Yurt Đçi ve Yurt Dışında Yapılan Đlgili Yayın ve Araştırmalar
3.2. Evren ve Örneklem
Çalışmanın evreni Đzmir ili Buca ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim okullarının 1. sınıfta okumakta olan 5683 (Đzmir, Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2011) öğrenci, velileri ve öğretmenlerinden oluşmaktadır.
.
Örneklem, belli kurallara göre, belli bir evrenden seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliği kabul edilen küçük kümedir. Araştırmalar çoğunlukla örneklem kümeleri üzerinde yapılır ve elde edilen sonuçlar ilgili evrenlere genellenir (Karasar, 2005: 110). Araştırmada çocuklara ilişkin olarak 3 ölçek kullanılmıştır. Bu ölçekler 7 yaş grubu çocukların gelişim düzeyine göre hazırlanmış ve öğretmen gözlemine dayalı olarak doldurulan ölçeklerdir. Ölçeklerin içtenlikle ve titiz olarak doldurulması büyük önem taşımaktadır. Çalışmada yer alan ölçekleri yanıtlama işlemi öğretmenlere ek bir iş yükü getireceğinden, araştırmaya katılacak öğretmenlerin gönüllü olarak zaman ayırmaları esas alınmıştır. Bu nedenle bu araştırmada uygun/kazara örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Uygun örnekleme yönteminde “araştırmacı, ihtiyaç duyduğu büyüklükteki bir gruba ulaşana kadar en ulaşılabilir olan yanıtlayıcılardan başlamak üzere örneklemini oluşturmaya başlar ya da en ulaşılabilir ve maksimum tasarruf sağlayacak bir durum veya örnek üzerinde çalışır (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2011). Çalışmada öncelikle Đzmir il Milli Eğitim Müdürlüğünden Buca ilçesindeki okullar için gerekli uygulama izinleri alınmıştır. Daha sonra izin alınan okullar ziyaret edilerek okul müdürleri ve öğretmenlerle görüşülerek çalışmaya zaman ayırıp ayıramayacakları hakkında bilgi alınmıştır. Sonuç olarak çalışma ölçekleri doldurmaya vakit ayırmayı kabul eden öğretmenlerle gerçekleştirilmiştir.
Örneklem alınmasında örneklemin alındığı evreni temsil etmesi önem taşımaktadır. Bu durumda ne kadar, hangi büyüklükteki bir örneklemin evreni
temsil edebileceği sorunu ortaya çıkmaktadır. Alınan örneklemin evreni temsil yeterliği bulunmadığında örnekleme hatası olmaktadır (Bailey, 1987; akt. Balcı, 2005: 91). Gay (1996: 125; akt; Şahin, Doğan, Çermik, 2009), evren sayısına göre örneklemi belirlemeye ilişkin vermiş olduğu tabloda 7000 kişilik bir evren için 364 kişilik bir örneklemin yeterli olduğunu bildirmiştir. Yazıcıoğlu ve Erdoğan (2004: 50) ise, α=0,05 ve p=0,50 düzeyinde 5000 kişilik bir evrende örneklemin 357 kişi olabileceğini belirtmiştir. Bu bilgiler ışığında örneklemin evreni temsil etmede yeterli sayıda olduğu düşünülmektedir. Araştırmanın evreni 5683 öğrenci iken örneklemini Đzmir ili Buca ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı 13 ilköğretim okulunun 1. sınıfında öğrenim görmekte olan 929 öğrenci, 901 öğrenci velisi ile öğrencilerin sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır.
Nitel araştırmalar ise sistematik bir şekilde genellemeye uygun değildir (Yıldırım, 2010). Genelleme kaygısı taşımayan bu tür çalışmalar, örneklem genelde amaçlı bir şekilde araştırma sorularına ve incelenecek olaya uygun olarak seçilir. Önemli olan örneklemin araştırma evrenini temsil etmesi değil, araştırma yapılacak olaya uygunluğudur (Maxwell, 1992:akt.,Yıldırım, 2010). Bu çalışmada araştırmanın nitel kısmını oluşturulan görüşme verileri gönüllülük esasına göre toplanmıştır. Yapılan görüşmeler görüşmelere katılmaya gönüllü olan 50 1. sınıf öğretmeni ve çocuğu okul öncesi eğitim almış 50, çocuğu okul öncesi eğitim almamış 50 veli ile gerçekleştirilmiştir.
Örneklemin okullara ve cinsiyete göre dağılımları Tablo 2 ve Tablo 3’de verilmiştir.
Tablo 2: Çalışmanın Örneklemi Oluşturan Öğrencilerin Okullara Göre
Dağılımı.
