Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın kuruluş, yetki, görev ve sorumluluklarını düzenlemek amacıyla 08.06.2011 tarihli 27958 sayılı mükerrer Resmi Gazete'de “640 Sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" yayımlanmıştır. Bu karar ile ilgili bakanlığa çalışmamız konusu DİR ile alakalı bir takım görev, yetki ve sorumluluklar yüklenmiştir. Bu sorumluluklar148;
➢ Gümrük politikasının hazırlanmasına yardımcı olmak ve uygulamak; gümrük hizmetlerinin süratli, etkili, verimli, belirlenmiş standartlara uygun şekilde yürütülmesini sağlamak ve denetlemek,
➢ Gümrük Kanunu, gümrük işlemleriyle ilgili diğer mevzuat ve uluslararası sözleşmelerin uygulanmasını sağlamak; gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma ilişkin iş ve işlemleri yürütmek; gümrük kontrolüne tabi kişi, eşya ve araçların muayene ve kontrolünü yapmak,
➢ Gümrük tarifesini hazırlamak; gümrük vergileri ile gümrük idarelerince tahsil edilmesi gereken vergi, fon ve diğer malî yüklerin tahakkuk, tahsil, takip ve kontrolünü yapmak; ertelenmiş kontrol ve sonradan kontrol hizmetlerini yürütmek; ihtilaflı durumlarda uzlaşmaya ilişkin işlemleri düzenlemek ve yürütmek; gümrük işleriyle ilgili istatistikî bilgileri üretmek, toplamak, değerlendirmek ve açıklamak,
➢ Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak,
➢ Bakanlık hizmetlerine ilişkin olarak uluslararası kuruluşların ve Avrupa Birliğinin çalışmalarını takip etmek, Avrupa Birliğine uyum çalışmalarını yürütmek ve bu konularda görüş oluşturmak,
➢ Mevzuatla Bakanlığa verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak,
148 Metinde verilen görev ve sorumluluklar ilgili bakanlığın sadece DİR ile alakalı sorumlulukları olup
ilgili bakanlığın tüm görev ve sorumluluklarını yansıtmamaktadır. Detaylı bilgi için bkz: 08.06.2011 tarihli 27958 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 2’inci maddesi.
Şeklinde düzenlenmiştir.149
Yukarıda verilmiş olan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın, DİR ile alakalı görev ve sorumlulukları birlikte incelendiğinde, bakanlığa; rejimin usulüne uygun işletilebilmesi için gerekli tedbirleri almak, ilgili diğer kurumlarla irtibat içerisinde olmak, kaçakçılık ve devletin gelir eksikliğine sebep olan iş ve işlemleri önlemeye çalışmak ve uluslararası anlaşmalar ve taahhütlerimiz gereği uygulanılacak olan dış ticaret işlemlerini takip etmek, alınan kararlarda görüş belirtmek, ortak mevzuat çalışmalarını yürütmek ve alınan kararları uygulamak gibi bir misyon yüklendiği görülecektir.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca uygulanmaya yönelik olarak 05.05.2000 tarihinde yürürlüğe konulan “4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun” 108 ila 122’nci maddelerinde DİR'e ilişkin uygulanacak usul ve esasların çerçevesi çizilmiştir. Söz konusu kanunun vermiş olduğu yetkiye istinaden düzenleme yapılmış ve 07.10.2009 tarihinde “Gümrük Yönetmeliği” yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmeliğin 349 ila 369’uncu maddelerinde de rejime ilişkin gümrük işlemlerinde uygulanacak olan usul ve esaslara yer verilmiştir.
Ekonomi Bakanlığı’nca yürürlüğe konulan “2006/12 Sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği” ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Dİİ vermeye, izin taahhüdünü kapatmaya, izni iptal etmeye yetkili kılınmıştır. Dİİ’ye yönelik usul ve esasları belirlemek adına da Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından 2005/2-07.02.2005 Sayılı-Tarihli Genelge yayımlanmış olup izne ilişkin işlemler bu genelge çerçevesinde yürütülmesi kararlaştırılmıştır.
