yaklaşım (i)1-5 Yıl 24 1.83 0.743 2.238 0.062 (ii)6-10 Yıl 21 1.57 0.614 (iii)11-15 Yıl 66 1.82 0.963 (iv)16-20 Yıl 41 1.52 0.487 (v)21 Yıl ve Üzeri 20 2.08 0.679 Olumlu yaklaşım (i)1-5 Yıl 24 3.66 1.021 2.241 0.067 (ii)6-10 Yıl 21 3.79 0.803 (iii)11-15 Yıl 66 3.60 1.000 (iv)16-20 Yıl 41 3.21 1.053 (v)21 Yıl ve Üzeri 20 3.16 0.934 Genel Ortalama (i)1-5 Yıl 24 2.74 0.882 2.239 0.064 (ii)6-10 Yıl 21 2.68 0.708 (iii)11-15 Yıl 66 2.71 0.981 (iv)16-20 Yıl 41 2.36 0.770 (v)21 Yıl ve Üzeri 20 2.62 0.806
Tablo 36’ya göre kaygı anketi alt faktörleri ve genel ortalama, mesleki kıdem düzeylerine göre istatistiksel olarak bir farklılık göstermemektedir (p >0.05). Bu bulguya göre öğretmenlerin çalışma deneyimleri hangi düzeyde olursa olsun etkileşimli tahtaya yönelik kaygı düzeylerinin aynı seviyede olduğu söylenebilir.
Bilgisayar Kullanma Deneyimine Göre Öğretmenlerin Etkileşimli Tahta Kullanımı Kaygı Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Araştırmanın diğer bir alt probleminde; ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin, etkileşimli tahta kullanma kaygı algılarının bilgisayar kullanma deneyimine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Kaygı algısı alt faktörlerinin bilgisayar kullanma deneyimine göre istatistiksel farklılık gösterip göstermediğini test etmek üzere tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmış ve tablo 37’de özetlenmiştir.
78
Tablo 37. Öğretmenlerin Kaygı Algısı Alt Faktörleri Puanlarının Bilgisayar Kullanma Deneyimine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirlemek Üzere Yapılan
Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları
N X SS F p Fark Olumsuz yaklaşım (i)1-5 Yıl 14 2.19 0.790 7.565 0.000 i-iii ii-iii (ii)6-10 Yıl 67 2.02 0.936 (iii)11-15 Yıl 70 1.44 0.479 (iv)16-20 Yıl 18 1.69 0.614 (v)21 Yıl ve Üzeri 3 1.06 0.096 Olumlu yaklaşım (i)1-5 Yıl 14 2.96 0.860 1.570 0.185 (ii)6-10 Yıl 67 3.53 0.939 (iii)11-15 Yıl 70 3.49 1.047 (iv)16-20 Yıl 18 3.57 1.119 (v)21 Yıl ve Üzeri 3 4.33 0.577 Genel Ortalama (i)1-5 Yıl 14 2.57 0.825 4.567 0.092 (ii)6-10 Yıl 67 2.77 0.937 (iii)11-15 Yıl 70 2.46 0.763 (iv)16-20 Yıl 18 2.63 0.866 (v)21 Yıl ve Üzeri 3 2.69 0.336
Tablo 37’ye göre etkileşimli tahta kaygı anketindeki olumsuz yaklaşım faktörü, bilgisayar kullanma deneyimine göre istatistiksel olarak farklılaşmaktadır (F(4,167) =7.565, p<0.05).
Farklılığa neden olan deneyim düzeyini tespit etmek üzere Tukey Testi uygulanmış ve fark bulunan değişken düzeyleri tablonun fark sütununda belirtilmiştir.
