Gösterit Kolu

Temsil Şubesi olarak da adlandırılan bu kolun amaçları genel olarak gençlerin sanat ve dil eğitimine yardım etmek, tiyatro sanatına yetenekli olanların kendilerini göstermelerine imkan vermek, vatan için faydalı telkinlerde bulunmaktı. 171 _Temsil sanatına ilgi gösteren kadın ve erkek üyelerden oluşan halkevlerinin temsil şubeleri müsamerelerinde çeşitli piyesler düzenlemekteydi.172

168 _{BCA, 490.1.0.0/ 1234.111.1.31} 169 _{BCA, 490.1.0.0/ 1210.18.1.2} 170 _{BCA, 490.1.0.0/ 1234.111.1.31}

171 _{C.H.P. Halkevleri Çalışma Talimatnamesi, Zerbamat Basımevi, Ankara,1940, s.13-14.} 172 _{C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi, Hakimiyeti Milliye Matbaası, 1932, s.11.}

59

Siverek Halkevi Gösterit Kolu, 1936 tarihinde, Halkevi'nin açılmasıyla birlikte kurulmuş kollardan biridir. 1938-1939 tarihli Siverek Halkevi yayınında Gösterit Kolundan şu şekilde bahsedilmiştir:

"Gösterit kolumuz yaptığı işleri sayarken gösteritin tarihinden ve ulusal mevki ve inkişafından bahsedecek değiliz. Yalnız Halkevlerinde bu kolun bir şube halinde teessüs ve teşekkülünün çok derin ve ince bir düşünüş eseri olduğu hakikatini bir defa daha tekrar etmek isteriz. Medeniyetçe geri,bilhassa kültürü tekamül etmeyen yerlerde bu şubenin yaptığı rolü diyebiliriz ki hiç bir şey yapamaz. Okumak, konferans, ince sanatlar, edebiyat, şiir velhasıl hatıra gelen hiçbir teessüs Gösterit kadar kollektif ve süratli iş göremez.

Bir defa bu toplanan insan kitlesinin seviyesine inmek her hatibin yapabileceği bir iş değildir. Yüksek söylenilse aşağı, halkın seviyesine inilse, yüksek irfanlı tabakayı esnetmekten kurtulmak imkansızlığı göz önündedir. Şiir, edebiyat ne kadar halk şiiri dahi olsa aciz ve noksan içinde bunalır, okumak ve okutmak ise yıllar işidir. Halbuki iyi eşhastan mürekkep bir gösterit heyeti temsil edeceği piyesi, tarihi parçayı canlandırır ve temaşacıları o devirde yaşatır." 173

Siverek Halkevi Gösterit Kolu'nun ilk senesinde "Köyün Namusu, Himmet'in Oğlu, Mavi Yıldırım, Kızıl Çağlayan, Ana" gibi piyesler temsil edilmiş ve bu piyesler halk tarafından ilgi ile karşılanmıştır. Piyesleri kadın erkek beş yüzden fazla seyirci izlemiştir. Halkın bu oyunlara ilgisi olduğu görülünce 1937 yılında "Kozan Oğlu, Hoşgörü, Köy Muallimi, Yaşayan Ölü, Şeriye Mahkemesi, Ana, Mahcuplar, Yurdum İçin" isimli sekiz piyes sahneye konulmuş ve her birine 1936 senesine kıyasla daha çok seyirci gelmiştir. 1938 tarihinde "Çakır Ali, Derse Çalışıyoruz, Yurdum İçin, Atatürk Köyünde Uçak Günü, İsimsiz Facia, Gönüllerin Türküsü, Köprü Altında, İstiklal, Gördüğüm O Cihan, Ateşli Bir Delikanlı" isimli piyesler temsil edilmiştir.174 _{1936 ve 1937 yıllarında Cumhuriyet Halk Partisi tarafından} Siverek Halkevi'ne bazı piyesler gönderilmiştir.175 1937'de 13 piyes temsil edilmiş "Ana" ve "Yurdum İçin" isimli piyesler ikişer defa oynanmıştır. "Ana" ve "İstiklal"

173 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s. 34.} 174 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s. 34-36.}

60

piyeslerinin bir kaç defa tekrar etmesi Siverek halkının İstiklal Savaşına, yurdun bağımsızlığına oldukça önem verdiklerini göstermekteydi.

