Evren ve Örneklem

Evren; araştırmacının çalışma alanını oluşturan, örneğini seçtiği ve edindiği sonuçları genelleyeceği gruptur (Altunışık, 2004: 120). Bu araştırmanın evrenini İstanbul’daki hazır giyim işletmeleri oluşturmaktadır. Evrenin İstanbul olarak belirlenmesinde; İstanbul da gelişmiş köklü bir hazır giyim sektörünün bulunması, araştırmacının İstanbul’da bulunması ve sektörle yakın ilişki içinde olması etkili olmuştur. Araştırma için seçilen evrenin çok geniş olması nedeniyle bazı sınırlamalara ihtiyaç duyulmuştur. Örneklemi tespit etmek amacıyla evren ile ilgili araştırmada (İTO) İstanbul Ticaret Odasına kayıtlı hazır giyim işletmelerin sayısına ulaşılmıştır. İTO’da kayıtlı bulunan hazır giyim işletmeleri sermaye aralıklarına göre kayıtlı bulunmaktadır. İşletmeler sermayelerine göre beş sermaye aralığında yer almaktadır. Bu araştırmanın evreni için 250.000 -999.999 sermaye aralığı alınmıştır.

Bu sermaye aralığındaki işletmeler daha çok orta ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. Bu sermaye aralığının seçilmesinin en önemli nedeni; sermayesi az olan işletmelerin küçük atölyelerden oluşması, sermayesi bir trilyonun üzerindeki işletmelerin de hizmet içi eğitim çalışmalarının daha düzenli olarak yapılması, orta ölçekli işletmelerin hizmet içi eğitime ihtiyaç duymasıdır. Sermaye aralığı 250.000 -999.999 olan İTO’ya kayıtlı 950 tane hazır giyim işletmesi bulunmaktadır. Evrenin içinden evreni temsil edecek örneklem; aşağıdaki belli evrenler için kabul edilebilir örnek büyüklükleri tablosundan seçilmiştir.

Tablo 2: Belli Evrenler İçin Kabul Edilebilir Örnek Büyüklükleri

N S N S N S N S 10 10 190 127 1100 285 5,000 357 20 19 200 132 1200 291 6,000 361 30 28 250 152 1300 297 7,000 364 40 36 300 169 1400 302 8,000 367 50 44 350 185 1500 306 9,000 368 60 52 400 196 1600 310 10,000 370 70 59 450 212 1700 313 15,000 375 80 66 500 217 1800 317 20,000 377 90 73 550 226 1900 320 30,000 379 100 80 600 234 2000 322 40,000 380 110 86 650 242 2200 327 50,000 381 120 92 700 248 2400 331 75,000 382 130 97 750 254 2600 335 100,000 384 140 103 800 260 2800 338 1,000,000 384 150 108 850 265 3000 341 10,000,000 160 113 900 269 3500 346 170 118 _{950 274} 4000 351 180 123 1000 278 4500 354 (Altunışık, 2004: 125).

Bu tabloya göre; 274 tane hazır giyim işletmesi araştırmanın örneklem grubunu oluşturmuş ve örneklemde yer alacak işletmeler basit tesadüfü örnekleme tekniğiyle seçilmiştir. Bu teknikte örneklemde yer alan her işletmenin yer alma şansı eşittir. Örneklem grubunda yer alan hazır giyim işletmelerine anketler; birebir

gidilerek, ulaşımı uzak olan işletmelere posta yoluyla veya elden referans alınan kişilere gönderilmiştir.

3.3. Veri Toplama Aracı

Hazır giyim işletmelerinde dikim bölümünde çalışan usta eğiticilerin hizmet içi eğitim ihtiyacının saptanması amacıyla iki bölümden oluşan bir anket formu hazırlanmıştır. Veri toplama aracının geliştirilmesi için ilk önce kaynak araştırması yapılarak konu ile ilgili kavramsal boyutu ortaya konmuştur.

Araştırmanın kuramsal boyutu oluşturulurken, Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Milli Kütüphane, YÖK Dokümantasyon Merkezi, Marmara Üniversitesi Merkez Kütüphanesi ve internet aracılığıyla ilgili kaynaklara ulaşılarak bu kaynaklardan etkin bir şekilde yararlanılmıştır.