Okullar n %
Meşkure Şamlı Đlköğretim Okulu 187 20
Çakabey Đlköğretim Okulu 32 3
23 Nisan Đlköğretim Okulu 37 4
Süleyman Bilgen Đlköğretim Okulu 75 8
Buca Đlköğretim Okulu 75 8
30 Ağustos Đlköğretim Okulu 84 9
Vali Rahmi Bey Đlköğretim Okulu 96 10
Dirayet Süren Đlköğretim Okulu 61 7
Tuğsavul Đlköğretim Okulu 36 4
Saadet Emir Đlköğretim Okulu 40 4
Akşemseddin Đlköğretim Okulu 50 5
Hasan Ali Yücel Đlköğretim Okulu 66 7
Mimar Kemalettin Đlköğretim Okulu 90 10
Toplam 929 100,0
Tablo 2 ‘de çalışmaya katılan örneklemin okullara göre dağılımı görülmektedir. Tablodan da görüleceği gibi çalışmaya 13 okuldan toplam 929 ilköğretim 1. sınıf öğrencisi katılmıştır. Çalışmanın örneklemini oluşturan öğrencilerin, % 20’si Meşkure Şamlı Đlköğretim Okulunda, % 3’ü Çakabey Đlköğretim Okulunda, % 4’ü 23 Nisan Đlköğretim Okulunda, % 8’i Süleyman Bilgen Đlköğretim Okulunda, % 8’i Buca Đlköğretim Okulunda, % 9’’u 30 Ağustos Đlköğretim Okulunda, % 10’u Vali Rahmi Bey Đlköğretim Okulunda, % 7’si Dirayet Süren Đlköğretim Okulunda, % 4’ü Tuğsavul Đlköğretim Okulunda, % 4’ü Saadet Emir Đlköğretim Okulunda, % 5’i Akşemseddin Đlköğretim Okulunda, % 7’si Hasan Ali Yücel Đlköğretim Okulunda, % 10’u Mimar Kemalettin Đlköğretim Okulunda öğrenim görmektedir.
Araştırmaya katılan ilköğretim 1. sınıf öğrencilerinin cinsiyete göre dağılımı Tablo 3’de yer almaktadır.
Tablo 3: Çalışmaya Katılan Örneklemin Cinsiyet Değişkenine Göre Dağılımı. Cinsiyet n % Kız 459 49 Erkek 470 51 Toplam 929 100.0
Tablo 3’de çalışmaya katılan örneklemin cinsiyete göre dağılımı görülmektedir. Tablodan da görüleceği üzere çalışmaya katılan 1. sınıf öğrencilerinin % 49’u kız, % 51’i ise erkek öğrencilerden oluşmaktadır.
Araştırmanın örneklemini oluşturan velilerin okullara göre dağılımı Tablo 4’te yer almaktadır.
Tablo 4: Çalışmanın Örneklemi Oluşturan Velilerin Okullara Göre
Dağılımı.
Okullar n %
Meşkure Şamlı Đlköğretim Okulu 181 20
Çakabey Đlköğretim Okulu 32 4
23 Nisan Đlköğretim Okulu 37 4
Süleyman Bilgen Đlköğretim Okulu 70 8
Buca Đlköğretim Okulu 71 8
30 Ağustos Đlköğretim Okulu 79 9
Vali Rahmi Bey Đlköğretim Okulu 89 10
Dirayet Süren Đlköğretim Okulu 61 7
Tuğsavul Đlköğretim Okulu 36 4
Saadet Emir Đlköğretim Okulu 40 4
Akşemseddin Đlköğretim Okulu 50 6
Hasan Ali Yücel Đlköğretim Okulu 65 7
Mimar Kemalettin Đlköğretim Okulu 90 10
Tablo 4 ‘de çalışmaya katılan örneklemin okullara göre dağılımı görülmektedir. Tablodan da görüleceği gibi çalışmaya 13 okuldan toplam 901 öğrenci velisi katılmıştır. Çalışmanın örneklemini oluşturan velilerin, % 20’si Meşkure Şamlı Đlköğretim Okulunda, % 4’ü Çakabey Đlköğretim Okulunda, % 4’ü 23 Nisan Đlköğretim Okulunda, % 8’i Süleyman Bilgen Đlköğretim Okulunda, % 8’i Buca Đlköğretim Okulunda, % 9’u 30 Ağustos Đlköğretim Okulunda, % 10’u Vali Rahmi Bey Đlköğretim Okulunda, % 7’si Dirayet Süren Đlköğretim Okulunda, % 4’ü Tuğsavul Đlköğretim Okulunda, % 4’ü Saadet Emir Đlköğretim Okulunda, % 5’i Akşemseddin Đlköğretim Okulunda, % 7’si Hasan Ali Yücel Đlköğretim Okulunda, % 10’u Mimar Kemalettin Đlköğretim Okulunda öğrenim gören çocuğa sahiptirler.
Araştırmanın örneklemini oluşturan velilerin çocuklarının okul öncesi eğitim alma durumuna göre dağılımı Tablo 5’te yer almaktadır.
Tablo 5: Çalışmaya Katılan Örneklemini Oluşturan Velilerin
Çocuklarının Okul Öncesi Eğitim Alma Durumuna Göre Dağılımı.
Eğitim Durumu n %
Okul Öncesi Eğitim Almış 427 47
Okul Öncesi Eğitim Almamış 474 53
Toplam 901 100.0
Tablo 5’de çalışmaya katılan velilerin çocuklarının okul öncesi eğitim alma durumuna göre dağılımı görülmektedir. Tablodan da görüleceği üzere çalışmaya katılan velilerin % 47’sinin çocukları okul öncesi eğitim almış olup, % 53’ünün ise çocuğu okul öncesi eğitim almamıştır.
