Ebû ‘Ubeyd, Kitâbu’l-Ems̱âl’de kendisinden önce bu konuda telif edilen eserleri toplamış ve meselleri konularına göre başlıklar altında toplamıştır. Bu yönü Kitâbu’l- Ems̱âl’in en belirgin ve özgün özelliğidir. Ebû ‘Ubeyd, herhangi bir bab ve bölüm başlığı altında olmaksızın on yedi Hadisi şerif zikrettikten sonra farklı sayıda bablar içeren on dokuz bölüm altında meselleri zikretmiştir. Daha sonra kitabın sonunda bölüm başlığı olmadan müstakil olarak 11 adet bab zikretmiştir. Ebû ‘Ubeyd, bölüm başlıklarından hemen sonra ilk babın başlığını zikretmiştir. Daha sonra ilk meselden itibaren meselin senedini zikrettikten sonra meselin metnini zikretmiştir. Sonra meseli açıklamıştır.
Aşağıda Kitâbu’l-Ems̱âl’in bölümleri ve babları sunulmuştur.
1. Bölüm: ِقِطْنْمَلا ِفوُنُص يِف ِلاَثْمَلأا ُعاَم ِجْن – Konuşmanın Bölümleri İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِهيِف ِةَظِع ْو َملا َعَم ِني ِدلا ِةَم َلََس َو ى َوْق تل ِل ُهْنِم ِهِب ُرَمْئُي اَم َو ِناَسِللا ِظْف ِح يِف ِلَثَملا ُباَب Takva ve dinin selameti için dilin koruması ve bu konudaki vaazlar bâbı 2 اَيْنُّدلا ِتاَبوُقُع ْنِم ِهِلْهَأ ىَلَع ُفاَخُي اَمِل ِناَس ِللا ِظْف ِح ُباَب
325 Ebû ‘Ubeyd, Kitâbu’l-Ems̱ âl, s. 34.
326 Muhammet Selim İPEK, Türk Atasözleri ve Deyimleri İle Eşanlamli Arap Meselleri, EKEV Akademi
Dünyalık musibetlerden korkan kişinin dili koruması babı
3 ِرَذَهلا َو ِهيِف ِراَثْك ِلَا ْن ِم ىَق تُي اَم َو ِقِطْنَملا يِف ِداَاِتْق ِلَا ُباَب Gevezelikten sakınma ve konuşmada denge babı
4 َكِلَذ ْنِم ِهِب ُرَمْؤُي اَم َو ِحْدَملا يِف ِدْاَقلا ُباَب Övgüde dengeli olma babı
5 ِبِذَكلا ْنَع ِيْهَنلاو ِثيِدَحلا ِقْد ِص ىَلَع ِ ضَحلا ُباَب Doğru konuşmayı teşvik etme, yalan konuşmayı engelleme babı
6 َكِلَذِل ُهُقْد ِص د َرُي ى ت َح ِبْذِكلا ِب ُف َرْعُي ِلُجْن رلا ُباَب Yalancılıkla tanındığı için doğruluğuna inanılmayan kişi babı
7 ِبْذِكلا ِةَبِقاَع ْنِم ِةَفاَخَملاو ِقْد ِالاِب ِعاَفِتْن ِلَا ُباَب Doğruluktan faydalanma ve yalanın sonucundan korkma babı
8 ُها يِأ ِه ِراَبْخ ِإ َدْنِع ُهَب ِحاَص ِلُجْن رلا ِقيِدْاَت ُباَب Kişinin kendisine haber veren arkadaşına inanması babı
9 اًناَيْحَأ ُةَد ِحا َولا ُةَقَد الا ُهْنِم ُنوُكَت ِبْذِكلا ِب ِفو ُر ْعَملا ِلُجْن رلا ُباَب Yalancılıkla tanınan kişinin nadiren doğru söylemesi babı
10 ُةَطْق ِسلا َو ُة ل ِ زلا ُهْنِم ُنوُكَت ِقْد ِالا َو ِةَباَص ِلَا ِب ِفو ُرْعَملا ِلُجْن رلا ُباَب İsabetli ve doğru konuşan kişinin nadiren hatalı konuşması bâbı
11 ًة رَم ِهِئاَطْخِإو ًة رَم ِه ِقِطْنَم يِف ِلُجْن رلا ِةَباَصِإ ُباَب Kişinin bazen isabetli bazen hatalı konuşması bâbı
12 ِقِطْنَملا يِف ِةَباَجْن ِلا َو ِةَلَأْسَملا ِءوُس ُباَب
Yanlış soru sorma ve yanlış cevap verme bâbı
13 ِلَل زلاو ِةَهاَهَفلاِب ُقِطْن َي مُث َتْم الا ُليِطُي ِلُجْن رلا ُباَب Çok susup konuştuğu zaman hatalı konuşan kişi bâbı
14 ِبْذِكلا ىَلِإ ُجاَتْحَي مُث ِقْد ِالا ِب ُف َرْعُي ِلُجْن رلا ُباَب Doğrulukla tanınan kişinin yalana muhtaç olması bâbı
15 ِهِب ِقْط ُّنلا ِك ْرَت َو ِ ر ِسلا ِناَمْتِك يِف ِناَس ِللا ِظْف ِح ُباَب Sırrı saklama ve onu konuşmaması konusunda dili koruma bâbı
Sırrı sakladıktan sonra onu açığa çıkarma ve ilan etme bâbı
17 ِه ِرْيَغ ْنِم ُه ُرُتْسَي اَمِب ِهي ِخَأ ىَلِإ ِلُجْن رلا ِرا َرْسِإ ُباَب Kişinin başkasından gizlediği sırrı kardeşiyle paylaşması bâbı
18 ُه ُرْيَغ ٌثيِدَح ِهِب ُرَكْذَتْسُي ِثيِدَحلا ُباَب
Kendisi ile başka bir sözün hatırlandığı söz bâbı
19 ِهيِدْبُي ْنَأ ُهُنِكْمُي َلَ َو ِلُجْن رلِل ُنوُكَي ِرْذُعلا ُباَب Kişinin özrünü açıklayamaması bâbı
20 ِرْذُعلا ِع ِض ْوَم ِرْيَغ ي ِف ِراَذِتْع ِلَا ُباَب
Özür dilenmeyecek yerde özür bâbı
21 ُه َرْيَغ ُدي ِرُي َو ُه َو ُلُجْن رلا ِهيِدْبُي ِءْي شلاِب ِضي ِرْعَتلا ُباَب Kişinin tariz yapması bâbı
22 ِهِسْفَن ْنَع ُمِعْنُملا اَه ُر ُكْذَي يِدا َيَ َلأاِب ِناَنِتْم ِلَا ُباَب Yaptığı iyiliği başa kakma bâbı
23 ُّنَتْمُمَلا اَهِب َعَفَتْنِا ْدَق يِت لَا ِةَعيِنَالاِب ِناَنِتْمِ َلَا ُباَب Kişinin istifade ettiği şeyle başa kakması bâbı
24 ِه ِراَبِتْخِإ َلْبَق ِناَسْن ِلَا ِدْمَح ُباَب
İnsanın birini sınamadan önce övmesi bâbı
25 اَه ِرْيَغ َو ِةَبْيَغلا يِف ِر ْيَخلا ِب ِهِب ِحاَاِل ِلُجْن رلا ِءاَعُد ُباَب Kişinin arkadaşına arkasından dua etmesi bâbı
26 ُهَيِسَن ْدَق ا َم ِهِب ُرُكْذَيَف َءْي شلا ُناَسْن ِلا ى َرَي ْوَأ ى َر ُيَف ُرَكْذُي ِبِئاَغلا ِرْكِذ ُباَب İnsanın bir şeyi görünce unuttuğu şeyi hatırlaması bâbı
27 .ِهِب ُءاَف َولا َو ِدِع ْوَملا ِزاَجْن ِإ ُباَب
Sözünde durma ve vefalı olma bâbı
2. Bölüm: ِهِئِواَسَم َو ِقِطْن َملا ِبِيا َعَم يِف ِلاَثْم َلأا ُعاَم ِجْن – Konuşmanın Ayıpları ve Kötülükleri İle İlgili Meseller
Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ًلَ ِطاَب ْتَناَك ْنِإ َواَهْنِم ُر َذاَحُي اَم َو ِةَئِ ي سلا ِةَلاَقلا َو ِراَعلا يِف ِلَثَملا ُباَب Ayıp ve kötü sözden yanlış bile olsa sakınma bâbı
2 ِهيِف َو ُه بْيَعِب ُهَب ِحاَص ِناَسْن ِلا ِريِيْعَت ُباَب Kişinin arkadaşını kendisinde de olan kusurundan dolayı ayıplaması bâbı 3 ُهُت ِك ْس ُي اَمِب وأ ِتَلَ ِضْعُملا ِب ُه َب ِحاَص ِلُجْن رلا ِي ْم َر ُباَب
Kişinin arkadaşını sert konuşup susturması bâbı
4 ِتاَقِبوُملا ِب ِه ِب ِحاَص ىَلَع ِناَسْن ِلا ِءاَع ُد ُباَب Kişinin arkadaşına beddua etmesi bâbı
5 ِمُئاَش تلا َو ِةاَحَ َلَُملا ُباَب
Hakaret ve tartışma bâbı
6 ِةَب َلَ ِخلا َو ِة َرَكاَمُملا ُباَب
Aldatma ve aytartma bâbı
7 اَمِهِظاَفلا َو ِلِطاَبلا َو ِوْه للا ُباَب
Lafızları ile birlikte eğlence ve batıl şeyler bâbı
8 ِحا َزُمَلاو ِةَباَعُّدلا ُباَب
Şakalaşma ve mizah bâbı
9 ِديِعا َوَملا يِف ِفْلُخلا ُباَب
Sözünde durmama bâbı
10 ُلِئا َوَغلا ِهِب ُدا َرُت ْنَمِل ِلْعِفلا َو ِناَسِ للاِب ِ رِبلا ِراَهْظِإ ُباَب Zarar vermeyi düşündüğü kişiye söz ve fiille iyiliğini açığa çıkarma bâbı
11 اَه ِرْيَغ َو ِسوُمَغلا ِنيِمَيلا ُباَب
Yalan yere yemin ve diğerleri bâbı
3. Bölüm: ْمِهِلا َوْحَأ َو ْمِهِتوُعُن ِف َلَِتْخا َو ِلاَجْن ِ رلا ِلاَثْمأ ُعاَم ِجْن – İnsanların Özelliklerinin Farklı Olması ile İlgili Meseller
Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِلْضَفلا يِف ِز ِ رَبُمَلا ِع ِراَبلا ِلُجْن رلا يِف ِلَثَملا ُباَب Faziletli ve yetenekli kişi bâbı
2 ِرْدَقلا ِعيِف رلا ِرْكِذلا ِهِبا نلا ِلُجْن رلا ُباَب
Meşhur ve saygın kişi bâbı
Aziz kişiyi alçak alçak kişiyi aziz yapan güçlü kişi bâbı
4 ِةَجْناَج للا ِديِد شلا َو ،ِقُلُخلا ِبْع الا ِلُجْن رلا ُباَب
Kötü ahlaklı ve inatçı kişi bâbı
5 ِةَدْج نلا َو ِةَلاَسَبلا يِف ُهَن ْرِق ىَقْلَي ِدي ِج نلا ِلُجْن رلا ُباَب Rakibini yiğitçe ve yardımla karşılayan kişi bâbı
6 ُهَل َميِدَق َلَ ُنوُكَي ْوَأ،ُهَدْنِع َرَظْنَم َلَ َو ِرْكِ ذلا ُةَهاَبَن ُهَل ُنوُكَت ِلُجْن رلا ُباَب Şöhreti bilinen fakat görünüşünde bunun belli olmadığı kişi bâbı
7 ِب ْر ِلا َو ِءاَه دلا يِذ ِلُجْن رلا ُباَب
Dahi ve maharetli kişi bâbı
8 ِروُمُ َلأا ِتاَض مَغُمِب ِمِلا َعلا ِمِهَفلا ِلُجْن رلا ُباَب Karışık işleri bilen anlayışlı kişi bâbı
9 ِهْيَأ َر َو ِهِلْقَعِب ىِفْشَتْسَي يِذ لا ْيَأ رلا ِل ْزَجلا ِلُجْن رلا ُباَب Aklı ve görüşü faydalı olan kesin görüşlü kişi bâbı
10 اًناَي ِع ن ظلا ى َرَي ُه نَأَك ى ت َح ِنوُنُّظلاِب ِبي ِاُملا ِلُجْن رلا ُباَب Tahmininde sanki görmüş gibi isabetli olan kişi bâbı
11 ُهْتَمَكْحَأ َو ُروُم ُلأا ُهْت َس َرَجْن ْدَق يِذ لا ِب ِ رَجُملا ِلُجْن رلا ُباَب Olayların, tecrübesini artırdığı kişi bâbı
12 ِلْقَعلا َو ِةَما َزَحلا َعَم ُّن ِ سلا ُهْتَكَنَح ْدَق يِذ لا ِلُجْن رلا ُباَب Yılların kendisini tecrübe ve olgunluk yönüyle pişirdiği kişi bâbı
13
ِلُجْن رلا ُباَب ُي اَم ِرْكِذ َعَم ِهِتَم ْرُح ْنَع ِعِفا دلا ِنا َرْيَغلا
لا ْن ِم ُفاَخ نِهيِف ِةَنْتِف
Mahremi ile ilgili korkuacak fitneleri saymakla birlikte Fitneden korkan ve mahremini koruyan kıskanç kişi bâbı
14 ِهِتَبْحُص ْنَع ُب َغ ْر ُي ْنَم ِة َب َحاَاُم ْن ِم َةَفَنَ َلأا ُهُلُخْدَي ِلُجْن رلا ُباَب Kişinin dostluğunu isteyen arkadaşına büyüklük taslaması bâbı
15 ُقْف ِ رلا ُهاَيْعَأ اَذِإ ا ًرْس َق ُه ق َح ُذ ُخ ْأ َف َي َم ْي ضلا ى ْأ َب َي ِلُجْن رلا ُباَب Hakkını yumuşaklıkla elde edemeyen kişinin onu zorla alması bâbı
16 ِءا َرْك نلا وُذ َو ُه َو ًلَ ف َغُم َبَسْحُي ى تَح َتْم الا ُليِط ُي ِلُجْن رلا ُباَب Hain kişinin ahmak zannedilsin diye uzunca susması bâbı
17 ِمْس ِجلا ِح حَاُملا ِدْلَجلا ِلُجْن رلا ُباَب Sağlıklı ve güçlü kişi bâbı
18 َكِلَذ ىَلَع ِ ثَحلا َو ِفِواَخ َملا َو ِلا َوْهَ َلأا ىَلَع ِما َدْقِمَلا ِلُجْن رلا ُباَب Tehlikelere atılan kişi ve buna teşvik bâbı
19 ُهْنَع ُروُحَي م ُث زِع اَذ ُنوُكَي ِلُجْن رلا ُباَب
Kişinin izzetini kaybetmesi bâbı
20 ِ زِعلا ىَلِإ ُلِقَتْنَي مُث ةَناَهَم اَذ ُنوُكَي ِلُجْن رلا ُباَب Rezil kişinin izzetli olması bâbı
21 ِدوُمحَملا ِلُجْن رلا َدْعَب ُف ُلْخَي اًموُمْذَم ُنوُكَي ْوَأ ِ وُسُعلا َدْعَب ُب دَؤُي ِ نِسُملا ِلُجْن رلا ُبا َب Yaşlandığı halde eğitilen kişi veya övülürken kötülenen kişi bâbı
22 ِفَعْضَتْسُمَلا ِليِلَذلا ِلُجْن رلا ُباَب
Zayıf ve aciz kişi bâbı
23 ِ لُّذلا يِف ِهِلْثِمِب ُنيِعَت ْسَي ِليِلَذلا ِلُجْن رلا ُباَب Kişinin kendisi gibi zayıf birinden yardım istemesi bâbı
24 ِقِئاَملا ِقَمْح َلأا ِلُجْن رلا ُباَب
Ahmak kişi bâbı
25 اَهيَلَع َنا َوَهَلا ُراَتْخَيَف ُةَما َرَكلا ِهيَلَع ُض َرْعُت ِلُجْن رلا ُباَب Asalete alçaklığı tercih eden kişi bâbı