Bu tabloya göre 11-15 yıl bilgisayar kullanma deneyimine sahip öğretmenler ile diğer deneyim düzeylerine sahip öğretmenler arasında istatistiksel olarak bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Farklılığa neden olan bilgisayar kullanma deneyim düzeyi düşük ortalamaya sahip 11-15 yıl deneyime sahip öğretmenlerdir. Kısaca bilgisayar kullanma
79
tecrübesi arttıkça etkileşimli tahta kullanımına yönelik kaygının azaldığı söylenebilir. Bu bulgu, Uslu’nun (2008), “1-10 yıl arası deneyime sahip öğretmenlerin bilgisayar kaygıları birbirlerine yakın ve düşük düzeydedir. 11 yıl ve üzeri deneyime sahip öğretmenlerin bilgisayar kaygıları birbirlerine yakın ve yüksek düzeydedir. Öğretmenlerin bilgisayara kullanma deneyimleri arttıkça bilgisayar kaygıları azalmaktadır.” bulgusuyla paralellik göstermektedir. Bu bulgulardan anlaşıldığı gibi bilgisayar kullanma deneyimi arttıkça bilgi teknolojilerine duyulan kaygı azalmaktadır.
Etkileşimli tahta kaygı anketindeki olumlu yaklaşım faktörü ve genel ortalama, bilgisayar kullanma deneyimine göre istatistiksel olarak farklılaşmamaktadır (p>0.05).
Etkileşimli Tahta Kullanma Sıklığına Göre Öğretmenlerin Etkileşimli Tahta Kullanımı Kaygı Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Araştırmaya katılan öğretmenlerin; etkileşimli tahta kullanma kaygı algılarının etkileşimli tahta kullanma sıklığına göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Kaygı algısı alt faktörlerinin etkileşimli tahta kullanma sıklığına göre istatistiksel farklılık gösterip göstermediğini test etmek üzere tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmış ve tablo 38’de özetlenmiştir.
80
Tablo 38. Öğretmenlerin Kaygı Algısı Alt Faktörleri Puanlarının Etkileşimli Tahta Kullanma Sıklığına Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirlemek Üzere Yapılan
Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları
N X SS F p Fark Olumsuz yaklaşım (i)Her Ders 33 1.26 0.339 16.649 0.000 i-iii i-iv i-v ii-v (ii)En az Günde bir kere 23 1.44 0.673 (iii)Sadece belirli konularda 90 1.81 0.668 (iv)Haftada bir kere 15 1.97 0.694 (v)Hiç 11 3.05 1.200 Olumlu yaklaşım (i)Her Ders 33 4.42 0.716 22.12 0.000 i-iii i-iv i-v ii-iii ii-iv (ii)En az Günde bir kere 23 4.16 0.686 (iii)Sadece belirli konularda 90 3.10 0.859 (iv)Haftada bir kere 15 3.18 0.749 (v)Hiç 11 2.79 1.091 Genel Ortalama (i)Her Ders 33 2.84 0.527 19.384 0.000 iii-v (ii)En az Günde bir kere 23 2.80 0.679 (iii)Sadece belirli konularda 90 2.45 0.763 (iv)Haftada bir kere 15 2.57 0.721 (v)Hiç 11 2.92 1.145
81
Tablo 38’e göre etkileşimli tahta kaygı anketindeki olumsuz yaklaşım faktörü, etkileşimli tahta kullanma sıklığına göre istatistiksel olarak farklılaşmaktadır (F(4,167)=16.649, p<0.05).
Farklılığa neden olan deneyim düzeyini tespit etmek üzere Tukey Testi uygulanmış ve fark bulunan değişken düzeyleri tablonun fark sütununda belirtilmiştir. Bu tabloya göre etkileşimli tahtayı hiç kullanmayan öğretmenler ile diğer düzeylerdeki öğretmenler arasında istatistiksel olarak bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Etkileşimli tahtayı hiç kullanmayan öğretmenlerin diğer etkileşimli tahta kullanma sıklıklarına göre daha kaygılı oldukları belirlenmiştir. Zenginol’un (2010) Anadolu Üniversitesi Eskişehir Meslek Yüksekokulu’nda okuyan 705 öğrenciyle yaptığı araştırmada öğrencilerin bilgisayar kullanma sıklıkları arttıkça daha düşük oranda bilgisayar kaygılarının olduğu belirtilmiştir. Zenginol (2010) tarafından yapılan çalışma öğrenciler üzerinde yapılmış olsa da elde edilen bulguların paralellik gösterdiği söylenebilir. Bu bulgular gösteriyor ki öğretmen veya öğrenci tarafından eğitimde kullanılan bilgi teknolojisi ne kadar sık kullanılırsa, o teknolojiye duyulan kaygı düzeyinin azaldığı görülmektedir.
