Evde Çalışma Biçimi, Bireysel Çalışma, Girişimcilik

Engellilerin kendilerine yetebilmesi için ASPB ile KOSGEB birlikte “Girişimci Engel Tanımaz” konulu bir çalışma ile daha geniş engelli kitlelerine ekonomik sosyal yönden bağımsızlıklarını kazanmaları amacı ile çalışmalar yürütülmüştür.

İŞKUR kapsamında “ Engellilere Yönelik Kendi İşini Kurma Hibe Desteği Projesi ” uygulamaya başlatılmış, bu kapsamda 2015 yılında alınan 441 adet proje başvurusu sonucunda 286 adet projeye yaklaşık 10,296 milyon TL destek verilerek bu amaca ulaşmak için önemli bir adım atılmıştır.

Kamu desteklerinin başında vergi muafiyetleri yer alsa da engelli bireylerimizin iş yeri açmaları için kamu bankaları tarafından faizsiz veya düşük faizli krediler verilmektedir. Bunların yanı sıra işyeri tahsisi, demirbaş ve makine tedariki ile hammadde tedariki sağlanacaktır. Meslek odaları tarafından da ücretsiz mesleki danışmanlık hizmet verilecektir (Altan, 2008). Maalesef engelli vatandaşlarımızın çoğunun bu imkânları kullanmak yerine kendilerinin veya ailelerinin imkanlarını kullandığı görülmektedir.(Meşhur, 2004). Bunun sebebi ise yoğun ağır prosedürler ile hibe alımlarının nasıl olacağının pek bilinmemesidir. Teknolojik gelişmeler sayesinde engelli bireylerimiz e-ticaret ile ticaret hayatına giriş yapmış ve iş yeri açmaya başlamışlardır. Engelli bireylerin verimli girişimciler olarak toplumun birer parçası olmaları, ailenin diğer bireylerinin de daha bağımsız olmaları için ekonomik refah düzeylerinin yükselmesini sağlayabilecek ve sadece engelli bireylerin değil onların bakımından yükümlü olan tüm aile fertlerinin sosyal ve ekonomik refaha kavuşması sağlanacaktır.

35

Bir ülkenin ekonomik kalkınmasını hızlandırmak için girişimcilik potansiyeline sahip insanların keşfedilmesi büyük önem arz etmektedir (Karıman, 2017). Atıl kalan her kaynağın işgücü piyasasına olumsuz etkisi olacaktır. Kullanılmayan her iş gücündeki artış yapılan yatırımların etkisini azaltacaktır. Ancak ister engeli olsun ister olmasın herkes işletme sahibi olmak için biçilmiş kaftan değildir.

Türkiye’de hibe ve krediler konusunda temel eksikliğin erişimden çok girişimcilik konusunda bilgi eksikliği olduğunu düşünmekteyiz. Bilgileri açık hale getirmek, geniş grupların erişebilmelerini sağlamak gereklidir. Girişimcilik, girişimci yardım ve destek programları hakkında eğitim ve bilgi konularında önemli çalışmaların yapılması bir zorunluluk olarak gözükmektedir. Düzenli desteğin sağladığı yaşam şartlarını ve gelirin sağladığı güvenliği kaybetmekten korkmaktadırlar. Yaşam standartlarında değişikliğe gitme konusunda endişeler hisseden engelli bireyler girişimcilik sonucunda elde edecekleri gelirin başlangıçta düşük olabileceğini ve serbest çalışmanın riskli olabileceği algısına sahip olabilirler (Eliöz ve ark., 2017). Sosyal yardımların bazı engelli bireyler üzerinde iş bulma arzusunu azalttığı ve kendilerini sosyal hayattan dışlayarak bedavacılık anlayışının oluşmasına neden olması sosyal yardımların olumsuz yönleri olarak görülmektedir (Demir, Eliöz, 2016). Yaşam tarzının oluşturduğu başarabilmeye inanma yoksunluğu ile pozitif ayrımcılığın nimetlerinden vazgeçmek istememeleri olabilir. Ayrıca bireylerin bilgiyi yanlış ve eksik edinmesi desteklerin bir tuzağa dönüşmesine neden olabilir.

Destek tuzağı ve hibe-kredilerin kaynakları hakkında erişilebilir bilgi eksikliği ise aktif olmaya istekli engelli girişimciler, düzenli desteğin sağladığı gelirin vermiş olduğu güvenceyi kaybetmekten korkmaktadırlar. Hibe ve kredilerin kaynakları hakkında erişilebilirlik ve bu konulardaki bilgi eksikliği engelli bireylerin önündeki en önemli engeldir. Bu tür kaynaklar ve programların tümü internet üzerinden ulaşılabilir olmasına rağmen bunların fiziki işlemlerinin tamamlanması ve bu konularda teknik destek verecek bir yapı oluşturulmalıdır. Türkiye’de engellilere yönelik girişimcilik eğitimi, destek ve danışmanlık hizmetleri veren ve bu hizmetleri engellilerin ayağına götürecek bir yapı mevcut değildir.

