Fatih İlçesi Kentsel Sit Alanı 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar

Fatih İlçesi Kentsel Sit Alanı 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı kararları Dünya Miras Listesi’nde yer alan alanlar kapsamında ele alınacaktır.

Sultanahmet Arkeolojik Parkı Dünya Miras Alanı ile ilgili Plan Kararları

Fatih İlçesi Kentsel Sit Alanı 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nın Şekil 4.18’deki Sultanahmet Arkeolojik Parkı Dünya Miras Alanı ile ilgili plan kararlarında iki alt bölge söz konusudur. İlk bölge 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olan Topkapı Sarayı-Gülhane Parkı’dır ki bu alan 1. Derece Koruma Bölgesi olarak sınıflandırılarak yeni yapı yapılması yasak olan bölgedir. Tarihi Yarımada Korunması Gerekli Kültür Varlıkları Envanterinde belirtilmiş olan yapıların gerekli restitüsyon ve restorasyon gerçekleştirilerek korunması gerekliliği planda yer almaktadır. Alanda koruma kurulunun karar vereceği bilimsel platformda arkeolojik tespitlerin yapılabilmesi amaçlı kazılar dışında hiçbir kazıya izin verilmeyeceği belirtilmektedir (1/5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan Raporu, 2011).

Gülhane Parkı ve Topkapı Sarayı bahçesi içinde yer alan askeri alanlar planda gösterilmemiş olmakla birlikte mevcut yapıların korunarak yeni yapı yapımına izin verilmeyeceği, askeri kullanımın ortadan kalkması durumunda alanların Topkapı

127

Sarayı ve Gülhane Parkı ile bütünleştirilerek kültür, müze, gezi ve dinlenme alanları ve yeşil alanlar olarak değerlendirileceği vurgulanmıştır.

İkinci bölge olan Sultanahmet ve Cankurtaran bölgesi konut ve konaklama kullanımına sahip bir alandır. Bu alandaki konut ve konaklama fonksiyonu sabit tutularak yoğunluk 500 kişi/ha olarak belirlenmiştir.

Anıtsal eserler ve çevresinde yer alacak yapılarda 9.50 m’nin aşılmayacağı, gerekirse altında da belirlenebileceği öngörülmektedir. Büyük Saray ve Lausos ve Antiochos Sarayları ile Aya Öfemiya Martiriyonu kalıntılarının bulunduğu alanlar, Plan’da “Arkeolojik Sergileme-Park Alanları” olarak gösterilmektedir. Bu alanların yapılan arkeolojik kazı sonuçlarının paylaşılması gerektiği belirtilmektedir. Turizm Merkez Alanı olarak belirtilen bölgede gerçekleştirilecek eylemlerin bakanlıkça onaylanması gerektiği vurgulanmaktadır (1/5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Raporu, 2011).

Şekil 4.18: Sultanahmet Arkeolojik Parkı-1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı (AYP, 2011).

128

Süleymaniye Camii ve Çevresi Dünya Miras Alanı ile ilgili Plan Kararları

Şekil 4.19’daki Süleymaniye Bölgesi için büyük alan kullanımı gerektiren kamu kurumları ve konut olmak üzere iki ana fonksiyon belirlenmiştir. Kamu kurumları başta Süleymaniye Camii olmak üzere dini yapılar ve İstanbul üniversitesi gibi eğitim kurumlarından oluşmaktadır. Konut alanlarında da mevcut durum korunarak 600 - 400 kişi/ha yoğunluğu öngörülmektedir.

Şekil 4.19: Suleymaniye Bölgesi-1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı (AYP,2011). 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Süleymaniye Bölgesi’nin eski tarihi kimliğine kavuşması için bu bölgede yer alan üniversite, hastane ve camilerle birlikte konut işlevinin yaşatılması için mevcut durumda bölgede yer alan imalat, depolama ağırlıklı fonksiyonların tasfiyesi plan kararları üretilmiştir.

129

İmalat ve depolama alanlarından desantrilizasyonu bu bağlamada Süleymaniye’deki plastik ve metal imalatı İkitelli OSB’ye, nalburiye ve inşaat malzemesi toptan satışı ile gıda imalatı ve toptan satışı İkitelli İSTOÇ Toptancılar Sitesi’ne, büyük çaplı matbaa işleri Bağcılar Matbaacılar ve Ambalajcılar Sanayi Sitesi’ne desatrilize edileceği belirtilmiştir.

