Enflasyon Hedeflemesi Stratejisinin Başlıca Avantajları

Enflasyon hedeflemesi stratejisini uygulayan ülke sayısındaki artışta; stratejiyi uygulayan ülkelerde enflasyon oranının düşmesi, fiyat istikrarını sağlama ve sürdürme yolunda önemli başarılar elde edilmesi ve bu rejimi terk etmeyi gerektirecek hiçbir olumsuz sonuçla karşılaşılmamasında etkili olan beş önemli avantaj ortaya koyulabilir. Bunlar; para politikasının bağımsız bir şekilde uygulanabilmesi ve para politikasına esneklik getirmesi, nominal çıpa olarak enflasyon beklentilere yön verebilmesi, zaman tutarsızlığı problemini önleyebilmesi, şeffaflık ve hesap verebilirliği arttırması, geniş veri değişkenlerine önem vermesidir.

216

Mishkin ,“Can Inflation Targeting Work in Emerging Market Countries?,” pp. 1-2.

217

Masson, Savastano and Sharma, “The Scope for Inflation Targeting in Developing Countries,” pp. 7-8. ve Mark Allen, Ulrich Baumgartner, Raghuram Rajan, “Inflation Targeting and the IMF” IMF, Monetary and Financial Systems Department, Policy and Development Review Department, and Research Department, March 2006, pp.8-13.

2.3.2.1. Para Politikasının Bağımsız Bir Şekilde Uygulanabilmesi ve Esneklik

Enflasyon hedeflemesi stratejisi, merkez bankasının enflasyon hedefine ulaşma yönünde kullanacağı politika araçlarını belirlerken ve bunları kullanırken, enflasyon üzerine etki edebilecek mevcut bütün bilgileri kullanmayı gerektirmektedir. Yani bu politikada kural, tek bir değişkene bağlı değildir. Bununla birlikte enflasyon hedefleri, ekonomideki koşullara göre değiştirilebilmektedir. Bu şekilde sağlanan esnekliğin zaman tutarsızlığı problemine yol açmaması için politikada; şeffaflık, kamuoyu ile iletişim ve hesap verebilirliğin arttırılmasına büyük önem verilmektedir218.

Enflasyon hedeflemesinin orta vadeli stratejisi olarak çok sayıda avantajları vardır. Bunlardan ilki, döviz kuru hedeflemesinin tersine enflasyon hedeflemesi para politikasını ülke çıkarlarına odaklayabilmeye ve ülke ekonomisinde meydana gelen şoklara karşılık verebilmeye olanak tanımasıdır219. Öyle ki, enflasyon hedeflemesi uygulayan ülkelerde bunun en temel nedeni, para politikasının bağımsız bir şekilde uygulanabilmesidir. Enflasyon hedeflemesi ile para politikasının, yurt içi ekonomik koşulları dikkate alacak şekilde, yurt içi şoklara cevap verebilme ve dış şoklara karşı ekonomiye müdahale edebilme imkanı sağlamaktadır220.

Ekonomide oluşabilecek şokların etkilerini azaltmasına karşı verileyebilecek örneklerden biri, İngiltere ve İsveç’in deneyimleridir. Söz konusu ülkelerin, 1992’de Avrupa Döviz Kuru Mekanizması ile sağlanan sabit kurlarını devalüasyon sonrası terk etmişlerdir. Devalüasyonun, ithal ve ihraç mal fiyatları üzerindeki doğrudan etkisi ile ücret ve diğer sözleşmeler üzerindeki etkilerinin enflasyonu hızlandırması gerekiyordu. Ancak, o dönemde enflasyonist etkilerin ortaya çıkmamış olmasını, enflasyon hedeflemesi uygulamasıyla ortaya çıkan avantajlara bağlamak oldukça anlamlıdır221.

218

Mishkin ,“International Experiences wiht Different Monetary Policy Regimes,” p. 26.

219

Mishkin ,“Inflation Targeting in Emerging Market Countries,” p. 2.

220

Frederic S. Mishkin and Adam S. Posen , “Inflation Targeting: Lessons from Four Countries,” Federal Rezerve Bank of New York Economic Policy Review, Vol.3, No:3, August 1997, p. 14.

