Döviz Kuru Hedeflemesinin Başlıca Avantajları

Döviz kuru hedeflemesi başlıca üç avantaja sahiptir. Bunlardan ilki, nominal çıpa olarak enflasyon beklentilere yön vermesi; ikincisi, zaman tutarsızlığı problemini önleyebilmesi ve üçüncüsü, basit ve açık olmasıdır.

2.1.2.1. Nominal Çıpa Olarak Enflasyon Beklentilere Yön Vermesi

Döviz kuru hedeflemesi uygulamada birçok avantaja sahiptir. İlk olarak, Döviz kuru hedeflemesinin nominal çıpa olarak algılanması, enflasyon oranını uluslar arası ticarete konu olan mallar için sabitler ve böylece enflasyonu kontrol altında tutmak için doğrudan katkı sağlar. Eğer döviz kuru hedeflemesine güvenilirse, enflasyon beklentileri, nominal çıpa olarak alınan ülkenin enflasyon oranı üzerinden gerçekleşir.161 Öyle ki uluslar arası ticarete konu olan mallar için enflasyon oranının sabitlenmesi, döviz kuru hedefine duyulan güven devam ettiği sürece, iç fiyatlarında sabitlenmesine de yarayacaktır. Böylece döviz kuru hedeflemesi ile enflasyon beklentileri, çıpa ülkedeki enflasyon beklentileri doğrultusunda gerçekleşecektir162. Sonuç olarak, ülkenin ulusal para biriminin

158

Guillermo A. Calvo and Frederic S. Mishkin , “The Mirage of Exchange Rate Regimes for Emerging Market Countries,” The Journal of Economic Perspectives , Vol.17, No.4, Autumn 2003, p. 100. ve Mishkin and Savastano, a.g.m., p. 417.

159

K.Azim Özdemir ve Gülbin Şahinbeyoğlu, “Alternatif Döviz Kuru Sistemleri,” TCMB Araştırma Genel Müdürlüğü Tartışma Tebliği, Eylül 2001, s. 6.

160

Mishkin and Savastano, a.g.m., s. 417.

161

Mishkin ,“International Experiences wiht Different Monetary Policy Regimes,” p. 3.

162

değerinin genellikle istikrarlı ve enflasyon oranının düşük olduğu başka bir ülkenin para birimine endekslenmesi, döviz kuru hedeflemesi uygulanan ülkede enflasyon beklentilerinin düşük oranlı olmasını sağlamaktadır

Ayrıca döviz kuru hedeflemesi ile uluslar arası ticaret yapan firmalar, kurların gelecekteki değerini görebilme imkanına kavuşurlar. Kurların hangi oranda artacağının önceden bilinmesi de, uluslar arası ticaretle uğraşanlar açısından belirsizlikler azaltacak, ithalat ve ihracat sözleşmelerindeki kur riskini ortadan kaldıracaktır. Bu durum, dış ticaret hacmi genişletirken, ekonomik büyümeye katkı sağlayacaktır163.

2.1.2.2. Zaman Tutarsızlığı Problemini Önleyebilmesi

Döviz kuru hedeflemesi, para politikası yönetimine belirli kurallar sağladığından zaman tutarsızlığı problemini önler. Öyle ki sabit kur hedefine yönelik taahhüdünün ilan edilmesi, para politikası için belirli bir kuralın benimsendiği anlamına gelir dolayısıyla kur hedefinin ilan edilmesi halinde parasal otorite para politikasını keyfi şekilde uygulaması önlenmiş olur. Böylece zaman tutarsızlığı probleminden sakınılmış olunur164. Nitekim zaman tutarsızlığı problemi, ekonomideki birimlerin (firma ve işçiler), parasal otoriteler tarafından açıklanan en son kurala inandıkları ve parasal otorite tarafından açıklanan bu kuralın da takip edileceğini beklediklerinde, parasal otoritenin açıklanan kuraldan cayması şeklinde ortaya çıkmaktadır.165 Sabit kur hedefine olan taahhüdünün ilan edilmesi, para politikası için belirli bir kuralın benimsendiği anlamına geldiği gibi açık ve anlaşılır olması zaman tutarsızlığı probleminin oluşmasını önleyebilir.

