Entegre lojistik destek ve ömür devri yönetimi birbirlerinden ayrı düşünülmemesi gereken kavramlardır. Bu kavramlar kullanıldıkları projelerde, azami katkı sağlayarak ileriye taşıyan unsurlardır.
2.1. ENTEGRE LOJİSTİK DESTEK
2.1.1. Entegre Lojistik Destek Kavramsal Boyutu
Ömür devri boyunca malzemelerin istenilen performans seviyesinde bulunması, işletilmesi, idamesi, maliyet etkin olacak biçimde devam ettirilebilmesi maksadıyla ihtiyaç duyulan lojistik destek gereksinimlerinin, proje planlama ve uygulama süreçlerinde belirlenmesinin gereği belirtilmiştir.49.
Entegre Lojistik Destek; üretilen ürünlerin kullanım süresini arttırırken lojistik destek ihtiyacını en aza indirmek; böylelikle dönemsel açıdan daha uzun dönemde maksimum kazanca ulaşılarak mali açıdan fayda elde edilmesini sağlamak olarak tanımlanmaktadır50.
Sermaye sahibinin kabul edebileceği makul seviyedeki maliyetlerle belirlenen bir hedefe ulaşabilmek için desteklenmesi kabul edilir düzeydeki bir sistem dizaynı ve destek kabiliyeti oluşturulması amacıyla gerekli olan işlemlerin disiplin içerisinde yönetilmesi “Entegre Lojistik Destek” şeklinde tanımlamaktadır51.
Ömür devri süresince ürünlerin ihtiyacı olacak lojistik desteğin; tanımının yapılıp, tasarlanması, geliştirilmesi, üretilmesi, temini, konuşlandırılması, işletilmesi, desteklenmesi, kullanımının sonlandırılması süreçlerini maliyet etkin şekilde planlayan ve planın gerçekleşmesini sağlayan teknik ve idari faaliyetlerin tamamı Entegre Lojistik Destek olarak belirtilmiştir52.
NATO, tedarikini gerçekleştireceği sistemlerinin devamlılığını arzu edilen performans seviyesinde ve asgari maliyet düzeyinde gerçekleştirebilmek için, uygulama ve planlama aşamalarında faaliyetlerin disiplinli olarak sürdürülmesinin sağlanmasını “Entegre Lojistik Destek” olarak tarif edilmiştir53.
Başlangıçta entegre lojistik destek ordulardaki araç ve gereçlerin ömrünün uzatılmasını daha az destek ile sağlamak maksadıyla, lojistik destek faaliyetlerinin planlanıp ve yönetilmesi amacıyla kullanılmıştır. Zamanımızda ordular ve sivil
49“NATO Logistics Hand Book”, 2012, s.5. 50 Düzgün, a.g.e., s.127.
51 Keskin, a.g.e., s. 62.
52 Nilüfer Göksu vd., Hava Platformları Tedarikinde Entegre Lojistik Destek Uygulamaları, Savunma Sanayii Gündemi, Aralık 2009, 14-21, s.14.
53 ALP-10, Nato Guidance on Intagrated Logistics Support for Multinational Armament Programmes,
20
kurumlarca etkin ve yoğun biçimde uygulanmaktadır. Yalnızca tedarik ve temin aşamasında kullanılıp uygulanacak bir faaliyet değildir. Malzeme ve sistemlerin ömür devri süresince desteklenmesini temel amaç edinmelidir şeklinde açıklanmıştır54.
ELD’nin ana amacı, ürünlerin kullanım süresini arttırırken destek ihtiyacını en aza indirmek; bu sayede, uzun dönemde daha yüksek kazanımlara ulaşılarak finansal fayda elde edilmesini sağlamaktır. ELD, ürünün tasarım çalışmalarına geri bildirimde bulunarak ürünün hazır oluşu ile ilgili destek gereklerini belirler, ayrıca müşterinin talep ettiği teknik desteği en düşük maliyet ile sağlar. Bu nedenle ELD disiplinleri, askeri sistem tasarımlarında mühendislik çalışmalarının ayrılmaz bir parçası olup lojistik mühendisleri, tasarım mühendisleri ile birlikte çalışarak destek konularının tasarım çalışmaları süresince göz önünde bulundurulmasını sağlar şeklinde belirtilmiştir55.
