Gıda, İçki ve Tütün Sanayi Sektörü Finansal Analiz

Bu sektörde toplam 25 şirket faaliyet göstermektedir. Bu şirketlerden Ülker Gıda 2003, Coca Cola ise 2006 yılında halka açılarak İMKB’ye kote olmuşlardır.

Tablo 24: Gıda, İçki, Tütün Sanayi Sektörü Finansal Oran Ortalamaları ŞİRKETLER KALDIRAÇ ORANI ORT BORÇ / ÖZ SERMAYE ORANI ORTALAMASI BORÇ ORANI ORTALAMASI ALTINYAĞ 1.53 2.53 0.61 ANAD EFES 0.46 1.06 0.67 BANVİT 0.61 1.68 0.63 COCA COLA 0.40 0.69 0.65 DARDANEL 3.88 1.43 0.45 ERSU GIDA 0.45 1.04 0.95 FRIGO PAK 0.74 3.23 0.57 KENT GIDA 0.53 3.57 0.85 KEREVİTAŞ 1.51 5.58 0.54 KONFRUT 0.59 1.54 0.81 KRİSTAL 0.16 0.23 0.89 LİO YAĞ 0.58 1.51 0.82 MERKO 0.73 3.12 0.71 MERT GIDA 0.42 0.77 0.44 PENGUEN 0.82 10.28 0.98 PINAR ET 0.51 1.47 0.56 PINAR SU 0.49 1.27 0.63 PINAR SÜT 0.52 1.43 0.62 SELÇUK 0.48 0.98 0.81 ŞEKER PİLİÇ 0.69 2.82 0.68 TAT 0.58 1.72 0.86 TUBORG 0.70 32.50 0.90 TUKAŞ 0.68 2.81 0.76 ÜLKER 0.46 0.93 0.85 VANET 0.26 0.39 0.84 TOPLAM 18.78 84.58 18.08 ORTALAMA 0.75 3.38 0.72

Sektörün kaldıraç oranını incelediğimizde toplamda 18.78 ortalama olarak ise 0.75 rakamlarını görmekteyiz. Bu oran bize sektörde faaliyet gösteren şirketlerin finansmanında daha çok yabancı kaynakları tercih ettiğini göstermektedir. Kaldıraç Oranı sorunlu sayılabilecek iki şirket göze çarpmaktadır. Bunlar Altınyağ (1.53) ve Dardanel (3.88) dir. Her iki şirkette sahip olduğu bazı finansal problemler nedeniyle böyle yüksek kaldıraç oranlarına sahiptirler. Kaldıraç Oranları’nı yıllar itibariyle incelediğimizde 2001 yılında 2000 yılına göre iki şirket hariç (Kristal Kola ve Vanet) diğer bütün şirketlerin oranlarının arttığını görmekteyiz. 2002 yılında birkaç şirket hariç şirketlerin çoğunluğu bu oranlarını düşürmeyi başarmıştır. Ancak dalgalanma boyunun

yüksek olması nedeniyle oranı çok büyüyen şirketler düşüşü sağlayan şirketlerin yarattığı olumlu gelişmelerin etkisini zayıflatmıştır. Bu sonuca sektörün 2001 yılı ortalamasının 0.96 iken 2002’de bahsettiğimiz düşüşe karşın ortalamanın 0.94 olarak gerçekleşmesiyle ulaşabiliriz. 2003 yılında düşüş devam etmiş dalgalanma boyu biraz daha daralmıştır. 2003 yılının ortalaması 0.77 olarak gerçekleşmiştir. 2004 yılında şirket bazlı yukarı doğru hareketlenmeler göze çarpmaktadır. Bunun sonucu olarak da oran 0.82 olarak gerçekleşmiştir. 2005 yılında sorunlu şirketlerden Altınyağ’ın Kaldıraç Oranında yaşanan iyileşme sektörün ortalamasına da yansımış ve oran 0.69 olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılında da şirket bazlı olarak yukarı ve aşağı yönlü hareket devam etmiş böylece ortalama 0.67’ye inmiştir. Kısaca söylemek gerekirse; sektör 2000’li yıların başlarında yüksek oranda dalgalanmalar yaşamış ancak bu dalganın boyutu giderek kısalarak yerini zayıf ancak kademeli bir düşüşe bırakmıştır.