26 ُت ِلُجْن رلا ُباَب ِر ُدي ِإ ْص َلَ َح َو ُه َق ْد ِص َو ُهَلْبَق ُهوُبَأ َكاَيْعَأ َف ُة ِراَغ ِ الا
Babasının çocukça davrananak seni yorduğu fakat senin iyiliğini istediğin kişi bâbı
27 ِهِثيِدَح يِف ِطِ لَخُملا ِيَأ رلا ِفيِع ضلا ِم ْزَعلا ِن ِها َولا ِلُجْن رلا ُباَب Konuşması karmaşık zayıf görüşlü kişi bâbı
28 ُهَدْنِع َعْفَن َلَ ا ًّراَض ُنوُكَي ِلُجْن رلا ُباَب
Hiçbir faydası olmayan zararlı kişi bâbı
29 ِهِتَطْلُخ َو ِهِتَسَلاَجُم ْنِم ىَق تُي اَم َو ِءوُّسلا ِسيِلَجلا ِرْكِذ ُباَب Birlikte olmaktan kaçınılan kötü arkadaş bâbı
Yeteneği olmayıp görünüşü olan, görünüşü olmayıp yeteneği olan kişi bâbı 4. Bölüm: ْمِهِت َلَاَح َو ْمِهِئاَبْنأ َو ِما َوْق َلَا ْنِم ِتاَعاَمَجلا ُلاَثْمأ – Topluluk Çeşitleri ve Durumları İle İlgili
Meseller
Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ْمِهِقا َرِتْفا َو ْمِهِعاَمِتْجْنا يِف ِسا نلا ِق َلَْخَأ ِرْكِذ ُباَب Buluşma ve Ayrılmalarda İnsanların Ahlakı Bâbı
2 رَش َو رْيَخ يِف ِنيَيِواَسَت ُم ِناَنوُكَي ِنيَلُجْن رلا ُباَب Hayır ve şerde eşit iki kişi bâbı
3 ِرَخلآا ىَلَع ًةَلي ِضَف اَمِهِدَحَ ِلأ ْنَأ َر ْيَغ لْضَف ْى َوَذ ِناَنوُكَي ِنيَلُجْن رلا ُباَب Birinin diğerinden faziletli olması bâbı
4 ِهيَلَع ِه ِرْيَغ َلْضَف ُف ِرْع َي َلَو ِهيِف ُنوُكَت ِةَلي ِضَفلاِب ُب َجْعُي ِلُجْن رلا ُباَب Başkasının faziletini bilmediği için kendi fazileti ile övünen kişi bâbı
5 ِهيَلِإ ُهوُعْدَي اَميِف ُهَب ِحاَص ِلُجْن رلا ِةا َواَسُم ُباَب Çağırdığı şeyde arkadaşı ile eşit kişi bâbı
6 ِلاَعْفَ َلأا َو ِؤُفاَك تلا يِف ِةا َواَسُمَلا ُباَب
Denklikte ve eylemlerde aynı seviyede olma bâbı
5. Bölüm: ِهِت َرْتِعو ِلُجْن َرلا ِة َرْسُأ ْنِم َنْيِب َرْقَ َلَا يِف ُلاَثْملأا – Kişinin Soyu ve Akrabaları İle İlgili Meseller
Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ضْعَب ىَلَع ْمِه ِضْعَب ِنُّنَحَت َو ِماَح ْرَلأا يِوَذ ِفُطاَع َت يِف ِلَثَملا ُباَب Akrabaların birbirlerine yumuşak ve şefkatli olması bâbı
2 اًي ِلاَق اًحِشاَك ُهَل َناَك ْنِإ َو اًدِهَطْضُم ُها َرَي ِهِم ِح َر يِذِل ِلُجْن رلا ِلاَمِتْحِا ُباَب Düşmanca davranan akrabasına tahammül etme bâbı
3 َنيِ ق ِحَتْسُم َرْيَغ ُهَل وُناَك ْنِإ َو ِهيِب َرْقَع ىَلَع ُهَب ِحاَص ِلُجْن رلا ِفاَطْعِتْسِا ُباَب Hak etmeseler dahi akrabalarına yardım talep etmesi bâbı
4 ِهِت َرْتِع َو ِهِطْه ِرِب ِلُجْن رلا ِب ْجُع ُباَب
5 ِهيِبَاِب ِلُجْن رلا ِهيِبْشَت ُباَب Kişinin Babasına Benzemesi Bâbı
6 ِهِتاَيَح يِف ْمِهُغوُلُب َو ِل ُجْن رلا ِدَل َو ِكا َرْدِإ ُباَب Kişinin çocuğunun hayatta iken yetişmesi bâbı
7 اَمِهِدَل َو َرْيَغ ِةَأ ْرَملا َو ِلُجْن رلا يِ نَبَت ُباَب
Kadın ve erkeğin çocuk edinmeleri bâbı
8 ْمُهَماَح ْرَأ ْمِهِتَعيِطَق َوتاَبا َرَقلا يِوَذ ِدُساَحَت ُباَب Akrabalar arasında hasetleşme ve ilişkiyi kesme bâbı
9 ِدَل َو ْلِل ِدِلا َولا َو،ِدِلا َو ْلِل ِدَل َولان ِم ِقوُقُعلا ُباَب Çocuğun anne babaya, anne babanın çocuğa saygısızlığı bâbı
10 ِم ِح رلا يِوَذ ِرْيَغ يِف ِهُباَش تلا ُباَب
Akraba dışında birine benzeme bâbı
6. Bölüm: ِق َلَ ْخ َلأا ِم ِراَكَم يِف ُلاَثْم َلأا – Güzel Ahlak İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِظْيَغلا ِمْظَك ىَلَع ِرْب الا َو ِمْل ِحلا يِف ِلَثَملا ُباَب Öfkeyi yutmak suretiyle yumuşak huyluluk ve sabır bâbı
2 ىَذَلأا ِلاَمِتْحا َو ِهو ُرْكَملا ىَلَع ِءاَضْغ ِلا ُباَب
Kötülüğü görmezden gelme ve sıkıntıya tahammül bâbı
3 ِة َرِئا نلا ِءاَفْط ِإ َو ِقوُتُفلا ِقْت َر ُباَب
Yırtığı dikme ve ateşi söndürme bâbı
4 ِة َرِدْقَملا َدْنِع ِو ْف َعلا ُباَب
Kudret anında affetme bâbı
5 ْمِهيَلَع ِف َلَ ِخلا ِك ْرَت َو ِنا َوْخ ِلا ِة َرَساَيُم ُباَب Kardeşliği kolaylaştırma ve İhtilafı terketme bâbı
6 ْمِهيَلِإ ِدُّد َو تلا َو ِسا نلا ِةا َراَدُم ُباَب
İnsanlara yumuşak davranma ve idare etme bâbı
7 ِنيِ دلاِب ِكُّسَم تلا َعَم ِق َلَْخَلأاِب ِسا نلا ِةَفَلاَخُم ُباَب İnsanların dine bağlı olmalarına rağmen ahlaka muhalif davranmaları bâbı
8 ُهَت ماَح َو ُهَلْهَأ ِلُجْن رلا ِة َرْشِع ِنْسُح ُباَب Kişinin ehli ve herkesle iyi geçinmesi bâbı
9 ِةَتاَم شلا ِةَها َرَك َو ِة م َذَملا ِباَنِتْجْنا َو ،ِدْمَحلا ِباَسِتْكِا ُباَب Takdir kazanma ve ayıplardan sakınma ve alay etmenin kötülüğü bâbı
10 ي ِزا َرَملا َو ِل ِزا َو نلا َدْنِع ِرْب الا ُباَب
Bela anında sabır bâbı
11 ِتِئاَفلا ىَلَع ِفَس َلأا ِك ْرَت ُباَب
Kaçırılan şeye pişman olmama bâbı
7. Bölüm: ِدوُجلا َو ِدْجَمْلا ِلاَثْمأ ُعاَم ِجْن – Cömertlik ve iyilik ile ilgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِلاَضْف ِلا َو ِلَذَبلا ىَلَع ِ ضَحلا يِف ِلَثَملا ُباَب İhsan ve iyilik etmek bâbı
2 ا ًريِسَي َناَك ْنِإ َو ِفو ُرْعَملا ِعاَنِطْصِا ُباَب
Küçük de olsa iyilik yapma bâbı