ELD’nin temel amacı, sistem tasarım aşamasında iken destek unsurlarının belirlenip, plan yapılarak, devamlılık ve takip sağlanması ve bu sayede sistemin sürekli olarak maliyet etkin biçimde daima göreve hazır bulundurulması olarak tarif edilmektedir. Bununla birlikte;
-Sistem performansından taviz verilmeden sistem tasarımı üstünde etkiye sahip olup, minimum işletme ve idame maliyetinin sağlanması,
-Entegre lojistik destek unsurlarının tamamını, malzeme ve sisteminden daha önce eğer mümkün olmaz ise eşzamanlı olarak planlanmasını, geliştirilmesini, test edilmesini, değerlendirilmesini, tedarik edilmesini ve kullanım yerinde hazır bulundurulmasının sağlanması,
-Sistemin kullanıcısı olacak personel ve destek personel eğitiminin planlanıp uygulanması,
-İşgücünün uyum süresini göz önünde tutularak, ELD unsurlarının temin ve entegresini sağlayacak planların gerçekleştirilmesi,
-Müttefik ülkelerin kuvvetleri ve diğer birimler arasındaki lojistik standardizasyonu ve lojistik destek unsurlarının karşılıklı kullanılabilirliklerinin sağlanması,
-Maksimum fayda sağlayacak malzemelerin geliştirmesi amacıyla lojistik araştırma ve geliştirme programlarının düzenlenmesi olarak belirtilmiştir56.
54 Sadullah Timur, Performansa Dayalı Lojistik Yönetimi ve Türkiye Havacılık ve Uzay Sanayi Anonim
Şirketi Uygulamaları, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2013, Ankara, s.34.
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) 55 Göksu vd., a.g.e., s.14.
21 ELD’nin teknik disiplinleri;
-ELD Program Yönetimi,
-Güvenilirlik, İdame Edilebilirlik ve Test Edilebilirlik Mühendisliği, -Desteklenebilirlik (Lojistik Destek Analizi),
-Teknik Dokümantasyon, -Yer Destek Ekipmanı, -Yedek Parça,
-Paketleme, Taşıma, Depolama ve Ulaştırma, -Kullanıcı ve Bakım Personeli Eğitimleri, -Tesisler,
-Teknik Destek, -Garanti Takibi. şeklinde tanımlanmıştır57.
ELD Program Yönetimi süreci; teklife çağrı dosyasının (TÇD) yüklenici firmaya ulaşması süreci ile başlayan, sözleşme gereksinimlerinin karşılanması için sözleşmede tanımlananmış olan teknik destek süresinin sona ermesine kadar devam eden bir süreçtir. Program yönetim sürecinde başarıyı sözleşme sorumluluklarının ilgili ELD disiplinlerine atanması, projenin her aşamasında gerekli işlemlerin istenilen standartlara uygun olarak zamanında yerine getirilmesi, takvim ve bütçe gibi program yönetimi araçlarının etkin bir şekilde kullanılması sağlayacağı belirtilmiştir58.
