Bu süreç parasal tabloların meydana getirilmesi, meydana getirilen tabloların özgür kontrölden geçirilmesi, neticelerinin raporla birlikte halka izah edilmesi biçiminde basamaklara bölünebilir. Bahsettiğimiz süreçte bulunan bütün bölüm ile şahısların tabloların gerçekleri anlatıp anlatmadığıyla alakalı yükümlülükleri mevcuttur. Yanlış verilerden uzak tutulmuş emniyetli tablolar kendi aralarında çok iyi denge kurmuş bulunan, işyeri üst idaresi kotrol komitesi, idare kurumu, iç kontrolcüler, bağımsız dış kontrolcüler ile düzenleyen kurumlardan meydana gelen kurumsal idare mekanizmasının tesisiyle kazanılabilir (Demirkıran, 2010: 7).
Güvenceli parasal verilerin imal edilmesi pay edilmiş yükümlülüklerin mevcudiyetiyle orantılıdır. Finansal rapor etme halkası içindeki her şeyin görevini oldukça iyi yapması beklenir. Bu rapor etmeyle birlikte meydana gelen verilerin net ve kolay kavranabilir olması şarttır
1.5.1. İşletme Yönetiminin Sorumluluğu
Herhangibirfirmanınparasal raporlamamla alakalı yükümlülüklerini yapmasıişyeri yönetiminin sorumluluğundadır. 1 işyerinin parasal tablolarının gerçekle uyumlu, tarafsız, güvenceli koşulsuz meydana getirilmesi geniş çapta işyeri idaresinin denetimi, tesiri içinde bulunduğundan, gerçeğe ters ya da hileli parasal rapor etme yükümlülük işyeri idaresinin olmalıdır. Kimi firma idarecileri, bu rapor etme esnasında idarenin yükümlülüklerinin hangileri olduğunu anlatan idare mektubunu senelik parasal raporlar ile beraber halka duyurmaktadır (Demirkıran, 2010: 8). Fakat, bazen şirket yöneticilerine yatırımcıların yatırım arzularını kamçılamak amacıyla borsanın yükselmesini sağlamak için finansal verileri çarpıtmak çekici görünebilmektedir.
Matoussi ve Kolsi (2006: 89)’nin çalışmasına göre, şirket yöneticileri yıl içerisinde öncelikle hususi hedefli teşebbüsleri kullanmakta, sene bitiminde ise ayrıgerçekleştirme seçenekleri sayesinde şirket bilgilerinde manipüle yaptıkları
belirtilmiştir.Bu durumdan en çok zarar görecek olanlar şüphesiz ki küçük yatırımcılar ile bu bilgiden haberdar olmayan diğer ortaklardır. Bu bilgiyi sonradan edinen yatırımcıların ise finansal tablolara olan güveni zedelenecektir.
1.5.2. Yönetim Kurulu’nun Sorumlulukları
Bir işletmenin faaliyetlerinden, tercihlerinden ve kararlarındanöncelikle yönetim kurulu sorumludur. Dolayısıyla bir işletmenin iyi ve etkin şekilde yönetilebilmesi açısından yönetim kurulunun sorumluluklarının doğru şekilde tespiti oldukça mühimdir(Aktan, 2013: 163).
Yönetim kurulunun sorumlulukları aşağıdaki şekilde sıralanabilir (Akıncı, 2013: 5; Demirkıran, 2010: 9; Aktan, 2013: 164-165):
● İşyeri idaresinin tasarılarını etkinliklerini kararlarını takip etmek
● Hür davranarak hisse sahiplerinin kıymetlerini düzeltmek adına inisiyatifte bulunmak
● Öz işlevlerini yapabilmek adına etkinlik prosedürlerini meydana getirmek
● Firma idaresi performans ile hareket planlarını incelemek adına üst idare takımı bulunmaksızın sırayla toplantı gerçekleştirmek
● İdare kurumunun özgür, uzman, etkin bulunmasını gerçekleştirmek adına öz çalışmasını değerlemek,
● İşletmenin, hissedarlara ve dış mercilere yönelik iletişim ve ilişki yaklaşımını belirlemek
● İşletme ve çalışanları için iş ahlakı kurallarını belirlemek ve uygulanmasını sağlamak,
● İşletmenin dâhili ve harici tasarruflarının, faaliyet ve davranışlarının ilgili mevzuata uygunluğunu sağlamak
● Yönetim kurulunun, yönetim kurulu alt komitelerinin ve üst düzey yöneticilerin etkin ve verimli çalışmalarını sağlayacak yapı ve işleyişte olmasını sağlamak ve bunların performans kriterlerini belirlemek
● Şeffaf ve aranan niteliklere uygun bir yönetim kurulu adaylık ve seçim sürecini sağlamak,
● Kanunlara/yönetmeliklere uygunluk bakımından sistemlerin yeterliliğini değerlendirmek
1.5.3. Denetim Komitesi’nin Sorumluluğu
Kontrol kurulu firmanın parasal, operasyonal etkinliklerinin sıhhatli biçimde müşahade içinde bulunmasıyla alakalı faaliyet, tavsiyelerde yapılan idare yönetimi azaları içinden çıkarılan, minimum 2 azadan meydana gelişen kurumdur (Sevim ve Eliuz, 2007: 61).