2.1.2.3. Basit ve Açık Olması

Merkez bankasının para politikasıyla ilgili hedeflere sahip olup olması ve bunları gerçekleştirme amacını bulunup bulunmaması büyük önem taşımaktadır. Para politikası hedeflerini açık bir biçimde saptayan ve bu hedefleri gerçekleştirme yolunda kararlı olan bir merkez bankası bu konuda başarılı olabilmek için aynı zamanda kamuoyununda desteğini almak zorundadır. Bu nedenle politikaya ilişkin

163

Petursson, a.g.m., p. 37.

164

Mishkin ,“International Experiences wiht Different Monetary Policy Regimes,” p. 3.

165

Robert J.Barro and David B. Gordon, “A Positive Theory of Monetary Policy in a Natural-Rate Model,” NBER Working Paper Series, No:0807, November 1981, p. 2.

hedefler konusunda kamuoyunun aydınlatılmasına ve bilgilendirilmesine ihtiyaç vardır. Ancak bunun içinde tüm işlemeleri saydam, anlaşılır ve kamuoyunun denetimine açık olmalıdır. Üstelik merkez bankasının izleyeceği para politikası ne kadar açık ve anlaşılır olursa başarı derecesi de o kadar yüksek olacaktır. Açıklık derecesinin yüksek olması bir yandan güvenilirliği arttırırken diğer yandan politika sonucunu olumlu yönden geliştirecektir. En önemlisi açıklığın artışı merkez bankasının saygınlığının da artmasına ve özel sektörün enflasyon beklentilerinin merkez bankasının uygulamalarına daha duyarlı olmalarına yol açacaktır166.

Döviz kuru hedeflemesi, kamuoyu tarafından kolaylıkla anlaşılır açıklıkta bir stratejidir. İktisadi birimlerin politika beklentilerinin etkilenmesi açısından uygulanmakta olan parasal stratejinin basit ve açık olması son derece önemlidir. Yeterli açıklıkta ve basitlikte olmayan bir stratejinin beklentileri etkileme gücü sınırlıdır167.

Bu bağlamda, döviz kuru hedeflemesi ile sağlanan söz konusu avantajlar doğrultusunda, gelişmiş ülkelerde tercih edilmesi ve enflasyonu kontrol etmek için başarıyla kullanılmış olması şaşırtıcı olmamalıdır. Örneğin, hem Fransa hem de İngiltere ulusal paralarının değerini Alman Markına endeksleyerek, döviz kuru hedeflemesini başarıyla uygulamışlardır. Önce Fransa 1987 yılında, enflasyon oranı %3 seviyesindenken uygulamaya başlamış ve 1992 yılına kadar enflasyon oranı %2 seviyesine düşürmüştür. 1996 yılına kadar Fransa ve Almanya enflasyon oranını %2’nin altında tutabilmişlerdir. Benzer biçimde İngiltere, 1990 yılında, ulusal parasını Alman Markına endeksledikten sonra, 1992 yılına kadar (taki ERM’yi terk etmeyi zorlayana kadar.) enflasyon oranını %10’dan %3’e düşürebilmiştir168.

Döviz kuru hedeflemesi, gelişmekte olan ülkelerde de enflasyonu hızlı bir şekilde düşürmede etkili olmuştur. Arjantin, bu duruma önemli bir örnektir. Arjantin 1990 yılındaki merkez bankasının para kurulu düzenlemesiyle ulusal parası olan 1 yeni pesoyu 1 ABD dolarına sabitlemiştir. Bunun sonucunda 1989’dan 1990 yılına geldiğinde %1000’lere yaklaşmış olan enflasyon oranı 1994’ün sonuna gelindiğinde

166

Oktar, Enflasyon Hedeflemesi Para Politikasının Güvenilirliği ve Fiyat İstikrarı, ss. 16-17.

167

Erdoğan, a.g.m., s. 37.

168

%5’in altına düşmüş, ekonomideki büyüme hızlanmış ve 1991’den 1994’e kadar Arjantin ekonomisi ortalama %8 büyümüştür169.