Süleymaniye Bölgesi Geleneksel Konut Alanları üzerinde baskı yaratan ticaret ve imalat fonksiyonları gelişimini besleyen nitelikteki, kısmen yapı ömrünü tamamlamış İMÇ Çarşısı’nın Zeyrek ve Süleymaniye geleneksel konut alanlarını bütünleyici nitelikte desantralizasyonu sonrasında 2005 yılı İmar Planı’nda prestij konut alanı olarak gelişimi öngörülmüştür. Fakat İMÇ Blokları sakinleri tarafından açılan dava ile bu karar iptal edilmiştir. 2011 yılında onaylanan bu son İmar Planı’nda ise İMÇ’nin özgün yapısı ve işlevi korunarak kültür-turizm amaçlı yeni kullanımlara sahip olabileceği belirtilmiştir (Tarihi Çevre Koruma Müdürlüğü Raporu, 2008) Süleymaniye Camii’nin etrafında yer alan medrese yapıları, planda kültürel tesis olarak tanımlanmıştır. Bu alanlar kültür merkezleri, kütüphane, müze, sergi, konferans tesisleri, bakım evleri vb. fonksiyonlar için kullanılabilecektir. Plan’da alanın en büyük yeşil alanlarından biri olan İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi’nin işlevinin korunacağı ve mevcut yapılara ilave yapı yapılmayacağı belirtilmektedir (1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Raporu, 2011). Zeyrek Camii ve Çevresi Dünya Miras Alanı ile ilgili Plan Kararları

Fatih İlçesi Kentsel Sit Alanı 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nda Zeyrek Camii (Pantokrator Manastırı) ve Çevresi Koruma Alanı için şekil 4.20’de görüldüğü gibi öngörülen hakim kullanım orta yoğunluklu (500 kişi/ha) konut alanlarıdır. Genel olarak alanda konut kullanımını destekleyecek nitelikte park ve dinlenme alanları, sosyal kültürel tesisler ile kültürel tesisler oluşturulması öngörülmektedir.

Turizm ve kültür alanları, Tarihi Yarımada’nın tarihi-kültürel değerlerinin sunum ve mekânsal gelişimine hizmet vermek amacıyla özel ve bütüncül projelendirmeler ile geliştirilecek alanlar olarak tanımlanmıştır. Bu alanlarda nitelikli turizm konaklama işlevlerinin, turizme hizmet verecek ticaret ve sosyal-kültürel işlevlerin yer alabileceği belirtilmiştir (1/5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Raporu, 2011).

130

Şekil 4.20: Zeyrek Camii ve Çevresi-1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı (AYP,2011). İstanbul Kara Surları Dünya Miras Alanı ile ilgili Plan Kararları

Şekil 4.21’deki Fatih İlçesi Kentsel Sit Alanı 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nda, Bizans ve Osmanlı izlerinin iç içe geçtiği İstanbul Kara Surları açısından büyük öneme sahip olan Tarihi Yarımada’da katman oluşturan kültür varlıklarının birlikte korunması esası getirilmektedir.

131

132

Tarihi Yarımada’nın siluetinin korunması için; Korunması Gerekli Kültür Varlıkları Envanterinde yer alan kültür varlıklarının orijinal yükseklikleri korunmak şartıyla, kara surları iç koruma alanı sınırları içinde bina yüksekliği 6.50 m ile sınırlandırılmaktadır. Plan’da, kara surları iç koruma yeşil alanı olarak planlanan alanda yer alan vakıf mülkiyeti dışındaki anıtsal kültür varlıklarının, kamu eline geçtikten sonra restore edilmesi ve sosyal-kültürel amaçlı kullanılması kararı getirilmektedir.

1.Derece Koruma Bölgesi içinde değerlendirilen İstanbul Kara Surları Bölgesi için Tarihi Yarımada’da Haliç, Marmara ve İstanbul Kara Surları ile su hendeklerinin kayıp kısımlarında rekonstrüksiyon yoluna gidilmeksizin, bulgular değerlendirilerek kısmi bütünlemeler yapılması uygun bulunmuştur.

Ayrıca Haliç, Marmara ve İstanbul Kara Surları’nın kültürel amaçlı kullanılması esasına uygun olarak, sur duvarları, burçları, kapıları, su hendekleri, ilgili koruma kurulunun onayı alınarak kültürel fonksiyonlara kavuşturulması, çevresindeki yeşil alan, arkeolojik sergileme-park alanları, sergi-seyir terasları, tema parkları gibi fonksiyonlar ile bütünleştirilmesi planlanmaktadır.

Bu plan, uygulama süreci içerisinde koruma kurulu ve bakanlıklara yönlendirme yapıyor olması açısından önemlidir. Bu sayede yetki karmaşasının önüne geçilmeye çalışılmıştır. Ayrıca konut fonksiyonun sürekliliğine vurgu yaparak bu konuda yasal sınırlamalar getirmektedir. Süleymaniye bölgesi içerisinde gerçekleştirilen yenileme projesi kapsamında yıkılması planlanan bir dönem mimarisini temsil eden IMÇ bloklarını korumaktadır.

Ayrıca İstanbul Surlarının kültürel katmanlarla bir arada korunması gerektiği ve bu alan içerisinde sadece kısmi bütünlük çalışmaları yapılması gerektiği vurgulamaktadır (1/5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Raporu, 2011)

Dünya miras alanları içerisinde gerçekleştirilecek projelerde dikkate alınması gereken bir plan olması ve bu plan içerisinde dünya miras alanlarına ayrıntılı yer verilmiş olması bu planın konuya bakış açısını ortaya koyması açısından önemlidir.

133