3 ِهِلاَم ْنِم ِهِتَجْناَح ْنَع َل َضَف اَمِب ِلُجْن رلا ِدوُجْن ُباَب Kişinin ihtiyacının fazlası ile malından cömertlik yapması bâbı
4 َسا نلا ُلُجْن رلا اَهُد ِ و َعَي ِرْيَخلا َو ِدوُجلا ْنِم ِة َداَعلا ُباَب Kişinin insanlara yaptığı hayır ve ikram bâbı
5 ٌمِدْعُم ُه نَأ َرْيَغ َم َرَكلا ُهُتَمْيَش ُنوُكَت ِلُجْن رلا ُباَب Yoksul olmasına rağmen cömert karakterli kişi bâbı
6 ِد ِماَحَملان ِماَهِبِقا َوَع يِف اَمِل اَهِتاَساَقُم َو ِروُمُلأا ِةَدَباَكُم ىَلَع ِرْب الا ُباَب Zorluklara katlanma ve güzel sonuçları ile karşılaştırma bâbı
8. Bölüm: ِءاَخِ َلَا َو ِة لُخلا ِلاَثْم َأ ُعاَم ِجْن – Kardeşlik ve Dostluk İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِناَق ِرَتْفَي َلَ ِنْي َذ للا ِنْيَيِفاَاَتُملا ِنْي لاَخ َتُملا ِل َث َم ُباَب Hiç ayrılmayan iki arkadaş bâbı
Gerçek dostluk bâbı
3 ِهِسْفَن ىَلَع ُها يِإ ِه ِراَث ْيِإ َو ِهي ِخَأِب ِخ َلأا ِة َياَنِع ُباَب Kişinin kardeşine güvenmesi ve onu kendisine tercih etmesi bâbı
4 ِهيَلَع ِقِفْشُملا ِهِقيِدَص ِءاَخِإِب ِك ِسْمَتْسُملا ِخ َلأا ِةَف ِص ُباَب Kendisine şefkatli kardeşine saygılı kişi bâbı
5 ِة د َوَملا َو ِ باَح تلا يِف ِني َوَخَلأا ِقاَفِ تِا ِةَع ْرُس ُباَب İki kardeşin dostluk ve karşılıklı sevgide çabucak uzlaşması bâbı
6 ِداَاِتْق ِلَا ْن ِم ُّبَحُي َو ُهْن ِم ُه َرْكُي اَم َو ِدا َو تلا يِف ِطا َرْف ِلا ُباَب Dostlukta aşırılığın kötü görülmesi, dengeli olmanın ise övülmesi bâbı
7 ِهِني ِرَق َو ِهِليِلَخِب ِلُجْن رلا ِءاَدِتْقِا ُباَب
Kişinin arkadaşına uyması bâbı
8 ِهيَلَع ُه ُرُكْنَي ِءْيَشلا يِف ِنا َرْجِهَلاِب ُهَقيِدَص ِلُجْن رلا ِفيِوْخَت ُباَب Kişinin arkadaşını terketmekle tehdit etmesi bâbı
9 ِهِتَقِث ِلْهَأ َو ِهِنا َوْخِإِب ِلُجْن رلا ِةَناَعِتْسِا ُباَب Kişinin kardeşine ve güvendiği kişilere yardım etmesi bâbı
10 ِدِئاَد شلا يِف ُها يِإ ِهِن َلَْذُخ َو ِة يِهاَف رلا يِف ُهاَخَأ ِلُجْن رلا ِةَك َراَشُم ُباَب Kişinin rahatlıkta ortak olduğu arkadaşını sıkıntıda yalnız bırakması bâbı
11 ْمِهِدْقَف َو ِنا َوْخ ِلا ِةَبَتاَعُم ُباَب
Kardeşlerin birbirini ayıplaması ve arkadaşlığı bitirmesi bâbı
12 ِهِهو ُرْكَمِل ِهِت َرَذاَحُم َو ِهي ِخَأ ىَلَع ِلُجْن رلا ِقاَفْشِإ ُباَب Kişinin kardeşine şefkat göstermesi ve yanlışını uyarması bâbı
13 ُهاَخَأ ِلُجْن رلا ِةَحي ِاَن ُباَب
Kişinin kardeşine nasihat etmesi bâbı
9. Bölüm: ِشاَعَملاو ِلا َوْم َلأا يِف ِلاَثْم َلأا ِباوُب َأ ُعاَم ِجْن – Gelir ve Mallar İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِه ِح َلَْصِإ َو ِلاَملا ِة َو ْرَث َو ِةَع سلا َو ِبْا ِخلا يِف ِلَثَملا ُباَب Verimlilik, genişlik \ zenginlik ve malın korunması bâbı
Çok mala ve hayra sahip olma veya onları birinin getirmesi bâbı
3 ِهِتَعاَضِإ ِك ْرَت ْنِم ِهِب ُرَمْؤُي اَم َو ِلاَملا ِح َلَْاِتْسِا ُباَب Malı doğru kullanma ve zayi etmeme bâbı
4 ِهِب ِدوُجلا ِك ْرَت َو ِهِلاَم ِكاَسْمِإ يِف ِلُجْن رلا ِرْذُع ُباَب Malı tutup cömertlik yapmayan kişinin özrü bâbı
5 ِه ِرْيَغ َو ِلاَملا يِف ُناَسْن ِلا ُهاَطْعُي ِ دَجلا ُباَب İnsanın mal ve diğer şeylerde talihli olması bâbı
6 ًلَْقَع ِهِب ُديِفُيَف ِلُجْن رلِل ُف ُلْتَي ِلاَملا ُباَب
Kişinin malını harcadığı kimsenin aklından istifade etmesi bâbı
7 ِه ِريَغِل ِهيِف ىِعْسُي ْوَأ ُهْبِسَتْكَي ْمَل ْنَم ُهُعِ يَضُي ِلاَملا ُباَب Malı kazanmayan kişinin zayi etmesi veya onu başkası için harcaması bâbı 8 ِه ِرْيَغ ِةَياَنِع َنوُد ِهِلاَمِب ِلُجْن رلا ِة َياَنِع ُباَب
Kişinin malından başkasını önemsememesi bâbı
9 ِلاَملا ِبِساَكَم ِسيِسَخ ْنَع ُهَسْفَن ِ رُحلا ِةَناَي ِص ُباَب Kişinin malının kârının düşük olmasından korunması bâbı
10 ُهُب ِجْن ْوَتْسَي َلَ ْنَم ُهُكِلْمَي ِلاَملا ُباَب
Hak etmeyen kişinin sahip olduğu mal bâbı
11 ُهَل َدَحَأ َلَو ُلاَملا ُهَدْنِع ُنوُكَي ْوَأ ِلاَملا ْن ِم ُهُدْيِفُي ِمي ِرَكلا ِقْلِعلاِب ِلُجْن رلا ِظاَفِتْحِا ُباَب Kişinin sahip olduğu nadir eşyayı güzel koruması bâbı
12 ِهيَلَع ِ ثَحلا َو ِلاَملا ِباَسِتْكِا ُباَب
Mal kazanmaya teşvik bâbı
10. Bölüm: ِةَف ِرَعَملاو ِمْلِعلا يِف ِلاَثْم َلَا ُرْكِذ– İlim İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 اَهِت ح ِص َو ِراَبْخ َلأا ِةَف ِرْعَم يِف ِلَثَملا ُباَب
Haberleri ve onların doğruluğunu bilme bâbı
2 اَهَل ِةاَناَعُملا ِنْسُح َو ِروُم ُلأا ِب ِقْذ ِحلا ُباَب İşlerden anlama ve onlara katlanma bâbı
Bir şeyi araştırma ve soruşturma bâbı
4 ِمْلِعلا ِعيِيْضَت َو ِروُمُلأاِب ِمْلِعلا ِة َياَغ ىَلِإ ِءاَهِتْن ِلَا ُباَب İlmin sonuna ulaşma ve onu zayi etme bâbı
5 ُهُنُسْحَي َلَ اًمْلِع ِلُجْن رلا ِءاَعِ دِا ُباَب
Kişinin fazla anlamadığı şeyde bildiğini iddia etmesi bâbı
6 ُهُتاَدَأ ُهَدْنِع ْتَسْيَل َو َمْلِعلا ِلُجْن رلا ِلاَحِتْنِا ُباَب Kişinin kendisine ait olmayan bilgiyi sahiplenmesi bâbı
