Aile Katılım Ölçeği (AKÖ)

Fantuzzo, Tighe ve Childs tarafından (2000) orijinal olarak geliştirilen Aile Katılım Ölçeği (Family Involvement Questionaire) toplam 21 maddeden ve Ev Temelli Katılım, Okul Temelli Katılım, Okul- Aile Đşbirliği Temelli Katılım olmak üzere 3 alt ölçekten oluşmaktadır. Her bir madde 5’li Likert türü bir ölçek üzerinden değerlendirilmekte ve puanlanmaktadır (1 “her zaman”, 2“sık sık”, 3 “bazen”, 4 “nadiren” 5“hiçbir zaman”). Aile Katılım Ölçeğinin her alt ölçeğinden alınan düşük puanlar ailenin eğitime katılımı ve ilgililiğini göstermektedir.

Gürşimşek (2003) ‘in Türk örneklemi üzerinde 200 ebeveynle yürüttüğü çalışmada ölçme gücü açısından düşük maddeler çıkarılmış ve 21 maddelik ölçeğin güvenirlik katsayısı alt boyutlar için sırasıyla 0,79, 0,69, 0,84 ve tüm ölçek için 0,87 olarak belirlenmiştir.

Okul Temelli Katılım (OTK) alt ölçeği, ailenin okuldaki eğitimsel etkinliklere çocuğu ile birlikte katılımı ile ilgili davranışları tanımlayan 7 maddeden (Ör: okul çalışmalarına gönüllü olarak katılırım, okulun düzenlediği sosyal etkinliklere katılırım, okula maddi katkı sağlayacak etkinliklere katılırım) oluşmaktadır.

Ev Temelli Katılım (ETK) alt ölçeği, ailenin okul dışı ortamlarda çocuğun öğrenme sürecine desteğini belirlemeye yönelik davranış ve etkinlikleri tanımlayan 5 maddeden (Ör: çocuğuma hikayeler okurum ya da anlatırım, çocuğuma evde öğrenme materyalleri sağlarım) oluşmaktadır.

Okul Aile Đşbirliği Temelli Katılım (OATK) alt ölçeği ise ailenin öğretmen ve okul personeli ile çocuğun gelişimine yönelik etkileşim düzeyini tanımlamaya yönelik 9 maddeden (Ör: evde yapılacak etkinlikler konusunda öğretmenle konuşurum, problemlerle ilgili konuşmak ve bilgi edinmek üzere okul yönetimi ile görüşürüm) oluşmaktadır.

Aile Katılım Ölçeğinin Pilot Çalışması:

Aile Katılım Ölçeğinin 200 ilköğretim 1. sınıf öğrencisi ile pilot uygulaması yapılmıştır. Öncelikle ölçeğin madde-toplam puan korelasyon değerlerine bakılmıştır. Daha sonra ölçek maddelerine maddeler arasında ortak boyutlar saptanarak, boyut indirgeme ve bağımlılık yapısının yok edilmesi yöntemi olarak tanımlanan (Tavşancıl, 2002) faktör analizi uygulanmıştır. Faktör analizi yapılmadan önce örneklemin faktör analizi yapılması için uygun olup olmadığına bakılmıştır. Büyüköztürk (2006:480), Tavşancıl (2002:51) ın belirttiği gibi bir ölçeğin faktör analizi yapılabilmesi için çalışma grubunun dağılımının normal dağılım olması gerekmektedir. Verilerin çok değişkenli normal dağılımdan gelip gelmediği ise Bartlett küresellik testi ile sınanmıştır. Çalışmanın verilerine uygulanan Bartlett testi sonucunda Ki Kare Değeri = 741,304 ve p<0,01 olarak bulunduğu için sonuçlar anlamlı olarak nitelendirilmiştir. Ölçeğin Kaiser-Meyer-Olkin değeri hesaplanmıştır. KMO değeri uygulanan örneklem için 0,676 bulunmuştur. Bu bulgu örneklemin yeterli olduğu biçiminde yorumlanmıştır. Ölçeğe ait madde toplam korelasyon değerleri ile faktör analizi sonuçları Tablo 19’da yer almaktadır.

Tablo 19: Aile Katılım Ölçeğinin Madde Toplam Korelasyonları ve

Faktör Analizi Sonuçlarına Đlişkin Değerler.

Madde No

1. Faktör 2. Faktör 3. Faktör Madde toplam korelasyonları

1 ,399 ,421

6 ,331 ,335

10 ,498 ,371

14 ,367 ,301 18 ,360 ,401 21 ,407 ,383 2 ,470 ,317 4 ,497 ,386 11 ,564 ,438 15 ,535 ,407 19 ,349 ,323 3 ,582 ,508 5 ,659 ,331 7 ,665 ,349 8 ,463 ,317 9 ,720 ,439 12 ,630 ,404 16 ,627 ,495 17 ,320 ,369 20 ,407 ,316

Tablo 19’da yapılan pilot çalışma sonucunda aile katılım ölçeğinin madde toplam korelasyon değerleri ile maddelere ait faktör yükleri görülmektedir.