Hizmetiçi Eğitim Alma Durumuna Göre Öğretmenlerin Etkileşimli Tahta Kullanımı Kaygı Düzeylerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar
Araştırmaya katılan ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin, etkileşimli tahta kullanma kaygı algılarının hizmetiçi eğitim alma durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Kaygı algısı alt faktörlerinin hizmetiçi eğitim alma durumuna göre istatistiksel farklılık gösterip göstermediğini test etmek üzere bağımsız örneklem t testi analizi uygulanmış ve tablo 39’da özetlenmiştir.
82
Tablo 39. Öğretmenlerin Kaygı Algısı Alt Faktörleri Puanlarının Hizmetiçi Eğitim Alma Durumuna Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirlemek Üzere Yapılan
Bağımsız Örneklem T-testi Sonuçları
N X t p
Olumsuz yaklaşım
Evet 137 1.68
-2.232 0.021
Hayır 35 2.02
Olumlu yaklaşım Evet 137 3.52 1.012 0.315
Hayır 35 3.35
Genel Ortalama
Evet 137 2.6
-0.61 0.168
Hayır 35 2.68
Tablo 39’a göre etkileşimli tahta kaygı anketindeki olumsuz yaklaşım faktörü, hizmetiçi eğitim alma durumuna göre istatistiksel olarak farklılaşmaktadır (t(170)=-2.232, p<0.05).
Farklılığa neden olan hizmetiçi eğitim alma durumu düzeyi ise yüksek ortalamaya sahip olan eğitim almayan öğretmenlerdir. Bu sonuca göre eğitim almayan öğretmenlerin etkileşimli tahtayla ilgili kaygı düzeyi hizmetiçi eğitim alan öğretmenlere göre daha yüksektir.
Etkileşimli tahta kaygı anketindeki olumlu yaklaşım faktörü ve genel ortalaması, hizmetiçi eğitim alma durumuna göre istatistiksel olarak farklılaşmamaktadır (p>0.05).
Öğretmenlerin Etkileşimli Tahtayla İlgili Ek Düşünceleri
Anket formunun son sayfasında “eklemek istediğiniz başka bir şey var mı? ve etkileşimli tahta kullanımı ile ilgili herhangi bir tavsiye ve şikâyetiniz var mı? ” şeklinde bir bölüm ayırarak öğretmenlerin görüş ve önerilerine yer verildi. Genelde öğretmenlerin karşılaştığı problemlerin benzer olduğu görüldü.
Araştırmaya katılan örneklem grubunun 136’sı (%79.06) bu bölümü boş bırakmıştır. Öğretmenlerden 5’i (%2.9) etkileşimli tahtayı faydalı ve öğretmenler için kolaylık olduğunu belirtmişlerdir. Olumlu yorum yapan öğretmenlerden birinin düşüncesini şu
83
sözlerle ifade etmiştir: “Teknoloji hayatın vazgeçilmezi ise eğitimde de daha da arttırılarak kullanılmalıdır.”
Ancak görüş yazanların 31’i (%18.02) yani büyük bir çoğunluğu FATİH Projesiyle kurulan bu sistemi yeterli bulmamaktadır ve zaman kaybı olarak değerlendirmektedir. Öğretmenlerin bildirdiği görüşler aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir.