221

2.3.2.2. Nominal Çıpa Olarak Enflasyon Beklentilere Yön Verebilmesi

Enflasyon hedeflemesinde, hedef olarak enflasyon oranının ilan edilmesi nominal çıpa sağlamaktadır222. Nominal çıpa, para politikasının şeffaflığını arttırdığı gibi para politikasının kamuoyu tarafından kolaylıkla anlaşılmasını sağlamaya da yardımcı olmaktadır223. Enflasyon hedefinin açık bir şekilde ilan edilmesi, enflasyon belirsizliğini azaltacağı gibi; belirsizliğinin azalması, ekonomik istikrarın sağlanması açısından da oldukça önemlidir. Çünkü ekonomik faaliyetlere yönelik uzun vadeli kararların alınması ve uygulanmasında sadece düşük enflasyon değil, aynı zamanda enflasyon belirsizliğinin azalması da etkilidir. Gelecekteki enflasyona ilişkin belirli bir hedefin kamuoyuna açıkça ilan edilmesi, enflasyon belirsizliğini dolayısıyla göreli fiyatların oynaklık düzeyini azaltarak, fiyat mekanizmasının ekonomik faaliyetlere yol gösterecek şekilde etkili olmasını sağlayacaktır. Tasarruf ve yatırım kararlarının, fiyat belirsizliği kaygısı olmadan alınması ekonominin genel verimlilik düzeyinin artmasına da katkı sağlayacaktır224.

2.3.2.3. Zaman Tutarsızlığı Problemini Ortadan Kaldırması

Enflasyon için kesin sayısal hedefler merkez bankasının sorumluluğunu arttırmaktadır ve enflasyon hedeflemesi merkez bankasının zaman tutarsızlığı problemine düşmesi gibi olasılıkların azaltılmasında önemli bir potansiyele sahiptir. Öyle ki zaman tutarsızlığı probleminin kaynağı çoğunlukla politik baskılar nedeniyle merkez bankasının genişleyen para politikasını sürdürmek zorunda kalması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Enflasyon hedeflemesi, uzun dönemde merkez bankasının ne yapabileceğinden (örneğin; enflasyon kontrolü) çok para politikası ile nelerin yapılamayacağı (örneğin; hasıla artışının yükselmesi, daha az işsizlik ve dış rekabetin arttırılması) üzerine politik müzakerelere odaklanma avantajına sahiptir225. Politik müzakereden kasıt, enflasyon hedeflerinin hükümetlerin de katılımıyla belirlenmesi anlamına gelmektedir. Bu, maliye politikaları ile merkez bankasının belirlenen enflasyon hedefine ulaşma yönünde uygulayacağı para politikasının uyumunu beraberinde getirmektedir.

222

George A. Kahn and Klara Parrish, “ Conducting Monetary Policy With Inflation Targets,” Federal Rezerve Bank of Kansas City Economic Review, Vol.83, No:3, 1998, p. 6.

223

Mishkin and Savastano, “Monetary Policy Strategies for Latin America,” p. 21.

224

Erdoğan, a.g.m., s. 45.

225

Öyle ki, enflasyon hedeflemesi stratejisi uygulamalarına bakıldığında, enflasyon hedefinin belirlenme sürecinin hükümetin de katılımıyla gerçekleştiği görülmektedir. Enflasyon hedefinin belirlenmesinde para ve maliye politikalarının birbirleriyle uyumlu olması, hedeflemenin başarıya ulaşması açısından da oldukça önemlidir226.

Enflasyon hedeflemesi stratejisinde, parasal ve mali otorite arasındaki koordinasyon oldukça güçlüdür. Bu bir bakıma, her iki otorite arasında zorunlu işbirliği anlamına gelmektedir. Çünkü her iki tarafta kamuoyuna karşı taahhüt altında girdikleri enflasyon hedefini gerçekleştirmek konusunda çok sıkı bir işbirliği içerisindedir. Para ve maliye politikası arasındaki koordinasyonun sağlanması, aynı zamanda, makro ekonomik politikalarla piyasa arasındaki uyumun sağlanmasına yardımcı olacaktır. Bu sayede, ekonomideki birimlerin karar mekanizmaları olumlu yönde etkilenecektir. Ayrıca, enflasyon hedefinin ilan edilmiş olması, uygulayıcıların niyeti hakkında “nominal çıpa” etkisi yaratacaktır. Böylece ekonomideki birimlerin iktisadi davranışları ile kamunun politikaları arasında paralellik ortaya çıkacaktır227. 2.3.2.4. Şeffaflık ve Hesap Verebilirliği Arttırması