Şekil 18: 26 Temmuz 1937'de Siverek Halkevi Gösterit Kolunun Temsil Ettiği "Hırsız" Adlı Komedi Oyunu176

Şekil 19: 4 Ağustos 1938'de Siverek Halkevi'nde Temsil Edilen "İsimsiz Facia" Adlı Piyesten Bir Fotoğraf177

176 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s. 34.} 177 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s.35.}

61

Şekil 20: 21 Eylül 1938'de Temsil Edilen " İstiklal" Adlı Piyesten Bir Fotoğraf178

Şekil 21: 30 Mart 1938'de Siverek Halkevi Gösterit Kolunu Tarafından Temsil Edilen " Yurdum İçin" Adlı Piyesten Bir Fotoğraf179

178 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s.35.} 179 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s. 36.}

62

Şekil 22: Siverek Halkevi Gösterit Kolu'nun 12 Aralık 1938 Günü Temsil Ettiği " Gömdüğüm O Cihan" İsimli Piyesinden Bir Sahne180

Şekil 23: Siverek Halkevi Gösterit Kolu'nun 4 Şubat 1939'da Temsil Ettiği "Deliler Hekimi" İsimli Komedi Oyunundan Bir Fotoğraf181

180 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s. 37.} 181 _{Siverek Halkevi (1938-1939), C.H.P. Halkevi Yayınından, Sayı.2, s. 37.}

63

Bu temsiller vesilesiyle toplanan kalabalığa konferanslar da verilmiştir. Gösterit Kolu halkın ilgi ve eğilimini meydana koyan önemli bir koldu. Gösterit Kolu aracılığıyla gösterilen piyesler halk üzerinde birçok konferans ve söylevden daha etkili olmaktaydı. Siverek Halkevi'nde özellikle gençler Gösterit Koluna önem vermekteydi. 182

Tablo 7: 1936-1937'de C.H.P. Tarafından Siverek Halkevine Gönderilen Piyesler

Adet Piyesin Adı

5 _Yolcuları Devrim 1 Bay Turgan 1 Aşkın Manası 1 Attila 1 Aksüs 5 Kartal

Siverek Halkevi Gösterit Kolu'nun diğer bazı illerde de piyes temsil etmek istediği, fakat maddi zorluklar yaşadığı Cumhuriyet Halk Partisi ile aralarında yapılan yazışmalardan anlaşılmaktadır. Siverek Halkevi Başkanı Vahap Alhas, 15 Eylül 1948 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği'ne gönderdiği yazıda bu durum şöyle ifade etmiştir :

" Geçen sene evimiz Gösterit Kolu tarafından Diyarbakır'da (Yurdum için) adındaki piyes temsil edilmişti. Şimdi Alp Arslan piyesini temsil etmek üzere Diyarbakır ve Elazığ illerine geçmek fikrindeyiz.

Bu hususta icap eden hazırlıklara da başlamış bulunuyoruz. Bu müsamere için gerekli malzemenin tedariki için gidecek elemanların yol ve oradaki masraflarını karşılamak üzere (1000) liraya ihtiyaç vardır. Bu para bugünkü durum ile evimiz bütçesinden temine imkan yoktur. Evimiz çalışmaları ve memleket gençliğinin bu iş üzerindeki heves ve şevklerinin kırılmaması bakımından bu arzularının yerine getirilmesi evimiz için bir zaruret olmuştur. Tensip buyrulduğu

64

taktirde bin liranın birinci teşrin on beşinden evvel gönderilmesine müsaadelerinizi saygı ile arz eder ellerinizden öperim"183

Bu yazıya karşılık Cumhuriyet Halk Partisi Genel İdare Kurulu Üyelerinden Konya Milletvekili Muhsin Adil Binal 29 Eylül 1948 tarihinde şöyle cevap vermiştir:

"Halkevinizin hazırladığı temsil turnesi için istenilen paranın gönderilmesine imkan bulunamamıştır.

Halkevlerimizin, esas itibariyle, kendi kendilerinin idare edilebilecek şekilde gelir sağlama yoluna girmesi imkanları 20/8/1946 tarih ve 5/2844 sayılı genelge ile bildirilmişti

Temsil kolu çalışmalarında bu hususun göz önünde bulundurulmasını rica eder, çalışmalarınızda başarılar diler, sevgiler sunarım.184