Öğretmenlerden 18’i (%10.46) sistemin tam anlamıyla oturmadığını belirtmişlerdir. Derslerle ilgili yeterli materyal bulamadıklarını, internet erişiminin sınıflarda bulunmadığını, öğrencilerde ve kendilerinde tablet olmadığını, yazıcı gibi herhangi bir harici aygıta veri gönderecek ortamın olmadığını belirtmişlerdir. Öğretmenlerden biri; “Video sitelerine erişim sağlanmalı, youtube, dailymotion gibi. Bende ve öğrencilerde tablet yok. Bakanlık her branş için paket programlar yüklemeli ya da mevcut olanlar daha eğlenceli hale getirilmeli. Mesela İngilizce skeçler çok monoton ve sıkıcı” şeklinde şikâyetlerini dile getirmiştir. Araştırmaya katılan başka bir öğretmen ise “Bu sistemin beyaz ya da kara tahtaya oranla daha elverişli olduğunu düşünüyorum. Ancak istediğimiz zaman istediğimiz siteye erişim gerçekleşmiyor bundan dolayı çok rahatsızım. İnternet ortamında dersimizle ilgili (müzik) neredeyse hiçbir şey yok. Yetkililerin bununla ilgili çalışmalar yapmasını istiyorum. Tahtalar çoğu zaman vakit kaybına neden oluyor. Proje daha etkili hale getirilmeli ve içerikler Türkçeleştirilmeli. Okullarda ders esnasında öğretmenlere yardımcı olacak bilişim teknolojileri öğretmenlerine ihtiyaç vardır.” şeklinde yorumda bulunmuştur. Başka bir öğretmen ise “internette etkileşimli tahtada kullanılmak üzere hazırlanmış yeterince video, resim bulamıyorum. Dersler için hazırlanacak materyaller dersi daha etkili işlememizi sağlayabilir. Ekran çözünürlüğü ayarları daha gelişmiş ve dokunmatiklik daha hassas olmalı.” şeklinde yorum yapmıştır.
Yorum yapan öğretmenlerin 5’i (%2.9) ise hizmetiçi eğitim eksikliğiyle ilgili şikâyetler de bulunmuşlardır. Öğretmenlerden biri, “Etkileşimli tahtayla ilgili seminer aldık, yukarıdaki özellikleri (ankette sorulan) öğrenmiştik. Ama kullanmadığımız özellikleri (spot gibi) unuttuk.” şeklinde yorum yapmıştır. Araştırmaya katılan diğer bir öğretmen ise “Bir öğretmen olarak yapılan masrafların amacına ulaşmasını yürekten diliyorum. Ancak biz öğretmenlerin etkileşimli tahta konusunda yeterince eğitilmeleri ve pratik uygulama konusunda cesaretlendirilmeleri gerektiğini düşünüyorum. Yüz yüze eğitimden
84
kaçınılmaması gerekir. Eğer ekonomik yük getireceğinden korkuluyorsa, bu projenin atıl kalmasındansa biraz daha masraf yapmak daha hayırlı olur diye düşünüyorum.” şeklinde yorum yapmıştır. Diğer bir öğretmen ise “Sınıfta etkileşimli tahta kullanımı ve sınıf içi yönetimi ile ilgili etkili seminerler verilmeli” şeklinde yorum yapmıştır.
Öğretmenlerin 4’ü (%2.3) ise etkileşimli tahtanın sağlıkla ilgili problemlere yol açtığına değinmişlerdir. Araştırmaya katılan öğretmenlerden biri, “etkileşimli tahtanın başında geçen süre 1 saatten fazla ise yoğun bir baş ağrısı yapıyor ve yoğun radyasyon yayıyor.” diye yorumda bulunmuştur. Bir diğer öğretmen, “İyi güzelde bu tahtaların göz sağlığına etkisiyle ilgili hiçbir çalışma yapılmamış. Siz hiç evdeki 127 ekran televizyona 30 cm mesafeden 40 dakika bakabiliyor musunuz?” diye bir yorumda bulunmuştur. Bir öğretmen ise “etkileşimli tahta öğretmenin göz sağlığı için çok zararlı. Ayrıca tahtanın bir kısmına kalem, bir kısmına tebeşir ile yazılıyor. Tebeşir tozu elektronik olan tahtayı bozuyor. Bir an önce eski tahtaya dönülmeli.” şeklinde düşüncelerini belirtmiştir.
85