Hizmet içi eğitim ihtiyacını saptamak için anket formu hazırlamadan önce dikim bölümünde çalışan usta eğiticilerin görev alanları ile ilgili iş analizleri çıkartılmıştır. Bu iş analizleri usta eğiticilerin görev ve sorumluluk alanlarına yönelik hazırlanmış olup, iş analizlerinin hazırlanmasında hazır giyim işletmelerinden yararlanılmıştır. İşletmelerdeki usta eğiticilerle ve usta eğiticilerin bağlı bulundukları imalat müdürleri ile görüşmeler yapılmış, dikim bölümünde çalışan usta eğiticinin görev ve sorumluluk alanlarını yazmaları istenmiştir. Birçok işletmeden gelen usta eğiticilere ait görev tanımları değerlendirilmiştir. MEB’in genel olarak tanımladığı usta eğiticinin tanımı çerçevesinde ve usta eğiticinin bu unvana sahip olmak için katıldığı kurslarda aldığı derslerin içerikleri incelenerek dikim bölümündeki usta eğiticilerin, görev ve sorumluluk alanlarına yönelik bilişsel, psikomotor, duyuşsal alanda hedefler ve hedefleri tanımlayıcı davranışlar yazılmıştır. Bilişsel alandan 17 hedef ve 50 hedef davranış, psikomotor alanda 14 hedef ve 41 hedef davranış, duyuşsal alanda 11 hedef ve 38 hedef davranış yazılmıştır. Bu alanlarda yazılan her bir hedef davranışı ölçen sorular oluşturulmuştur. Oluşturulan sorular uzman görüşüne sunulmuştur. Uzmanların görüşleri doğrultusunda düzeltmeler yapılarak veri toplama aracının son şekli verilmiştir.

Ankette yer alması muhtemel hatalardan kaçınmak için anketin pilot uygulamasının en az 10 kişinin üzerinde deneğe uygulanması gerekmektedir

(Altunışık, 2004: 82). İstatistiksel analize uygun olması açısından, anketin ön denemesi tesadüfî yolla seçilen 35 hazır giyim işletmesindeki deneğe uygulanmıştır. Anketlerin uygulanmasında araştırmacı anketle ilgili gerekli açıklamaları yapmıştır.

Pilot anket uygulamasının sonuçları SPSS 15.0 programında kodlanarak Anketin güvenilirlik analizi (Coranbach Alpha) yapılmıştır. Bu analiz sonucunda, testin güvenirliğini arttırmak için güvenirliliği azaltan seçenekler tekrar düzeltilmiştir. Ankette usta eğiticinin sahip olması gereken davranışları ölçen üç alana ait 125 soru bulunmaktadır. Güvenirlik hesaplanırken her alanın kendi içinde her bir davranışına (Coranbach Alpha) yapılmıştır. Coranbach Alpha, geçerlilik güvenirlik değerlendirme ölçütü; (0,00-0,40) arası ölçek güvenilir değildir, (0,41- 0,60) arası ölçek düşük güvenirliktedir, (0,61-0,80) arası ölçek oldukça güvenilirdir, (0,81-1,00) arası ölçek yüksek derecede güvenilirdir (Özdamar, 2002: 673). Bilişsel alana ait her bir davranışın (Coranbach Alpha) tablosu EK- 1 de verilmiştir. Buna göre; bilişsel alana ait 48 davranışın ortalama (Coranbach Alpha) değeri 0,932 ölçek yüksek derecede güvenilirdir. Psikomotor alana ait her bir davranışın (Coranbach Alpha) değerinin yer aldığı tablo EK-2’de yer almaktadır. Buna göre psikomotor alana ait 40 davranışın ortalama (Coranbach Alpha) değerinin 0,941 ölçek yüksek derecede güvenilirdir. Duyuşsal alanın her bir davranışına ait (Coranbach Alpha) değerleri tablosu EK-3’de sunulmuştur. Buna göre duyuşsal alana ait 37 davranışın ortalama (Coranbach Alpha) değeri 0,862 ölçek yüksek derecede güvenilir bulunmuştur. Güvenilirliğin yüksek çıkması, anket maddelerinin aynı değişkeni ölçtüğünü göstermektedir. Yapılan analizlerden sonra geliştirilen anket iki bölüm şeklinde hazırlanmıştır.

Birinci bölümde; demografik, mesleki tecrübe ve hizmet içi eğitim durumu değişkeni ile ilgili beş soru bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla; usta eğiticinin cinsiyeti, yaşı, eğitim durumu, mesleki tecrübesi ve hizmet içi eğitim durumu ile ilgili sorulardır.

İkinci bölümde ise; usta eğiticinin mesleği ile ilgili sahip olması gereken davranışlara ilişkin 125 soru yer almaktadır. Bunlardan 48 tanesi bilişsel alana, 40 tanesi psikomotor alana, 37 tanesi de duyuşsal alana aittir. Her davranışa sahip olma

seviyesi de, üç dereceye ayrılmış olup bunlar; Hayır (1), Kısmen (2), Evet (3) olarak gösterilmiştir. Bu derecelerin her birinin yanındaki puanlar ağırlık puanlarıdır.

3.4. Veri Toplama Aracının Uygulanma Durumu Tablo 3: Anketlerin İşletmelere Uygulanma Durumları

ANKETLERİN YANITLANMA