Komitenin mesuliyetleri aslında rapor etme zamanının müşahade edilmiş olmasına karşın risk idaresi münasiplik denetim ile hususi incelemeler de bünyesinde barındırır. Kurum yukarıdaki biçimde rapor etme esnasındaki hileleri görür, lüzumlu ihtarları gerçekleştirir Adı geçen komite pozitif denetim atmosferi adına destek verir. Nedeni komitenin işyerinin parasal rapor etmeyle alakalı ahlaki ölçütleri meydana getirir sonrasında takip eder… Yine komite idarecilerin bağımsızlıklarını kuvvetlendirmeli firmanın parasal verilerinin emniyetliliğini gerçekleştirmeli, idarecilere parasal oturumlarda yardım etmelidir. İdarenin mesul bulunduğu çok sayıda saha mevcuttur. Bütününe aynı zamanda yetişmesi mümkün değildir. Adı geçen mevzuda komite idaresini rahatlatan işleve aittir (Uyar, 2004: 58).
Denetim komitesinin sorumlulukları esas olarak “finansal raporlama sürecinin gözetimi” olmasına rağmen risk yönetimi, uygunluk, kontrol ve özel araştırmaları da içerisine alır. Komite bu şekilde finansal raporlama sürecindeki hileleri görür ve gerekli uyarıları yapar. Denetim komitesi olumlu bir kontrol atmosferi için destek olur çünkü denetim komitesi işletmenin finansal raporlamasıyla ilgili etik standartları oluşturur ve izler. Denetim komitesi, yöneticilerin bağımsızlıklarını güçlendirmeli, şirketin finansal bilgilerinin güvenilirliğini sağlamalı ve yöneticilere finansal toplantılarda yardımcı
olmalıdır. Yönetimin sorumlu olduğu pek çok alan vardır ve hepsine aynı anda yetişemez. Bu konuda denetim komitesi yönetimin işini kolaylaştıran bir fonksiyona sahiptir (Yakar, 2015: 254).
Bu komite vazifesini gerçekleştirmek adına idaren, denetçilerden ayrı şekilde uzman danışmanlardan kontrol harici faaliyetlerin değerlendirilmesi senelik raporların, idare raporlarının tartışılması, firmanın yüz yüze geldiği riskler kompleks muhasebe ile finans mevzularında hizmet, yardım sağlayabilirler (Sevim ve Eliuz, 2007: 62).
Aktif kontrol komittesinin mevcudiyeti işyerinin muhasebe ile rapor eme ile siyasetleriyle tatbik etmelerini takip etmede etkin görev almaktadır. Ahlaki ölçütlerde uzaklaşma meydana gelirse komite lüzumlu yaptırımları tatbik ederek kontröle yardım etmektedir (Yakar, 2015: 254).
Denetim komitesinin sorumlulukları aşağıdaki gibi açıklanabilir (Demirkıran, 2010: 11; Uyar, 2004: 58-59):
● Bağımsız denetçilerin görevlendirilmesi, ücretlerinin belirlenmesi veya görevlerine son verilmesi hakkında yönetim kuruluna önerilerde bulunmak,
● Denetimin kapsamı, türü ve denetimde ortaya çıkan çeşitli problemler hakkında bağımsız denetçilerle tartışmak,
● Bağımsız denetçilerin bağımsızlık veya objektifliklerine zarar gelmesini önlemek için, denetim dışı hizmetlerin bağımsız denetçiler tarafından yerine getirilmesi ile ilgili politikaların ve ücretlerin belirlenmesini onaylama ile ilgili olarak yönetim kuruluna önerilerde bulunmak,
● Muhasebe ve raporlamaya ilişkin tüm bilgileri incelemek ve bu bilgilerin finansal tablolara nasıl bir etki yaptığını anlamak,
● Yıllık finansal tabloları incelemek, tabloların komite üyelerince bilinen bilgiler çerçevesinde oluşturulup oluşturulmadığını saptamak, tabloların Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri’ni yansıtıp yansıtmadığını değerlendirmek.