7 اَهِنِطاَب ِمْلِع ىَلَع ِة َرِها ظلا ِروُم ُلأا ِدِها َوَش ُباَب Ortaya çıkanların gizli olanların bilindiğine şahit olması bâbı
8 اَه ِجْناَجْنِوْعِا َو ِروُم ُلأا ِةَماَقِتْسِا ُباَب
İşlerin doğru ve yanlış olması bâbı
11. Bölüm: ِلْهُجلا َو ِلَل زلا ْنِم ِةَم َلَ سلا يِف َو ِم ْزَحلاو ِباَبللَا ِلْهَأ يِف يِت لَا ِلاَثْمَلَا ُرْكِذ – Akıl ve Basiret Sahipleri ve Bilgisizlikten Güvende Olma İle İlgili Meseller
Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِهيِنْع َي َلَ اَم ِناَسْنِ َلا ِك ْرَت ي ِف ِةَم َلَ سلا يِف ِلَثَملا ُباَب Kişinin kendisini ilgilendirmeyen şeyi terketmesinin güzelliği bâbı
2 ِروُم ُلأا يِف ِطَيِتب ْحِ َلَ َو ِةَقِ ثلاِب ِذْخَ َلأا ُباَب İşlerde güven ve tedbir bâbı
3 ِم ْزَحلاِب ِهيِف ِذْخَأ َو ِرْم َلأا يِف ِمُّدَق تلا ُباَب İşlerde ilerleme ve kararlı davranma bâbı
4 ِةَما َزَحلا ْن ِم ِهيِف اَم َواَهِلوُلُح َلْبَق ِبِئا َو نلِل ِداَدْعِتْس ِلَا ُباَب Kararlı olmakla birlikte sıkıntıya hazır olma bâbı
5 ِهيَلَع َة وُق َلَ َو ِهِب َكَل ْيدَي َلَ ْن مِم ِرا َرِفلا ِلي ِجْعَت يِف ِم ْزَحلا ُباَب Gücünün yetmediği kişiden kaçmada kararlılık bâbı
6 ِةَقِ ثلاِب ِذْخ َلأا ْن ِم ِهيِف اَم َو ِبِقا َوَعلا يِف ِرَظ نلا ُباَب Neticeye bakıp sonuca göre güvenli olanı alma bâbı
7 ِةَم َلَ سلا ْنِم ِهيِف اَم َو ِروُم ُلأا يِف ي ق َو تلا ُباَب Tedbirli olmanın güvenli olması bâbı
8 ِةَباَص ِلا ْن ِم ِهيِف اَم َو ِري ِاْق تلا َو ِوُلُغلا َنْيَب ِروُم ُلأا ِدُّس َوَت ُباَب İşlerde dengeli olmanın isabetli olması bâbı
9 ِداَش رلا ْنِم َكِلَذ يِف اَم َو ِما َرِتْجْن ِلَا َدْعَب ِةَباَن ِلا ُباَب Günahtan sonra tövbenin olgunluk olması bâbı
10 اَهْنَع ِهِتَعَفاَدُم َو ِهِسْفَن ىَلَع ِناَسْن ِلا ِرْذَح ُباَب İnsanın kendini koruması bâbı
11 اَهِب ِداَدْبِتْس ِلَا ْن ِم ُه َر ْكُي اَم َو ِروُم ْلأا يِف ِدا َرِفْنِلا ْنِم ِرْذَحلا ُباَب Tek başına karar verilmemesi ve despotluğun kötülüğü bâbı
12 ًة رَم ِهَلْثِمِب ىَلَتْبِا ْد َق ِءْي شلا ْنِم ِلُجْن رلِل ِة َرَذاَحُمَلا ُباَب Önceden sıkıntı gördüğün kişiye karşı tedbirli olunması bâbı
13 ِهِباَنِتْجْنِا ْنِم ِهِب ُرَمْؤُي اَم َو ى َوَهلا ِعاَبِ تِا ْنِم ِرْذَحلا ُباَب Hevâdan geri durma ve sakınma bâbı
14 ُه َرْكَت ْنَم ِةَبْحُص يِف َنْي شلا َو ِب ِياَعَملا ْن ِم ِريِذْح تلا ُباَب Sevmediğin kimsenin yanında kusur ve zaaftan sakınma bâbı
15 ُبْطَعلا ِهيِف ُفا َخُي ِرْمَلأا ْنِم ِريِذْح تلا ُباَب
Zarardan korkulan işte tedbirli olma bâbı
16 ِهيِف ِق ْر ُخلا ْنَع ِيْه نلا َو ِريِبْد تلا ِنْسُحِب ِرْم َلأا ُباَب Güzel tedbir almayı emretme ve ihmalden men etme bâbı
17 ِرَظ نلا َو ِة َر َوْشَملا ِب ِروُم ُلأا يِف ِذْخ َلأا ُباَب İşleri inceleme ve istişare yapma bâbı
12. Bölüm: ِلاَثْم َلأا ْن ِم اَهيِف اَم َو ِجِئا َوَحلا ُرْكِذ – İhtiyaçlar İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 َكِلَذ ْنِم ُهُلْهأ ِهيَلَع ُدَمْحُي اَم َو ِة َجْناَحلا ِبَلَط يِف ِراَذْع ِلا ِلَثَم ُباَب Bie şey isterken özür beyan etmenin övülmesi bâbı
2 اَهيِف ِطي ِرْف تلا ِك ْرَت َو ِة َجْناَحلا ِبَلَط يِف ِ د َجلا ُباَب Bir şey isterken ciddi olma, gevşek davranmama bâbı
3 اَهيِف ِق ْر ُخلا ِك ْرَت َو ِة َجْناَحلا ِبَلَط يِف يِ نَأ تلا ُباَب Bir şey talep ederken teennî ile davranma bâbı
4 ِة َرِ ذَعَتُمَلا ِة َجْناَحلا ِبَلْطَم ُباَب Zor bir şey talep etme bâbı
5 ضْعَب َنوُد ِهِتَجْناَح ِضْعَبِب ِلُجْن رلا ِةَعاَنَق ُباَب
Kişinin bazı ihtiyaçlarına kanaat etmesi bâbı
6 اَهيِف ِبْع تلا ِلاَمِتْحا َو ِة َجْناَحلا يِف ِةَقْي ِنلا ُباَب İhtiyaçta titizliğin zorluğuna katlanma bâbı
7 َكِلَذ ىَلَع ِ ثَحلا َو ِة َجْناَحلا ِءاَضَق ِماَمْتِإ ُباَب İhtiyacı tam gidermeye teşvik bâbı
8 اَهِئاَضَق ِةَع ْرُس َو ِة َجْناَحلا ِلي ِجْعَت ُباَب
İhtiyacı gidermede acele etme bâbı
9 ة قَشَم َلَ َو بِعَت َلَِب ِة َجْناَحلا ِكا َرْدِإ ُباَب
Çaba ve gayretsiz ihtiyacı giderme bâbı
10 اَه َرْيَغ ُبُلْطيَف اَهُع َن ْم َي َف اَهُلَأْسَي ِةَجْناَحلا ِبِلاَط ُباَب Reddedilen kişinin ihtiyacı başkasından istemesi bâbı
11 ِة َجْناَحلا ِبَلَط يِف ِلاَملا ِب ِةَعَناَاُملا ُباَب
İhtiyacı giderirken rüşvet verme bâbı
12 ٌلِئاَح اَهَنوُد ُلوُحَيَف ُبَلْطُت ِة َجْناَحلا ُباَب
İhtiyacın karşılanmasından ümit kesme ve eli boş geri dönme bâbı
13 ِةَبيَخلا ِب اَهْنِم ُعوُجْن ُّرلا َو ِةَجْناَحلا ْن ِم ِسْأَيلا ُباَب Ümitsiz olunan ihtiyacın giderilmesi bâbı
14 اَهِع ِض ْوَم ِرْيَغ ْنِم ِة َجْناَحلا ِبَلَط ُباَب
İhtiyacı uygun olmayan bir merciden isteme bâbı
15 ِت ْوَفلا َدْعَب ُب َلْطُت مُث ٌةَنِكْمُم يِه َو ِةَجْناَحلا يِف ِطي ِرْف تلا ُباَب İhtiyacı elde edilebilecekken ihmal etme, elden çıkınca talep etme bâbı