Bu düzenlemelere göre, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı gümrük idareleri;
➢ DİİB/Dİİ kapsamında ithal edilecek olan eşyanın belgede/izinde kayıtlı ithalat listesinde yer alan eşya olduğunu, satır koduyla eşyanın uyumlu olduğunu, ithal edilecek eşya ile kayıtlı eşyanın alt tarife pozisyonu veya GTİP’inin uyumlu
149 08.06.2011 tarihli 27958 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 640 sayılı "Gümrük ve
olduğunu, belgenin/iznin süresinin devam ettiğini, Dİİ’de miktar aşımının olmadığını, alınması gereken verginin teminata bağlandığını ya da geri verilmek üzere tahsil edildiğini, ithali belli kurum ve kuruluşların iznine bırakılmış olan eşyaların ithali için bu kurum ve kuruluşların izin verdiğini tespit ederek rejim kapsamında ithalata izin verir.
➢ DİİB/Dİİ kapsamında ihraç anında; ihraç eşyasının belgede/izinde kayıtlı ihracat listesinde yer alan eşya olduğunu, ilgili satır kodunda yer alan eşya ile ihraç eşyasının uyumlu olduğunu, ihraç edilecek eşya ile kayıtlı eşyanın alt tarife pozisyonu veya GTİP’inin uyumlu olduğunu, ilgili satırda yer alan eşya cins ve ismi ile beyan edilen eşya cins ve isminin uyumlu olduğunu, belge/izin süresinin devam ettiğini, TEV varsa beyan edildiğini, izne veya izinlere ilişkin ihracat beyannamesinin açıklamalar kısmında yer alan izne ilişkin ithalat beyannamesi kapsamı eşyalarla uyumlu olduğunu, belgede/izinde kayıtlı ihracatçı, imalatçı- ihracatçı, yan sanayici ile ihracat beyannamesinde yer alan bu kısımlara ilişkin beyanların uyumlu olduğunu tespiti ve belge/izin süre sonundan itibaren bir ya da iki aya kadar ihracat yapılması durumunda 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nda belirtilen usulsüzlük cezasını uygulayarak ihracat işlemine izin verir.
➢ DİR’e ilişkin uyulması gereken usul ve esaslara uyulmaması durumunda alınmayan vergi ve tahsili gereken para cezaları tahsil eder.
➢ Rejim kapsamında işlem yapmak isteyen firmaların izin müracaatlarını kabul ederek değerlendirir. Değerlendirme sonucunda Dİİ düzenler ya da müracaatı reddeder.
➢ İzne ilişkin ek süre taleplerini değerlendirerek olumlu ya da olumsuz olarak sonuçlandırır.
➢ İzne ilişkin ihracat taahhütlerinin kapatma taleplerini değerlendirerek uygun olanları yaptırımsız; rejime aykırı bir durum tespit etmesi durumunda ise tespite ilişkin uygulanması gereken yaptırımları uygulayarak ihracat taahhüdünü usulüne uygun olarak kapatır.
➢ Dİİ kapsamı işleme ilişkin ihracat taahhüdünün usulüne uygun kapatılması sonrası alınan teminatı iade eder.
➢ DİİB’e ilişkin Ekonomi Bakanlığı’nca müeyyide uygulanması gereken fiillerin bildirilmesi halinde müeyyideleri uygular.
➢ DİİB kapsamı ithal ve ihraç eşyasının yapılan muayenesi sonucunda belgede izin verilen eşya olmaması durumunda Ekonomi Bakanlığı’na bilgi verir ve müeyyide gerekiyor ise müeyyide uygular. Ayrıca rejim kapsamı ihraç eşyasının belgede taahhüt edilen eşya olmaması durumunda, eşyanın ithal edilen girdilerden üretilip üretilmeyeceği konusunda Ekonomi Bakanlığı’ndan bilgi alır. Ekonomi Bakanlığı’nca verilen bilginin olumlu olması durumunda sorumlusunu DİİB’te revize yapılması için ilgili kuruma yönlendirir. Ekonomi Bakanlığı’nca verilen cevabın olumsuz olması durumunda gerekli yaptırımları uygular.