Araştırmanın nitel kısmında ise çalışma grubunun belirlenmesinde gönüllülük esas alınmıştır. Araştırmanın nitel bölümünü oluşturan görüşmeler katılan veliler ve öğretmelere ilişkin bilgiler Tablo 6 ve Tablo 7 de yer almaktadır.
Tablo 6: Çalışma Grubunu Oluşturan Öğretmenlerin Okullara Göre Dağılımı.
Okullar n %
Meşkure Şamlı Đlköğretim Okulu 6 12
Çakabey Đlköğretim Okulu 3 6
23 Nisan Đlköğretim Okulu 3 6
Süleyman Bilgen Đlköğretim Okulu 3 6
Buca Đlköğretim Okulu 4 8
30 Ağustos Đlköğretim Okulu 5 10
Vali Rahmi Bey Đlköğretim Okulu 5 10
Dirayet Süren Đlköğretim Okulu 3 6
Tuğsavul Đlköğretim Okulu 5 10
Saadet Emir Đlköğretim Okulu 4 8
Akşemseddin Đlköğretim Okulu 3 6
Hasan Ali Yücel Đlköğretim Okulu 3 6
Mimar Kemalettin Đlköğretim Okulu 3 6
Toplam 50 100
Tablo 6’da çalışmaya katılan örneklemin okullara göre dağılımı görülmektedir. Tablodan da görüleceği gibi çalışmaya 13 okuldan toplam 50 ilköğretim 1.sınıf öğretmeni katılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan öğretmenlerin, % 12’si Meşkure Şamlı Đlköğretim Okulunda, % 6’sı Çakabey Đlköğretim Okulunda, % 6’sı 23 Nisan Đlköğretim Okulunda, % 6’sı Süleyman Bilgen Đlköğretim Okulunda, % 8’i Buca Đlköğretim Okulunda, % 10’u 30 Ağustos Đlköğretim Okulunda, % 10’u Vali Rahmi Bey Đlköğretim Okulunda, % 6’sı Dirayet Süren Đlköğretim Okulunda, % 10’u Tuğsavul Đlköğretim Okulunda, % 8’i Saadet Emir Đlköğretim Okulunda, % 3’ü Akşemseddin Đlköğretim Okulunda, % 3’üHasan Ali Yücel Đlköğretim Okulunda, % 3’ü Mimar Kemalettin Đlköğretim Okulunda öğrenim görmektedir.
Tablo 7: Çalışma Grubunu Oluşturan Velilerin Okullara Göre Dağılımı. Okullar Okulöncesi Eğt. n % Almış 3 3
Meşkure Şamlı Đlköğretim
Okulu Almamış 4 4
Almış 5 5
Çakabey Đlköğretim Okulu
Almamış 2 2
Almış 6 6
23 Nisan Đlköğretim Okulu
Almamış 5 5
Almış 7 7
Süleyman Bilgen Đlköğretim
Okulu Almamış 9 9
Almış 5 5
Buca Đlköğretim Okulu
Almamış 8 8
Almış 11 11
30 Ağustos Đlköğretim
Okulu Almamış 7 7
Almış 9 9
Vali Rahmi Bey Đlköğretim
Okulu Almamış 2 2
Almış 3 3
Dirayet Süren Đlköğretim
Okulu Almamış 2 2
Almış - -
Tuğsavul Đlköğretim Okulu
Almamış 1 1
Almış 1 1
Saadet Emir Đlköğretim
Okulu Almamış - -
Almış - -
Akşemseddin Đlköğretim
Okulu Almamış 6 6
Almış - -
Hasan Ali Yücel Đlköğretim
Okulu Almamış 3 3
Almış - -
Mimar Kemalettin
Đlköğretim Okulu Almamış 1 1
Toplam 100 100
Tablo 7’de çalışmaya katılan velilerin okullara göre dağılımı görülmektedir. Tablodan da görüleceği gibi çalışmaya 13 okuldan çocuğu okul öncesi eğitim almış 50, çocuğu okul öncesi eğitim almamış 50 olmak üzere toplam 100 veli katılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan velilerin, % 7’si Meşkure Şamlı Đlköğretim Okulunda, % 7’si Çakabey Đlköğretim Okulunda, % 11’i 23 Nisan Đlköğretim Okulunda, % 16’sı Süleyman Bilgen Đlköğretim Okulunda, % 13’ü Buca Đlköğretim Okulunda, % 18’i 30 Ağustos Đlköğretim Okulunda, % 11’i Vali Rahmi Bey Đlköğretim Okulunda, % 5’i Dirayet Süren
Đlköğretim Okulunda, % 1’i Tuğsavul Đlköğretim Okulunda, % 1’i Saadet Emir Đlköğretim Okulunda, % 6’sı Akşemseddin Đlköğretim Okulunda, % 3’ü Hasan Ali Yücel Đlköğretim Okulunda, % 1’i Mimar Kemalettin Đlköğretim Okulunda çocukları öğrenim görmektedir.