Güven eksikliği/sınırlı istek-motivasyon devlet destekleri ve ailelerin korumaları altında yaşayan engelli bireyler girişimcilik potansiyelleri olsa bile sürdürülebilir gelir kaynağı

36

olarak bir iş fırsatını değerlendirme hususunda yeterli motivasyona sahip değildirler. Buna özgüven eksikliği ile dışlanmanın sebep olduğu görülmektedir.

Hibe ve kredilerin kaynakları hakkında erişilebilirlik ve bu konulardaki bilgi eksikliği engelli bireylerin önündeki en önemli bariyerlerden bir tanesidir. Bu tür kaynaklar ve programların tümü internet üzerinden ulaşılabilir olmasına rağmen bunların fiziki işlemlerinin tamamlanması ve bu konularda teknik destek verecek bir yapı oluşturulmalıdır. Türkiye’de engellilere yönelik girişimcilik eğitimi, destek ve danışmanlık hizmetleri veren ve bu hizmetleri engellilerin ayağına götürecek bir yapı mevcut değildir.

Girişimci faaliyet gösteren bireylere devlet destekleri arttırılarak teşvik edici faktörler olarak kullanılmalıdır. Politika yapıcıların engelli girişimcilerin kendilerini güvende hissetmeleri için; gelirleri belli bir orana çıkana kadar ekonomik destekleri kesmemek, uzun vade kredi, faizsiz kredi, hibe ve hatta yanında çalıştırdığı insan sayısına göre artan destek gibi seçenekler sunulursa eğer bireyler risk alma yoluna giderler. İş desteklerini gerçekleştirmek için mali destek kredi sağlayıcılara hibe, kredi, sübvansiyonlu kredi veya kredi garantileri, vergi kredileri ve işletme kayıt ücretlerinden muafiyet şeklinde olabilir. Başarısızlığın, ekonomik desteklerin kesilmesi gibi cezaya dönüşmeyeceği ve başarılı oldukça gelirlerinin de artış göstereceği ve devlet desteklerinin artacağını bilmeleri bu bireylere motivasyon sağlayacak ve özgüvenleri artacaktır.

Engelliler için bir plan yapmalı ve küçük yaşlardan itibaren eğitimlere başlamalıdır. Bu eğitimler psikolojik gelişimi destekleyici, uygulama temelli ve içerisinde danışmanlık hizmetlerini de içermelidir. Bu tür tedbirlere ek olarak var olan potansiyellerini ortaya çıkaracak girişimcilik eğitimleri verilmesinin gerektiğini düşünülmektedir. Bir engelli danışman uzmanı kadrosu açılmalı ve engelli bireyler ile öze ilgilenmelidir.

Devlet destekli ve kontrollü ürünlere toplumun güvenini arttırıcı reklam ve tanıtım çalışmaları yapılmalıdır. Satış ve pazarlama destekleri yapılmalıdır. Bir işletmeyi başlatmak ve işletmek konusunda belirli ve istikrarlı girişimcilerin denetimlediği özel ve genel engelleri göz önünde bulundurmalıdır. Bu nedenle, danışmanlar çeşitlilik konularında talimat almış olmalı ve engelli kişileri kalıplara sokmaktan kaçınmalıdır. Muhatapların güvenini inşa etmek danışmanların verebileceği en iyi destek olabilir. . Bu

37

sayede engelli bireylerin özgüvenleri artarak engellilerin bedavacılık felsefesinden uzaklaşması kendilerini daha cesur hissetmeleri sağlanacaktır.

Politik ve iş destekleri her girişimci için önemlidir. Politika yapıcıların girişimciliğin önündeki engelleri nasıl giderebileceklerini anlamak için insanların engellilerin pozitif ayrıcalıklı bireyler oldukları kabul etmelidirler. Engelli bireylerin staj veya istihdamına destek veren firmalar için vergi düzenlemeleri sağlamalı ve engel türüne göre imkânlar sunulmalıdır. Bu şekilde özel sektörde kurumsal farkındalıklar sağlanarak engelli bireylerin iş gücü piyasasına katılmaları sağlanmalıdır.

Engelli girişimciler için örnek olacak çalışmalar yapılmalıdır. Politikacılar ve araştırmacılar dünyada engelli başarılı girişimciler hakkında çalışmalar yapmalıdırlar. Böylelikle diğer engellilere özgüven kazandırma ve örnek alacakları insanları tanımaları sağlanacaktır. Engelli bireylerin dünyada hangi sektörlerde çalıştıkları ve hangi alanlarda başarılı oldukları araştırılmalıdır. Bu araştırmalar ışığında engelli girişimcilerin Türkiye’de hangi alanlarda başarılı olabilecekleri, nelere ihtiyaçları olabileceği, engelli girişimcilere devlet desteğinin ne şartlarda verilmesi gerektiği gibi konularda teşvik edici destekler de bulunmalıdır. Engelli bireyler için el kitapları bastırılmalı, reklamlar verilmeli ve danışmanlar eğitilmelidir.

Engelli bireylerin danışmanlık hizmetleri alarak iyi bir eğitim ve kariyer planlaması yapması gerekmektedir. Böylelikle aktif olarak iş gücüne katılarak sosyal ve ekonomik hayata uyum sağladı görülecektir. Bunun yanı sıra kendisine, ailesine ve ülkesine katkı sağlayan birey olacaktır.