16 اَهِتْق َو ِر ِخآ يِف اَهُؤاَضَق مُث ِة َجْناَحلا ِري ِخْأَت ُباَب İhtiyacı geciktirme ve son ana bırakma bâbı
17 ِةَم َلَ سلاِب اَهَب ِحاَص ىَض ْرَي ى تَح اَه ِرُّذَعَت َو ِة َجْناَحلا ِءاَطْبِإ ُباَب İhtiyacına ulaşamayan kişinin canını kurtardığına razı olması bâbı
18 ِسْف نلا ِفَلَت ىَلِإ اَهَب ِحاَص يِ دَؤت ِة َجْناَحلا ُباَب İhtiyacın sahibini telef etmesi bâbı
19 ٌدَحَأ اَهيِف ُهُع ِزاَنُي َلَ اًن ِكَمَتُم اَهُب ِحاَص اَهيَلَع ُرِدْقَي ِة َجْناَحلا ُباَب Kişinin kendi ihtiyacını giderebileceğini herkesin bilmesi bâbı
20 ُباَب لا َجْناَح ُهَب ِحاَص ُلُجْن رلا اَهُلِ مَحُي ِة لا ِهِتْيَأَنِع ِة دِشِل ِة ي ِص َولا ْنَع يَنْغَتْسُم َهِب ا
Kişinin arkadaşına güvendiği için vasiyet etmeksizin ihtiyacını ona bildirmesi bâbı
21 اَهِلاَؤُس َلْبَق ِةَجْناَحلا ِءاَضَق ُباَب
İhtiyacın istenmeden giderilmesi bâbı
22 ِهِتَجْناَح ِءاَضَقِب ِفوُهْلَملا ِةَثاَغِإ ُباَب
Düşkün kimsenin kişinin yardım istemesi bâbı
23 ٌة ي ِضْقَم ُرْيَغ ْوَأ ٌة ي ِضْقَم َيِه َو ِة َجْناَحلا ْنَع ِفا َر ِاْن ِلَا ُباَب Yerine getirilmiş olsun yada olmasın ihtiyaçtan vazgeçme bâbı
24 ِة َجْناَحلا ِناَكْمِإ َدْنِع ِةَص ْرُفلا ِماَنِتْغِا ُباَب İhtiyaç anında fırsatı değerlendirme bâbı
25 َني ِرَخآ ِر َرَضِب م ْوَق ىَلَع ِة َجْناَحلا ِريِسْيَت ُباَب Diğerlerinin zararına bir toplumun ihtiyacını kolaylaştırma bâbı
13. Bölüm: ِهِعا َوْنَأ َو ِمْل ُّظلا ِلاَثْمَأ ُعِماَجْن – Zulüm ve Çeşitleri İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِه ِبِغ ْنِم ُفاَخُي اَم َو ِمْلُّظلا يِف ِلَثَملا ُباَب
Zulüm ve sonucundan korkma bâbı
2 لُجْن َر ىَلَع ِناَعَمْجَت ِةَءاَسِ َلَا ْنِم ِنيَت ل ِخلا يِف ِمْلُّظلا ُباَب İki kötü özelliğin bir kişide toplanmasının kötü oluşu bâbı
3 اًضْيَأ ُهَدا َز مُث اًهو ُرْكَم ًلَُجْن َر َل مَح ْنَميِف ِمْلُّظلا ُباَب Zulüm yapan ve aynı şekilde onu artıran kişi bâbı
4 ِقوُقُحلا ِ لَطَم يِف ِمْلُّظلا ُباَب
Hakkı geciktirmenin zulüm oluşu bâbı
Hasmının delilini bilmeden hüküm vermenin zulüm oluşu bâbı
6 ِنِسْحُملا ِ مَذ يِف َو ِةَم َلَ َملا ِةَع ْرُس يِف ِمْلُظلا ُباَب Masum kişiyi azarlamada acele etmenin zulüm oluşu bâbı
7 ُع َزْجَيَف ُهَل َسْيَل اَم ِهيَدَي ْنِم ُع َزَتْنُيي ِلُجْن رلا يِف ِمْلُّظلا ُبا َب Kendisine ait olmayan şeyin çalınmasına üzülmenin zulüm oluşu bâbı
8 .ُهْنَع ِهِعْفَد ْنِم ِهِب ُرَم ْؤُي اَم َو ُسيِسَخلا ُءيِن دلا ُهُمِلْظَي ِمي ِرَكلا ُباَب Alçak kişinin şerefli kişiye zulmetmesi bâbı
9 ِمِلاَظلا ْنِم ِراَاِتْن ِلا ُباَب
Zalimden intikam alma bâbı
10 اَمِهِب ِحاَص ىَلَع اَمُهُتَبِقا َع ُع ِجْن ْرَت ِةَءاَسِلَا َو ِمْلُّظلا ُباَب Zulüm ve kötülüğün sahibine döneceği bâbı
11 ِمْلُّظلا َو ِها َرْكِ َلَاِب ِهِنْاَش ْنِم َسْيَل اَم ىَلَع ُهَب ِحاَص ِلُجْن رلا ِلْمَح ُباَب Kişinin arkadaşını bilmediği şeye zorlaması bâbı
12 ْن ِم ُلُجْن رلا اَهُبَك ْرَي ِةَءاَسِ َلَا يِف ِمْلُّظلا ُباَب ُي ِهِب ِحاَص ْس َدَت ُّل َهِب ِرَثْكَأ ىَلَع ا اَهْنِم
Kişinin arkadaşından kötülük görmesi ve kötülüğün daha fazla olduğunu anlaması bâbı
13 ِءي ِرَبلا ِنِسْحُملا ِةَبوُقُع يِف ِمْلظلا ُباَب
Günahsız kişinin cezalandırılmasının zulüm oluşu bâbı
14 ِه ِرْيَغ ِبْنَذِب ِناَسْن ِلَا ِةَبوُقُع يِف ِمْلُّظلا ُباَب Kişinin başkasının cezası ile cezalandırılmasının zulüm oluşu bâbı
15 ِةَءاَسِلَا َو ِمْاُّظلا ْنِم ِؤ ُّرَب تلا ُباَب
Zulüm ve kötülükten aklanma bâbı
14. Bölüm: ِ مَذلا َو ِب ِيا َعَملا يِف ُلاَثْم َلأا – Azarlama ve Ayıplar İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِسا نلا ِة َرَشاَعُم ِءوُسِل ِ م ذلا يِف ِلَثَملا ُباَب
İnsanlarla kötü ilişki kurmanın eleştirilmesi bâbı
2 ِةَها َرَكلا َو ِة مَذَملان ِم ِهيِف اَم َو ِرا َو ِجلا ِءوُس ُباَب Kötü komşunun hoş görülmemesi bâbı
3 ِق َلَْخ َلَا يِف ِةَقَفا َوُملا ِءوُس ُباَب Ahlakta uyumsuzluk bâbı
4 ِهِب ِحاَص ِنْأَشِب ِلُجْن رلا ِماَمِتْهِا يِف ِةَك َراَشُملا ِءوُس ُباَب Arkadaşının durumu ile ilgilenmeyerek kötü arkadaş olma bâbı
5 ُها َوَه َو ِهِسْفَن ىَلَع ِهِلاَبْقِإ َو ِهِسْفَنِل ِلُجْن رلا ِرَظَن ِءوُس ُباَب Kişinin kendisini kötü görmesi ve nefsine uyması bâbı
6 اَهُب ِحاَص اَهُداَتْعَي ِءوُّسلا ِةَداَع ُباَب
Kişinin kötü alışkanlık edinmesi bâbı
7 اَهيَلِإ ُع ِجْن ْرَي مُث اَهُب ِحاَص اَهُعْدَي ِءوُّسلا ِةَداَع ُباَب Kişinin boşladığı kötü alışkanlığa tekrar dönmesi bâbı
8 ِهِب ِحاَص ِنْأَشِب ِهِماَمِتْها َو ِلُجْن رلا ِةْيَأَنِع ِة لِق ُباَب Kişinin arkadaşının durumu ile az ilgilenmesi bâbı
9 ِهِب ِحاَاِب ِلُجْن رلا ِةَناَهِت ْسِا ُباَب
Kişinin arkadaşını küçük görmesi bâbı
10 ِهِلْهَأ ِرْيَغ ْنِم َو ُه َو ِء ْي شلاِب ِلُجْن رلا ِحُّدَمَت ُباَب Kişinin ehil olmadığı bir şeyle övünmesi bâbı