Enflasyon hedeflemesi stratejisi, yüksek önem derecesinde şeffaflığı ve hesap verebilirliği sağlamaktadır228. Bu bağlamda, enflasyon hedeflemesi rejiminde gerekli olan para politikası şeffaflığının oluşturulması ve kamuoyu ile düzenli iletişimin sağlanması önemlidir. Aslında bu özellikler gelişmiş ülkelerde stratejinin başarısı için merkezleştirilmiştir. Frederic Mishkin ve Adam Posen (1997), ile Ben Bernanke, Thomas Laubach, Frederic Mishkin ve Adam Posen (1999)’nin de belirttiği gibi enflasyon hedeflemesi uygulayan merkez bankaları hükümet ile sıkça iletişim halindedir ve para politikası stratejileri üzerine kamuoyu açıklamalarını her fırsatta birlikte gerçekleştirirler. Enflasyon hedeflemesinde merkez bankaları bir adım daha ileri giderek enflasyon ve para politikasının geçmişteki ve gelecekteki performansı hakkındaki açık görüşlerini içeren raporları kamuoyuna basılı belge olarak sunarlar229. 226 Debelle, a.g.m., p. 8. 227 Akyazı, a.g.k., ss. 29-30 228

Svensson, “Monetary Policy and Inflation Targeting,” p. 6. ve Kahn ve Parrish, a.g.m., p. 7.

229

Enflasyon hedeflemesinin bir diğer önemli avantajı ise merkez bankasının sorumluluğunu arttırmasıdır. Aslında, şeffaflık ve kamuoyu ile iletişim, artan sorumluluğun bir ölçütüdür. Bu bağlamda merkez bankasının, para politikasının gidişatı hakkında kamuoyuna yaptığı düzenli açıklamalar ve yayınladığı dokümanlar, hedeflemenin başarısı ve fiyat istikrarı amacına ulaşmak için kamuoyunun desteğini almaya yönelik faaliyetinin en önemli yapı taşından birini oluşturmaktadır230. Ayrıca enflasyon hedefinin açık bir şekilde kamuoyuna ilan edilmesi, hedefe ulaşma açısından şeffaflığı sağladığı gibi uygulama sonuçlarına ilişkin merkez bankasının sorumluluğunu arttırmaktadır231.

2.3.2.5. Geniş Veri Seti Değişkenlerine Önem Vermesi

Enflasyon hedeflemesi, ekonominin genel değişkenlerinin ve verilerinin dikkate alınarak belirli bir dönem için kabul edilebilir bir enflasyon oranının belirlenmesi ve para politikalarının belirlenen bu orana ulaşacak şekilde yürütülmesidir232. Bu bağlamda TCMB örneğinde olduğu gibi, enflasyon hedeflemesi çerçevesinde merkez bankası, gelecekteki enflasyonu başarılı bir şekilde öngörebilmek için kullandığı bilgi setini genişletmiş ve enflasyon tahmin modelleri geliştirmiştir.

Enflasyon hedeflemesi para politikasını, paranın dolaşım hızının tahmin edilememesinden kaynaklanan problemlerden de korumaktadır. Çünkü, enflasyon hedeflemesinin başarısı, parasal büyüklük ile enflasyon arasındaki ilişkinin istikrarlı olmasına bağlı değildir233. Bundan dolayı merkez bankası enflasyonun nedeni olarak sadece parasal büyüklükler üzerinde durmamakta; enflasyon üzerine etkili olabilecek diğer tüm değişkenleri dikkate almaktadır. Öyle ki parasal büyüklük ile enflasyon arasındaki ilişki zayıflamış olsa bile merkez bankası para politikasını fiyat istikrarını gerçekleştirme yönünde uygulamaya devam edebilmektedir234.

230

Miskin and Posen, a.g.m., p. 18. ve Mishkin, “Inflation Targeting in Emerging Market Countries,” p. 4.

231

Kahn ve Parrish, a.g.m., p. 7.

232

Oktar, Enflasyon Hedeflemesi, Para Politikasının Güvenilirliği ve Fiyat İstikrarı, s. 8.

233

Mishkin and Posen, a.g.m., p. 14.

234