er nedenlerle ifl aramaktan vazgeçmifl; ancak ifl buldu¤u takdirde çal›flmak isteyenlerin ve mevsim-lik çal›flanlar›n dar anlamdaki iflsizlere eklenmesiyle aç›klanmaktad›r. 1997 y›l›nda yüzde 6.8 olarak aç›klanan dar anlamda iflsizlik oran›na karfl›n, genifl anlamda yüzde 8.3 oran›nda bir iflsiz-lik söz konusu olmufltur. 2005 y›l›nda dar anlamda iflsiziflsiz-lik oran› yüzde 10.3 iken, genifl anlamda bu oran yüzde 16.1 olarak gerçekleflmifltir. ‹ki oran aras›ndaki fark 2006 y›l›nda yaklafl›k yüzde 7’ye ulaflm›flt›r. Dar anlamda iflsizlik oran›n›n yüzde 9.9 olarak aç›kland›¤› 2006 y›l›nda, genifl anlaml› tan›ma göre ise iflsizlik yüzde 18 seviyesindedir. Dolay›s›yla 1997 y›l›nda yüzde 8.3 olan genifl tan›ml› iflsizlik oran›, 2006 y›l›nda iki kat›na ç›km›flt›r. Bu yüzde 100’lük art›fla karfl›n, dar anlamdaki iflsizlik oran› bahsi geçen y›llarda sadece yüzde 45’lik bir art›fl sergilemifltir (Grafik 7).
Grafik 7. Genifl Tan›ml› ‹flsiz Say›s› (bin kifli)
Kaynak: TÜ‹K verilerinden yararlan›larak kendi hesaplamalar›m›z.
Son y›llarda ifl bulma ümidi olmayanlar›n say›s›na bakt›¤›m›zda görülmektedir ki, 2004 y›l›nda ifl bulma ümidi olmayanlar›n say›s› 351.000 iken, 2005 y›l›nda bu say› 549.000’e ve 2006 y›l›nda ise 706.000’e yükselmifltir. Öte yandan ifl bulma ümidini de kapsayan, ifl aramay›p, çal›flmaya haz›r olanlar›n say›s› da giderek artm›flt›r. 2004 y›l›nda 1.223.000 kifli ifl aramay›p, çal›flmaya haz›r iken, 2005 y›l›nda bu rakam 1.714.000 ve 2006 y›l›nda 2.087.000 olarak gerçekleflmifltir (Grafik 8).
Grafik 8. ‹fl Aramay›p Çal›flmaya Haz›r Olanlar (bin kifli)
Kaynak: TÜ‹K verilerinden yararlan›larak kendi hesaplamalar›m›z.
Grafik 9. ‹fl Aramay›p Çal›flmaya Haz›r Olanlar›n Cinsiyet Da¤›l›m› (bin kifli)
Kaynak: TÜ‹K verilerinden yararlan›larak kendi hesaplamalar›m›z.
‹fl aramay›p, iflbafl› yapmaya haz›r olanlar aras›ndaki cinsiyet da¤›l›m›na göre, 2002’den bu yana kad›nlarda, erkeklere göre daha fazla oranda art›fl oldu¤u görülmektedir. Öyle ki 2002 y›l›nda ifl aramay›p iflbafl› yapmaya haz›r olan erkeklerin say›s› kad›nlar›n say›s›n›n neredeyse iki kat› iken, 2006 y›l›nda kad›nlar erkekleri bu göstergede geçmifllerdir. Ancak her iki grupta da genel olarak y›llar boyunca art›fl görülmüfltür (Grafik 9). 2002 y›l›ndan bu yana mevsimlik çal›flanlarda ise erkeklerin oran› kad›nlar›n oran›na göre giderek azalm›flt›r. 2002 y›l›nda mevsimlik çal›flan erkek say›s› 370.000 iken 2006 y›l›nda mevsimlik çal›flan erkeklerin say›s› 101.000’e düflmüfltür (Grafik 10).
Grafik 10. Mevsimlik Çal›flanlar›n Cinsiyet Da¤›l›m› (bin kifli)
Kaynak: TÜ‹K verilerinden yararlan›larak kendi hesaplamalar›m›z.