11 ُهْنِم ِهِسْفَن ِجا َرْخِإِب ُر َمْؤُي ُهَدْنِع َسْيَل اَمِب ِحِدَتْمُمَلا ُباَب Kendinde olmayan şeyle övünen ve bundan uzaklaşması istenen kişinin bâbı
12 ِسا نلا ِةَلَأْسَم َو ِعَشَجلا َو ِه َر شلا ُباَب
Hırs, açgözlülük ve insanlardan isteme bâbı
13 ِهيَلَع ِص ْر ِحلا َو ِماَع طلِل ِه َر شلا ُباَب
Yemeğe iştahlı ve hırslı olma bâbı
14 ِسا نلا ىَلَع َليِقْث تلا ُباَب
İnsanlara yük olma bâbı
15 ْمِهِباَنِتْجْنِا ْنِم ُّبَحُي ا َم َو ِسا نلا ِةَطَلاَخُمِل ِ م ذلا ُباَب İnsanlara karışmanın kötü görülmesi, uzak durmanın teşvik edilmesi bâbı
16 ِسا نلا ِةَسَناَؤُم يِف ِطا َرْفِلَا ُباَب
15. Bölüm: ِروُم ُلَا يِف ِلَل َزلا َو ِأَطَخلا ِلاَثْم َأ ُرْكِذ – İşlerde Yanlış ve Hata Yapma İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِهيِبْش تلا َو ِساَيِقلا يِف ِأَطَخلا َو ِظَلَغلا ِلَثَم ُباَب Kıyasta ve teşbihte hata bâbı
2 اَهيِف ُرُثْكَت يِت لَا ِنِكاَم َلَا ىَلِإ اَهيِف ُّزِعَت يِت لَا ِنِكاَم َلَا ْن ِم ِءاَيْش َلَا ِلْقَن يِف ِأَطَخلا ُباَب Eşyayı değerli olduğu yerden değersiz olduğu yere taşımanın hata oluşu bâbı 3 ُب ِجْن ْوَتْسَي َسْيَل ُثْيَحِب ِناَسْن ِلَا ِعْض َو يِف ِأَطَخلا ُباَب
İnsanın hak etmediği yerde bulunmasının hata oluşu bâbı
4 ِناَسْح ِلَا ِب ِءيِسَملا َو ِة َءاَسِلَاِب ِنِسْحُملا ِةَأَفاَكُم يِف ِأَطَخلا ُباَب İyiyi kötülükle kötüyü iyilikle mükafatlandırmanın hata oluşu bâbı
5 ِمِعْنُمْلِل ِءا َزَجلا ِءوُس َو ِةَمْعِ نلا ِنا َرْفُك يِف ِءَطَخلا ُباَب Nimete nankörlük etmenin hata oluşu ve ihsan edene kötü karşılık vermenin bâbı 6 ِرْيِغ الا ِةَني ِزِب ِرْيِبَكلا ِنْيِي ْزَت يِف ِأَطَخلا ُباَب
Küçüğün süsü ile büyüğün süslenmesinin hata oluşu bâbı
7 ِفْع ضلاو ِأَطَخلا ْن ِم ُهيِف اَم َو ِيَأ رلا ِط َلَِتْخِا ُباَب Karmaşık görüşlü olmanın hata oluşu bâbı
8 ُهُك ِرْدُي َلَ مُث ِه ِرْيَغ ِبَلَطِل ِءْي شلا ِةَعاَضِإ َدْنِع ِريِبْدَتلا ِءوُس يِف ِأَطَخلا ُباَب Bir işten diğerine tedbirsiz geçerken ikisini de zayi etme bâbı
9 ِحي ِا نلا ِماَهِ تا يِف ِءَطَخلا ُباَب
Öğüt vereni suçlamanın hata oluşu bâbı
10 ِيْع رلا ِءوُس يِف ِأَطَخلا ُباَب
Kötü gözetmenin hata oluşu bâbı
11 ِيَأ رلا َو ِة َرَؤْشَملا ِءوُس يِف ِءَطَخلا ُباَب
12 ِهيَلِإ ِة َجْناَحلا َو ِهِلاَمْعِتْسِا َتْق َو ُهَدْنِع ِه ِراَخِ دِا َو ِءْي شلا ِعْف َر يِف ِأَطَخلا ُباَب İhtiyaç anında stok yapmanın hata oluşu bâbı
13 ًة رَم ُأِطْخُي َو ًة رَم ِهيِف ُباَاُي ِريِبْد تلا ُباَب
Tedbirin bazen isabetli bazen hatalı olması bâbı
14 ِهِنا َوَأ َلْبَق َءْي شلا ُل ِ جَعُي ْوَأ ِناَسْحِ َلَا َلْبَق ِةَءاَسَملاِب ُأَدْبَي ِلُجْن رلا يِف ِأَطَخلا ُباَب İyilikten önce kötülükle başlayan ve zamanından önce acele eden kişi bâbı 16. Bölüm: ِهِلاَكْشَأ َو ِهِتاَف ِص َو ِلْخُبلا يِف ِلاَثْم َلَا ُرْكِذ – Cimrilik İle İlgili Meseller
Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِهِق َلَْخَأ ْنِم ُفَصوُي اَم َو ِلي ِخَبلا ِرْكِذ ُباَب
Cimri ve cimrinin ahlaki sıfatları bâbı
2 ِد ْجْن ُولا َو ِةَع سلا َعَم ِلي ِخَبلا ِةَف ِص ُباَب
Varlıklı olmasına rağmen cimri olma bâbı
3 ِلْخُبلا ِب ُه َرْيَغ ُرُمْأَيو ُهَلاَم ُعَنْمي ِلي ِخَبلا ُباَب Cimrilik yapan ve cimriliği emreden kişi bâbı
4 م َرَك َلَو دوُجْن ِرْيَغ ْنِم ِةَبْه رلا ىَلَع ىِطْعُي ِلي ِخَبلا ُباَب Cimrinin korkusundan dolayı vermesi bâbı
5 اًعِناَم ِراَسَيلا يِف َناَك ْدَق َو ِراَسْعِلَاِب ُّلَتْعَي ِلي ِخَبلا ُباَب Bollukta cimri olan kişinin yokluğu cimriliğe sebep göstermesi bâbı
6 ُهَه ِرَك ْنِإ َو ِلي ِخَبلا ِلاَؤُس يِف ِحاَحللَا ْن ِم ِهِب ُرَمْؤُي اَم ُباَب Cimriden zorla alma bâbı
7 ا ًر ْزَن َناَك ْنِإ َو ِلي ِخَبلا ْن ِم ِءْي شلا ِذْخَ ِلَ ِماَنِتْغِلَا ُباَب Cimriden küçük bir şey olsa bile almama bâbı
8 اًناَيْحَأ ِلي ِخَبلا ْن ِم ِءي شلا ِجا َرْخِتْسِا ُباَب
Cimrinin bazen vermeye çalışması bâbı
9 ُهَدْنِع اَم ِراَظِتْنا َو ِلي ِخَبلا ِةَلَأْسَم ىَلِإ ِرا َرِطْض ِلَا ُباَب Cimriden istemeye mecbur kalma bâbı
10 ِهِسْفَن ىَلَع ِهِب ٌدا َوَجْن َو ُهو ُهَلاَم َسا نلا ُعَنْمَي ِلي ِخَبلا ُباَب İnsanlara vermeyip kendine cömert olan kişi bâbı
11 اًئْيَش ُهْنِم ِطْعُي ْمَل ٌرِفا َو ُهُلاَم َو ِلي ِخَبلا ِت ْوَم ُباَب Malını vermeyen zengin cimrinin ölümü bâbı
12 ِلي ِخَبلا يِف ِسا نلا ِدْه ُز َو ِليِو طلا ِرْه دلا يِف ًة رَم ِلي ِخَبلا ِءاَطْعِا ُباَب Cimrinin cömertliğine insanların isteksizliği bâbı
17. Bölüm: ِهِعا َوْنَأو ِنْبُجلا ِفوُنُص يِف ِلاَثْم َلَا ُرْكِذ – Korkaklığın Çeşitleri İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِهِق َلَْخَأ ْنِم ُّمَذُي اَم َو ِناَبَجلا يِف ِلَثَملا ِرْكِذ ُباَب Ahlakı eleştirilen korkak kişi bâbı
2 ِهِتَناَكِتْسا َو ِهِعوُضُخ َو ِناَبَجلا ِرا َرِف ُباَب
Korkağın kaçması ve boyun eğmesi bâbı