Sektörün Toplam Borç / Öz sermaye oranını incelediğimizde toplamda 84.58 ortalama olarak ise 3.38 gibi yüksek bir rakama ulaşmaktayız. Sektörün birkaç şirketi hariç diğer hepsinde oran 1’in üzerindedir. Bu da sektör şirketlerinin bariz bir öz sermaye sıkıntısı çektiğinin ve borçların öz sermayelerinin aştığının bir göstergesidir. Bu da doğal olarak sektör için oldukça olumsuz ve riskli bir durum yaratmaktadır. Toplam Borç / Öz sermaye oranı çift haneli rakamlara ulaşan iki şirket hemen göze çarpmaktadır. Bunlar Penguen Gıda (10.28) ve Türk Tuborg (32.50) dir. Bu iki şirketi analizden çıkardığımızda toplamda 41.80, ortalamada ise 1.81 rakamlarına ulaşmaktayız. Bu oranında 1’in üzerinde oluşu sektör şirketlerinin çoğunluğunun daha düşük seviyede olsa da öz sermaye sıkıntısı çektiğinin bir göstergesidir. Toplam Borç / Öz sermaye oranını yıllar itibariyle şirketler bazlı incelediğimizde 2001 yılında 2000 yılına göre hemen hemen 2 katı bir artış yaşandığını görmekteyiz. Diğer bir olumsuzluksa artışın boyutunun çok büyük olmasıdır. Bu da sektördeki bütün dengelerin 2001 yılında krizle bağlantılı olarak bozulduğunu göstermektedir. 2002 yılında sektör hızlı bir toparlanma göstermiş ve oranını 2.26 ile 2000 yılından daha düşük bir seviyeye indirmiştir. Söz konusu yılda şirketlerin hemen tamamı oranlarını büyük oranlarda indirmeyi başarmışlardır. Bu yıllarda sektörün en belirgin özelliği olarak şirketlerin çok değişken bir yapı göstermesi göze çarpmaktadır. Bu şirketler Toplam Borç / Öz sermaye oranlarında büyük oranlarda düşüş sağlayabilmişken bazıları

da büyük ve artan oranlarda yükseliş sergilemişlerdir. Bu da haliyle sektörün genel ortalamasına olumsuz katkıda bulunmaktadır. Örneğin 2003 yılında şirketlerin çoğunluğunda yaşanan düzelmeye karşın bazı şirketlerin (Altınyağ ve Penguen Gıda) yarattığı olumsuz etkiler nedeniyle oran yükselişe geçerek 2.67 olarak gerçekleşmiştir. Ancak söz konusu şirketlerin 2004 yılında gerçekleştirdiği düzeltme sayesinde bu oran 1.58’e inmiştir. Bu yılda göze çarpan en önemli gelişme kuş gribi hastalığına bağlı olarak yaşanan olumsuzluklar nedeniyle beyaz et sanayi şirketlerinin (Banvit ve Şeker Piliç) bilançolarında meydana gelen bozulmalardır. Ancak bu iki şirketin yarattığı olumsuzluğa rağmen 2004 yılında bir önceki yıla göre önemli ölçüde düşüş gerçekleşmiştir. Bu düşüş 2005 yılında da yaşanmasına rağmen önceki yılara göre oldukça düşük olmuş ve sadece 1.49’a kadar inebilmiştir. Bunun sebebi bazı şirketlerde yaşanan yükselmedir. Bu yükselmeyi bazı şirketlerin yeni yatırımlara girişmesi ve bunları yabancı kaynakla finanse etmesine karşın öz sermayelerinin aynı oranda yükselmemesi olarak değerlendirebiliriz. 2006 yılına gelindiğinde söz konusu şirket bazlı yükselmelerin devam ettiğini görmekle beraber sektördeki bir şirketin (Türk Tuborg) yarattığı olumsuzluğun sektörün ortalamasındaki etkisini de görmekteyiz. Söz konusu şirket 2006 yılında 206.12 çok büyük bir Toplam Borç / Öz sermaye Oranına sahiptir. Bunun nedeni de şirket hissedarları arasında yaşanan bazı yönetim sorunlarıdır. Söz konusu şirketi analizden çıkardığımızda toplamda 36.13, ortalamada ise 1.44 rakamlarına ulaşmaktayız. Bunun sonucunda Toplam Borç / Öz sermaye oranında yaşanan gerilemenin az da olsa devam ettiğini görmekteyiz.

Borç Oranı Ortalaması’na baktığımızda bulunan 0.72 rakamı ile sektörün borçlarının genelde kısa vadeli olduğunu anlamaktayız. Bu durum diğer sektörlerde de geçerli olduğu gibi gıda, içki, tütün sektörü için de geçerlidir. Ancak en büyük farklılık yılar itibariyle incelediğimizde oranda yaşanan istikrardır. Örneğin 2000, 2001, 2002 yıllarında oran hiç değişmeyerek, ekonomik krize rağmen, 0.78 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran her ne kadar yüksek sayılsa da istikrarlı bir yapı göstermesi, krize rağmen, olumlu bir durumdur. Tabi ki şirket bazlı değişmeler üç yıl içinde yaşanmış olmasına rağmen bu sektörün genel ortalamasını etkilememiştir. 2003’te 0.69 olarak inişe geçen oran ilginçtir izleyen yıllarda da 0.69 olarak gerçekleşmiş ve son olarak 2006 yılında 0.68’e inmiştir.