ELD’nin tarihsel gelişimi 1960 yılından sonra değerlendirilmektedir. 1960- 1980 yılları arasında güvenilirlik ve idame edilebilirlik oranlarının arttırılması için çalışmalar yapılmıştır. 1980’lerde geliştirilen ELD yaklaşımı ve lojistik destek analizi (LDA) ile uygulamalar ve metodoloji oluşturulmuştur. Uluslararası alanda da kabul gören analizler ve yöntemlerin önde MİL-STD-1388-1A/2B olarak kabul görmektedir.1980-2000’li yıllarda bakım sıklığının azaltılması, bakım maliyetlerinin düşürülmesi, koşullara dayalı bakımın yapılması konularında çalışılmıştır. 2000 yılından sonra yeni iş modelleri, emniyet ve kalitenin arttırılması, çevreye ve kanunlara uyum, güvenilirlik takibi, sistemlerin entegrasyonu, gelişmiş arıza tespiti, filo yönetimi konularında ilerleme sağlanmıştır. Tarihsel gelişimi;
-1940 öncesi-arıza olduğunda tamir,
-1940-1960-planlı bakım, daha uzun teçhizat ömür, uçak güvenilirlik artışı,
57 Göksu vd., a.g.e., s.15. 58 Göksu vd., a.g.e., s.15.
22
-1960-1980-koşula dayalı bakım, bakım aralıklarının idame edilebilirlik faaliyet oranı ve güvenilirlik artışı,
-1980 sonrası-etkin destek için bilgi sistemlerinin anahtar rolü, yapısal teknik dokümanlar, ileri teşhis ve öngörü, uçak ve yer sistemlerinin entegrasyonu, geliştirilmiş sağlık izleme, yeni iş modelleri olarak belirtilmiştir59.
2.1.2. Entegre Lojistik Desteğin Kapsamı
Entegre lojistik desteğin, başlangıç aşamasındaki planlaması ve kontrolleri ile birlikte sistemin tüm ömür devri süresince arzu edilen performansı sağlayabilmesi amacıyla ihtiyaç olan teknik destek faaliyetlerini kapsaması gerektiğini belirtmiştir60.
Sistemin etkinliğini, çok iyi üretilmiş olması ile birlikte, bakım, işletme, destekleme unsurları da belirler. Bu da çok fazla verinin analizini ve yönetimini gerektirmektedir. Bu verilerin doğru şekilde elde edilebilmesi için iyi alt yüklenicilerin ve kullanıcıların bulunması, tüm tarafların dahil olduğu tasarım, planlama, üretim, satın alma, kalite gibi faaliyetlerin eş zamanlı yerine getirilmesi şarttır. Sistemlerin genelde 30-40 yıl süresince bazen 100 yıla kadar kullanılacağı düşünüldüğünde, sistemin performans isterlerinin yanında desteklenebilirlik, lojistik destek konularına da yeterince ağırlık verilmeli ve isterler doğru şekilde belirlenerek projeye aktarılmalıdır. Performans isterlerinin neler olduğunu bir örnekle açıklamak gerekirse; bir hava aracının hangi irtifada, ne kadar süre, ağırlık ve sürat ile yapacağı görevi belirtmektir. Bu kapsamda ELD, büyük askeri tedarik projelerinin çoğunda uygulanan, tüm dünyada kabul edilmiş bir analiz metodolojisi ve yönetim sürecidir. Bu metodoloji; maliyet, performans ve desteklenebilirlik arasındaki optimum dengeyi sağlamayı amaçlamaktadır şeklinde belirtilmiştir61.
ELD’yi Tedarik ettiği araç, silah ve malzemeler için etkili biçimde uygulayan NATO El Kitabı ve ABD Savunma Bakanlığı Ürün Destek Yönetimi Rehberine göre ELD ve entegre ürün destek (EÜD)’in fonksiyonlarının tanımlanması Tablo-4’de gösterilmiştir.
Tablo-4 Entegre Ürün Destek Yönetiminin Bölümleri62
59 Murat Özmert, Değişen Bakım Konseptleri ve Uçak Bakım Destek Yazılımlarının Uluslararası
Standartlarla Uyumu ile Elde Edilen Kazanımlar, Savunma Sanayii Gündemi, M.S.B., Art Tanıtım 2013, s. 33-39.
60 Keskin, a.g.e., s. 63.
61 Teoman Bakıryol, Gemi İnşa Projelerinde Entegre Lojistik Destek, Savunma Sanayii Gündemi,
M.S.B., Art Tanıtım, 2013, s.45-48.
23
FAALİYETLER