3 ِهيَلَع ِءاَفْشِ َلَا َدْعَب ِب ْرَكلا ْنِم ِه ِرْيَغ َو ِناَبَجلا ِت َلَْفِإ ُباَب Yaklaştığı tehlikeden kaçan korkak kişi bâbı
4 ُلَعْفَي َلَ مُث ِهيَلَع ِماَدْقِلاب ُهَب ِحاَص ُد ع َوَتَي ِناَبَجلا ُباَب Korkak kişinin cesur davranması fakat yerine getirmemesi bâbı
5 ِهِداَعْي ِإ َدْنِع ِهِتَباَجْنِإ َو ِناَبَجلا ِفيِوْخَت ُباَب Korkağın tehdit etmesi ve tehdidine karşılık verilmesi bâbı
6 ِناَبَجلا ْنَع ِفِواَخَملا َدْنِع ِب َرَكلا ِفْشَك ُباَب Korkan kişinin korkusunu hissetme bâbı
7 ِبِئاَغلا ِناَيْسِن َو ِر ِضاَحلا ِب اَض ِرلا ُباَب
Şimdiki duruma razı olma ve eskileri unutma bâbı
18. Bölüm: ِهِناَثْد ِح َو ِرْه دلا ى ِزا َرَم يِف ِلاَثْم َلأا ُرْكِذ – Bela ve Musibetler İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 اَهْنِم ُعَنَتْمُي َلَ يِت لَا ِل ِزا َو نلا َو ِراَدْق َلأا يِف ِلَثَملا ُباَب Kendisinden kaçınılamayan musibetler bâbı
2 ِهيِف ِهِيْعَسِب ِناَسْن ِلا ىَلَع ُرَدَقلا ُهُيِلَتْجَي ِنْيَحلا ُباَب Musibetin insana kendi eliyle gelmesi bâbı
Sakındığın şeyin başına gelmesi bâbı
4 ُها َوِس ْنَم ىَلَع ُه ُرْيَغ ْوَأ ُناَسْن ِلا ُهُبِلَتْجَي ُمُؤ شلا َو ِنْيَحلا ُباَب İnsan veya başka bir şeyin kendisinden başkasına uğusuzluk getirmesi bâbı 5 ِهو ُرْكَملا َو ِبوُبْحَمْلِل ِةَبِلاَجلا ِرْه دلا ِل َوُد ُباَب
İyi ve kötü şeylerin başa gelmesi bâbı
6 ِهِلْهَأِب ِهِلُّقَنَت َو ِرْه دلا ِلوُؤُح ُباَب
Zamanın geçmesi ve insanların değişmesi bâbı
7 ِلا َوْمَ ْلِْل ِحِءا َوَجلا ِب َسا نلا ِرْه دلا ِم َلَِطْصِا ُباَب Kıtlığın malları helak etmesi bâbı
8 ِناَدْب َلَا يِف ِثِدا َوَحلا ِب ِم ْوَقلا ِك َلََه ُباَب Hastalıkla kavmin helak olması bâbı
9 ِدْهَجلا يِف اَهِت َياَغ ىَهَتْنُم َو ِة دِ شلا ِغو ُلُب ُباَب İnsanların çık zor durumla karşılaşması bâbı
10 ٌبا َيِإ اَهَل ىَجْن ْرُي َلَ يِت لَا ِة َبْيَغلا ُباَب
Dönüşü umulmayan şeylerin kaybolması bâbı
11 ِءاَم ِ دلا ِة َرْثَك ي ِف َو ِلْتَقلا يِف ِفا َرْسِ َلا ُباَب Öldürmede aşırı gitme ve çokça kanın dökülmesi bâbı
19. Bölüm: ِتا َياَن ِجلا يِف ِلاَثْم َلأا ُرْكِذ – Büyük Suçlar İle İlgili Meseller Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ُلُجْن رلا اَهيِنْجَي ِماَظِعلا يِها َو دلا ُباَب
Kişinin büyük suçlar işlemesi bâbı
2 َةَلي ِح َلَ َو اَهَل َءا َوَد َلَ يِت لَا يِناَجلا ِة َياَن ِجْن ُباَب Kişinin çözümü olmayan büyük suç işlemesi bâbı
3 ِءاَدَعلا ِتاَف ِص َو ِم ْوَقلا َنْيَب ِة َواَدَعلا ُباَب Kavim arasında düşmanlık ve özellikleri bâbı
4 اَهِفْشَك َو ِة َواَدَعلا ِراَهْظِإ ُباَب
Düşmanlığın ortaya çıkması bâbı
Kavmin arasını bozmak ve kötülüğü yaymak bâbı
6 اًضْعَب ْمُهُضْعَب ِم ْوَقلا ِةَيِلْقَم ُباَب
Kişinin gizli düşmanını tehdit etmesi bâbı
7 ُهَل َحِشاَكلا ُه وُدَع ِلُجْن رلا ِدُّع َوَت ُباَب
Bakışlardan nefreti anlama bâbı
8 ِهِب وُلَماَعُي ْنَأ يِغَبْنَي اَم َو ِم ْؤ للا ِلْهأ ِة َرَشاَعُم ُباَب İnsanlara azar ile muamele etme bâbı
20. Müstakil Bablar
Bab Bab Adı ve Tercümesi
1 ِهِت َياَغ َو ِهيِبْش تلا ِيَهَتْنُميِف ِلاَثْملأا ِرْكِذ ُباَب Teşbihin zirvesi ve son sınırı ile ilgili meseller bâbı
2 ِهِتَنِم ْزَأ َو ِهِتاَق ْوَأ َو ِءاَقِ للا يِف ِلاَثْملأا ُباَب Buluşma ve zamanları ile ilgili meseller bâbı
3 ِهِتَنِم ْزَأ َو ِه ِروُهُد َو ِءاَقِ للا ِك ْرَت يِف ِلاَثْم َلأا ُباَب Buluşmayı terketme ve zamanları bâbı
4 ًة صاَخ ِسا نلا ْنِم ِيْف نلاِب ِهيِف ُم لَكتُي اَميِف ِلاَثْم َلأا ُباَب Özellikle insanlardan uzak olma anlamındaki meseller bâbı
5 ِلُجْن رلا ِةَف ِرْعَمِل يْف نلا يِف ِلاَثْم َلأا ُباَب
Kişiyi tanımadığı anlamında kullanılan meseller bâbı
6 ِلُجْن رلا ْنَع ِلاَملا ِيْفَن يِف ِلاَثْملأا ُباَب
Kişinin hiçbir malı olmadığı anlamına gelen meseller bâbı
7 ِماَع طلا يِفن يِف لاَثْملأا ُباَب
Yemeğin olmaması anlamına gelen meseller bâbı
8 ِساَبِ للا ِيْفَن يِف ِلاَثْملأا ُباَب
Giyeceğin olmadığı anlamına gelen meseller bâbı
9 ِعاَجْن ْو َلَا َو ِم ْو نلا ِيْفَن يِف ِلاَثْملأا ُباَب
Uyku ve açlığın olmadığı anlamına gelen meseller bâbı
Bilgi sahibi olmadığı anlamına gelen meseller bâbı
11 ِماَع طلا يِف ِلاَثْملأا ُباَب
Yemek ile ilgili meseller bâbı
Görüldüğü gibi Ebû ‘Ubeyd meselleri 19 bölüm ve 270 bâb altında zikretmiştir. Bölümler ise en fazla 30 bâb, en az ise 6 bâbdan oluşmaktadır. Son 11 adet bâb farklı konulardan oluşan müstakil bâblar olarak zikredilmiştir. Ebû ‘Ubeyd bölüm başlığı olmadan zikredilen bu bâbların son 7 tanesinin “yokluk ve inkar” ifade ettiğini kendisi ifade etmiştir.
Ebû ‘Ubeyd’in eserinin en dikkat çeken özelliği ise meselleri bu konu başlıkları altında zikretmesidir. Ebû ‘Ubeyd, bölüm başlıklarından sonra ise bâb başlıkları ile biraz daha sınırlandırmıştır.