Aile katılım ölçeğinin maddelerine ait madde toplam korelasyonları en düşük 0,301 en yüksek 0,508 olarak hesaplanmıştır. Her bir faktörde yer alan maddelerin korelasyon değerleri sırasıyla birinci faktör için 0,301 ile 0,421; ikinci faktör için 0,317 ile 0,438 ve üçüncü faktör için 0,316 ile 0,508 arasında değişmektedir.

Ölçeğin faktör yükleri birinci faktör için 0,322 ile 0,498; ikinci faktör için 0,349 ile 0,564 ve üçüncü faktör için 0,320 ile 0,720 arasında değişmektedir. Faktör yükleri 0,30’un üstünde olan maddeler, ölçeğin faktör yapısı için güçlü olan maddeler olarak kabul edilmekte ve faktör örüntüsünün oluşturulmasında ise 0,30 ile 0,40 arasında değişen faktör yükleri alt kesme noktası olarak alınabilmektedir. Bu nedenle ölçeğin maddelerinin faktör yapısını ölçmede güçlü maddeler oldukları söylenebilir.

Son olarak Aile Katılım Ölçeğine doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Model-veri uyumunu inceleyen doğrulayıcı faktör analizinin amacı değişkenler arasındaki ilişkiye dair kurulan hipotezlerin test edilmesidir (Tabachnick ve Fidell, 2001). Doğrulayıcı faktör analizinde modelin geçerliliğini değerlendirmek için çok sayıda uyum indeksi kullanılmaktadır. Bunlar içinde en sık kullanılanları Ki-Kare Uyum Testi, Đyilik Uyum Đndeksi (GFI), Düzeltilmiş Đyilik Uyum Đndeksi (AGFI), Ortalama Hataların Karekökü (RMR veya RMS) ve Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü’dür (RMSEA). Alan yazında, doğrulayıcı faktör analizi ile hesaplanan (χ2/sd) oranının 3’ten küçük olması mükemmel uyumu gösterirken, 5’ten küçük olması, modelin gerçek verilerle iyi uyumun bir göstergesi olarak görülebilmektedir (Sümer, 2000). Model veri uyumu için GFI ve AGFI değerlerinin 0,90’dan yüksek çıkması, RMS ya da standartlaştırılmış RMS ile RMSEA değerlerinin ise 0,05’den küçük olması beklenir. Buna karşılık GFI değerinin 0,85’ten, AGFI değerinin 0,80’den yüksek ve RMS değerinin ise 0,10’dan düşük çıkması modelin gerçek verilerle uyumu için birer ölçüt olarak da kabul edilmektedir (Anderson ve Gerbing, 1984; Cole, 1987; Marsh, Balla ve McDonald, 1988, akt., Gülbahar, Büyüköztürk, 2008).

Şekil 9: Aile Katılım Ölçeğine Ait Path Diyagramı.

Aile Katılım Ölçeğinin 3 faktörden oluşan modelinin toplanan verilerle ne derece uyum gösterdiğini incelemek amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizinde, model-veri uyumu için hesaplanan ki-kare değeri anlamlı bulunmuştur, χ2(sd=186)=482,69, p<0,01. Aynı analiz ile hesaplanan bazı uyum istatistikleri şöyledir: (χ2/sd)=2,59, RMSEA=.0,088 RMR=.0,20 StRMR=0,087, GFI=0,82, AGFI=0,77, Maddelerin faktörleri ile olan ilişkilerini gösteren standardize edilmiş katsayılar 0,12 ile 1,00 arasında değişmekte olup tümü 0,01 düzeyinde anlamlıdır.

Bu çalışmada hesaplanan ölçeğin bütününe ve alt boyutlarının Cronbach’s Alpha güvenirlik değerleri Tablo 20’de sunulmuştur.

Tablo 20: Aile Katılım Ölçeğinin Bu Çalışma Đçin Cronbach’s Alpha

Değerleri

Ölçeğin Alt Boyutları Cronbach’s Alpha

Okul temelli katılım 0,75

Ev temelli katılım 0,79

Okul-aile işbirliği temelli katılım 0,82

Toplam 0,89

Ölçeğin yapılan çalışmada toplana verilere ilişkin hesaplanan Cronbach’s Alpha değerleri Tablo 20’de görülmektedir. Çalışmada ölçeğin bütününe ilişkin Cronbach’s Alpha katsayısı 0,89 olarak bulunmuştur. Alt ölçeklerden okul temelli katılım 0,75, ev temelli katılım 0,79, okul-aile işbirliği temelli katılım alt boyutu ise 0,82 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlar ölçeğin bu çalışma için güvenilir bir ölçme aracı olduğu şeklinde yorumlanabilir.