● Yıllık raporun özellikle yönetim açıklamaları kısmı olmak üzere diğer bölümlerinde verilen bilgilerin şirket ve faaliyetleri konusunda yeterli ve güvenilir bilgiler olup olmadığını değerlendirmek,
1.5.4. Bağımsız Denetimin Sorumluluğu
Bağımsız denetim, denetlenen işletmenin finansal tablolarının önceden belirlenmiş kriterlere uygun ve doğru olarak hazırlanıp hazırlanmadığı konusunda makul güvence sunmak amacıyla bağımsız bir denetçi tarafından bağımsız denetim standartlarına uygun olarak toplanan kanıtların değerlendirilmesi ile ulaşılan sonucun finansal tablo kullanıcılarına iletilmesi olarak tanımlanabilir (Aydın ve Çürük, 2017: 229).
Finansal tabblo kontrolündeki özgür kontrölcülerin yükümlülüğü bu tabloların doğruluğuyla güvenceli olmasıyla alakalı ifade edilmiş bulunduğu umumi fikirle kısıtlıdır. Bahsettiğimiz yükümlülük kesin güvence biçiminde değildir. Bağımsızların işyerlerine tatbik ettiği siyasetlerin doğruluğu ile yalanlılığı bahsinde inceleme gerçekleştirme mecburiyeti mevcut değildir (Demirkıran, 2010: 11-12).
Denetimin amacı, hedef kullanıcıların finansal tablolara duyduğu güven seviyesini artırmaktır. Bu amaca, finansal tabloların tüm önemli yönleriyle geçerli finansal raporlama çerçevesine uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığına ilişkin denetçi tarafından verilen görüşle ulaşılır. Genel amaçlı çerçevelerin çoğunda söz konusu görüş, geçerli finansal raporlama çerçevesine uygun olarak finansal tabloların tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun bir biçimde sunulup sunulmadığı veya doğru ve gerçeğe uygun bir görünüm sağlayıp sağlamadığı hakkındadır. BDS’lere ve etik hükümlere uygun olarak yürütülen bir denetim, denetçinin bu görüşü oluşturmasını sağlar (BDS 200). Bu bağlamda denetçi, finansal tabloların yatırımcılara duyulan güvenin artmasına yol açan muhasebe düzenlemelerine uygun bir şekilde hazırlanmasını sağlamaktan sorumludur denebilir (Francis ve Wang, 2008: 162). Genel olarak, denetim kalitesi, piyasanın verimliliğini korumak için çok önemli bir işleve sahiptir çünkü denetimler, iyi işletilen bir pazar için hayati olan finansal raporlama güvenilirliği ve dürüstlüğü için güvence sağlar. Ayrıca, denetim kalitesi, ihtiyatlı gözetim ve piyasa güveninin korunmasını destekler ve finansal istikrarın sağlanmasına yardımcı olur (Ziaee, 2014:
38). Denetimlerin önemi göz önüne alındığında, muhasebecilerin genel olarak finansal raporlama kalite algılarını göz önünde bulundurarak denetim kalitesine olan inançlarını dikkate almak çok önemlidir (Nguyen, 2016: 21). Dolayısıyla bağımsız denetim ile finansal tablolarda yer verilen bilgilerin güvenilirliği, anlaşılırlığı, ihtiyaca cevap verebilmesi ve karşılaştırılabilirliği değerlendirilir. Denetçi ise değerlendirmede bulunurken (BDS 700);
Tabloya dahil edilmesi gerekli olan bilgilerin eklenip eklenmediği, bilgilerin gerektiği şekilde tasnif edilip edilmediği, bir araya getirilmesi gerek bilgilerin ya da alt parçalara ayrılması gereken bilgilerin gerekli şekilde düzenlenip düzenlenmediği ve özelliğine göre belirtilip belirtilmediğini,
İhtiyaca yönelik olmayan veya konuların açık şekilde anlaşılmasına mani olan bilgilerin eklenmesi suretiyle, finansal tabloların genel sunumunun bozulup bozulmadığını incelerler.