“Yarışmada kabuk kavramına yeni bir bakış açısı getirilmesi ve kavramın halihazırda taşıdığı potansiyellere yeni olası-potansiyel anlamlar katılması beklenmektedir. Bu kabuğun nerede olacağı, sabit mi hareketli mi olacağı, katı mı esnek mi olacağı, sert mi yumuşak mı olacağı, neye hizmet edeceği, ne kadar olacağı, inceliğinin ya da kalınlığının ne olacağı, niteliklerinin neler olacağı, neyle neyi ayıracağı (ya da bağlayacağı), neden koruyacağı ya da kendini neye doğru açacağı tamamen yarışmacının kavramsal yaklaşımına göre şekillenecektir.” (Knauf A.Ş. 7. Üniversiteler Arası Proje Yarışması).
3.2 Uluslararası İç Mimarlık Öğrenci Yarışmaları
İç mimarlık alanında uluslararası platformlarda profesyonel tasarımlar ve öğrenciler için birçok yarışma düzenlendiği görülmektedir. Amerika’da IIDA (International Design
31
Association), her sene uluslararası profesyonellerin ve öğrencilerin katılabileceği farklı temalar altında yarışmalar düzenlemektedir. Profesyonel alandaki yarışmalar genellikle uygulanmış iç mekanlar üzerinden; öğrenci yarışmaları ise “sürdürülebilirlik” gibi farklı temalar kapsamında yürütülmektedir (Şekil 7). IIDA’nın temel amacının iç tasarımın ve iç mimarlık mesleğinin eğitim, araştırma ve bilgi üzerinden geliştirilmesi olduğu belirtilmektedir. Yine Amerika’da IDA (International Design Awards) (IDA) gibi benzer kurumlar da benzer yarışmalar düzenlemektedir.
Şekil 7. IIDA Yarışması’nda Ödül Alan Projelerden Örnekler: (Solda) Profesyonel Kategori “Smart Environments: Ödül 2010, One Shelly Street, Sydney, Australia”; (Sağda) Öğrenci Kategorisi “Student
Sustainable Design Competition 2011: İkinci Ödül, University of Texas at San Antonio” [9]
Avrupa’da iç mimarlık alanında açılan yarışmalar incelendiğinde, İtalya’nın ön plana çıktığı görülmektedir [15]. İç mekan tasarımında konsept geliştirme ve yenilikçi fikirlerin tartışılmasında önemli bir yeri olan “Domus Academy Interior Design” Yarışması her sene Domus Akademi'nin İç Mekan ve Yaşam Tasarımı bölümü tarafından düzenlenmekte ve ödül alan yarışmacı öğrencilere burs imkanı tanınmaktadır. Son düzenlenen yarışmanın teması “Amuse Us” (bizi eğlendir) ile yarışmacılardan kişilerin buluştuğu mekanlarda kaliteli zaman geçirebilmeye uygun tasarımlar yaratmaları beklenmektedir. Katılımcılardan; belirli bir mekanda toplanan insanlar için, dikkat çekici, rahat, çağdaş, eğlendirici, insanların fikirlerini eğlenirken rahatça paylaşabileceği alanlar tasarlamaları beklenmektedir. En iyi iki projenin sahipleri, Eylül 2011- Ağustos 2012 dönemi için Domus Akademi İç Mekan ve Yaşam Tasarımı Bölümünden %50 burs alırlar.
İtalya’nın tasarım okullarından NABA da (Nuova Accademia di Belle Arti Milano) her sene düzenli olarak yarışma açmakta ve ödül alan katılımcılara master bursu sağlamaktadır. 2012 yılı için düzenlenen yarışmada tema “cave of consciousness” olarak belirlenmiştir. Yarışmada konsept geliştirme için verilen problem şu şekilde tanımlanmıştır:
“Günümüz dünyasının kompleks yapısını anlamak için sadece kültürel ve çevresel farkındalık yeterli değildir. Bugün evimizde ya da ofisimizde otururken, “Wikileaks” gibi bir kaynaktan, tüm dünya ile ilgili bilgiye anında ulaşabiliyoruz. Oturduğumuz yerden, tek bir noktadan dünyanın herhangi bir yerinde olan olayla ilgili anında temel bilgilere ulaşırken, bu dijitalizasyon aslında her konuda sınırlarımızı yeniden tanımlamamızı sağlıyor. Facebook gibi
32
sosyal iletişim ağlarında, hayatımızı sanal sisteme taşıyoruz...“Cave of Conciousness” yarışmasının tüm bu bilgilerin ve değişimin bir sunumu olması beklenmiştir. Tasarlanacak mağara, Plato'nun mağarasından farklı olarak, gerçekliği hem mağaranın içinde hem dışında bulan, hem yaratıcı hem katılımcı olan bir tasarım öğesi olmalıdır. Tasarımı inceleyenlerin bildikleri birşeye bambaşka bir açıdan bakmaları sağlanmalıdır. Adaylar proje için istedikleri konsepti kullanabilirler, sınırlayıcı tek şey, ortaya koymaları gereken farkındalıktır. Sosyal bir ortamda başlangıca yeni bir farkındalıkla gönderme yapmak amaçlanmıştır”.
4. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
İç mimarlık eğitimi ve dolayısıyla iç mekan tasarımında yaratıcılık ve yarışmaların ilişkisini irdeleyen çalışma kapsamında Türkiye’den örnekler ve deneyimler üzerinden bir okuma yapılmış, bununla birlikte uluslararası öğrenci yarışmalarına da değinilmiştir. Yarışmaların iç mekan tasarımında yaratıcılık ve düşünce üretimi ile ilişkisi tartışılmış, ve bu bağlamda Türkiye’de son 6 yıl içinde açılan iç mimarlık öğrenci yarışmaları ile ilgili analiz ve değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan tarama ve analizler sonucunda Türkiye’de iç mimarlık alanında açılan yarışmaların büyük çoğunluğunun öğrenci yarışmaları olduğu görülmüş, genel olarak bu yarışmaların özel firmalar-dernekler tarafından düzenlendiği ortaya konmuştur. Söz konusu yarışmalar, iç mimarlık tasarım ortamına bir canlılık ve katkı getirmelerine rağmen özel firmaların ticaret odaklı düşünce yapısı itibarıyla yarışmalarda katılımcılardan beklenenler daha çok uygulama ve ürün üzerine odaklanmaktadır. Bu durumun söz konusu firmaların gerçekleştirilmiş ürüne odaklanmaları ve bu ürünleri sergilemek ve göstermek eğiliminde olduklarından kaynaklandığı söylenebilir.
Çalışma kapsamında iç mimarlık öğrenci yarışmalarının iç mekan tasarımında yaratıcılık, bilgiyi yeni olana dönüştürebilme, alternatif çözümler üretebilme, sorgulayabilme, tartışabilme gibi günümüzde öncelik kazanan gerekliliklere cevap verebilecek özelliklere sahip tasarımcıların yetiştirilmesinde bir itici güç olacağı savunulmaktadır. Bu bağlamda, iç mimarlık yarışmalarında beklenen kriterlerin uygulanabilirlik ve uygulama odaklı olmasından çok konsept üzerine odaklanması ve yeni düşünce alternatifleri geliştirilebilmesi, tartışılabilmesi önem kazanmaktadır. Türkiye’de düzenlenen yarışmalar bu anlamda artarak devam etmeli, konsept ve düşünce odaklı yarışmaların daha sık düzenlenmesi gerekmektedir. Üniversitelerin, İç Mimarlar Odası’nın yarışma organizasyonları içinde etkin ve tetikleyici olarak yer almalarının önemli olduğu düşünülmektedir.
KAYNAKLAR
[1] Yürekli, H. (2007). The Design Studio: A Black Hole, YEM Yayınları.
[2] Garip, E., Garip, B. “Ziyapaşa’ya Çok İşlevli Kent Meydanı”, Yenimimar, (61): Mayıs 2008, s. 10. [3] Garip, E., Adıgüzel, D. “İç Mimarlık Eğitimi ve Çevre Tasarımı: Galata’da Deneysel Çalışmalar”
Yapı Dergisi, (360): Kasım 2011, s.106-111.
[4] Ertürk, Z. “İç Mimarlık Eğitim Kongresi”. Arkitekt, (514), 2007, s. 8-14.
[5] Canaan, D. (2003). Research to Fuel the Creative Process, Design Research: Methods and
33
[6] Cross, N. (2006). Designerly Ways of Knowing, Springer-Verlag, London.
[7] http://europaconcorsi.com/projects/211869-Book-Mountain-and-Library-Quarter-Spijkenisse [8] http://afflante.com/1049-vittra-telefonplan-school-rosan-bosch/ [9] http://www.iida.org [10] www.icmimar.com.tr [11] www.icmimarlikyarismalari.com [12] www.arkitera.com [13] www.tasarimyarismalari.com [14] www.mo.org.tr [15] http://art.wayout.com.tr