Enerji Madencilik ve Çevre

2000 yılında İslamabad'da düzenlenen EİT 1. Enerji/Petrol Bakanları Toplantısı kararları uyarınca, 2001–2005 yıllarına ilişkin EİT Bölgesinde Enerji/Petrol İşbirliği Ortak Bildirisi ve Eylem Planı kabul edilmiş; bunların uygulanmasına yönelik ilerleme raporu hazırlanmış ve gözden geçirilmiştir.

EİT Sekreterliği, üye devletlerden gelen, üye devletlerin Elektrik Sistemlerinin bağlantıya geçirilmesi projesinin yapılabilirlik çalışmasına yönelik danışmanlar listesini, İKB’ ye (İslami Kalkınma Bankası) sunmuştur. Bu danışmanlara İKB tarafından ihaleye katılma davetleri gönderilmiş, sonuçta toplam altı danışmanlık şirketi EİT Sekreterliğine teklif sunmuştur. Değerlendirme Komitesi teklifleri değerlendirmeyi sürdürmektedir.( http://www.dpt.gov.tr)

Sekreterliğin, EİT Petrol ve Gaz Boru Hatları Güzergâhlarının yapılabilirlik çalışmalarını yürütmeye yönelik mali yardım arayışları, 12. Bölgesel Planlama Konseyince olumlu karşılanmış, son olarak Sekreterliğe, İKB tarafından söz konusu yapılabilirlik çalışmasının değerlendirmeye alınacağı bilgisi verilmiştir.

Enerji tasarrufunun Ana Hatları ve Yöntembilimi çerçevesinde, 12. BPK kararı doğrultusunda, Türk makamları, uluslararası pek çok kuruluşla işbirliği halinde, 2002 yılında Ankara'da, Batı ve Orta Asya ülkelerinden gelen enerji yöneticileri için Uluslararası Uygulamalı Yetiştirme Kursu düzenlemişlerdir. Bu kursa üye devletlerden 7 ve EİT Sekreterliğinden de bir temsilci katılmıştır.

2002 yılında Tahran'da EİT Çevre Bakanları toplantısı gerçekleştirilmiş olup, bunun sonucunda 2003–2007 yıllarını kapsayan dönemde EİT Üyesi Devletler arasında Çevreyle ilgili işbirliğini içeren bir Eylem Planı ile aynı içerikli Tahran Bildirisi kabul edilmiştir. (http://www.dpt.gov.tr)

3.4.3.1 Enerji Tasarrufu ve Verimliliği

5–6 Aralık 2001 tarihlerinde, Enerjinin Korunması ve Verimliliği Çalıştayı ile EİT üyesi ülkelerde Enerjinin Korunmasının Ana hatları ve Yöntembilimini hazırlamak üzere bir Özel Komite Toplantısı gerçekleştirilmiş ve amaca ulaşılmıştır. Söz konusu ana hatlar ve yöntembilim, 12. BPK(Enerji/Petrol Bakanları Toplantısı) tarafından onaylanmıştır. Sonuçta, Türk makamları, uluslararası bir dizi kuruluşla işbirliği halinde, 4-14 Haziran 2002 tarihlerinde, Türkiye Ulusal Enerji Koruma Merkezinde, yedi EİT üyesi devlet uzmanlarına, Uluslararası Uygulamalı Yetiştirme Kursu düzenlemiştir. Bu kurs sonuçları, üye ülkelere Sekreterlikçe bir nota ile duyurulmuştur.( http://www.dpt.gov.tr)

İlgili Türk makamları, ayrıca, EİT 2. Enerji/Petrol Bakanları Toplantısının gündemine: "Türkiye Ulusal Enerji Koruma Merkezi tesislerinde, Enerjinin Korunması Bölgesel Yetiştirme Merkezinin kurulması"nı bir madde olarak almayı önermişlerdir.

3.4.3.2 Bölgesel Elektrik Ticareti Stratejisi

7–8 Aralık 1999 tarihlerinde Ankara'da toplanan Elektrikle ilgili 3. Özel Amaçlı Uzmanlar Grubu şu sonuca varmıştır: Bölge çapındaki elektrik ticareti, gerek ayrı ayrı ülkeler ve gerekse tüm EİT bölgesi için ekonomik ve çevresel yararlar getirme potansiyelini taşımaktadır. Zaten EİT bölgesinde düşük maliyetli elektrik üretim

kaynakları geniş çaplıdır. Bunların harekete geçirilmesiyle daha ucuz enerji sayesinde bölgesel ekonomik işbirliği de gelişecektir. (http://www.dpt.gov.tr)

7–10 Şubat 2000'de düzenlenen 10. Bölgesel Planlama Konseyi toplantısında da, elektrik, kömür, petrol ve petrol ürünlerinden oluşan bölgesel enerji ticaretinin, çevreye de özen gösterilmesiyle birlikte, bölge çapında ekonomik kalkınma fırsatı yaratacağı kabul edilmiştir.

Nitekim 24–25 Nisan 2002 günlerinde Tahran'daki EİT Sekreterliğinde, İKB'nın desteğiyle, EİT Bölgesel Elektrik Ticareti Stratejisi konulu bir Çalıştay düzenlenmiştir. ( http://www.dpt.gov.tr)

3.4.3.3 Petrol Rafinerileri ve Ürünleri Alanında İşbirliği

8–9 Ekim 1999 günlerinde Almatı'da düzenlenen, Petrol, Gaz, Petrokimya ve Elektrik Endüstrileri Yöneticileri 1. EİT Toplantısında, üye devletlerarasındaki işbirliğinin genişletilmesini, bölgesel ekonomik işbirliğinin güçlendirilmesinde çok önemli bir adım olarak nitelenmiş ve üye devletlerden gerekli adımların atılması istenmiştir.

3.4.3.4 EİT Petrol ve Gaz Hatlarının Güzergâhları

Malî sorunu çözmek üzere Sekreterlik, Dünya Bankası, Asya Kalkınma Bankası ve İslam Kalkınma Bankası gibi uluslararası malî kurumlar ile bağlantıya geçmiş, ancak alınan genel nitelikli cevapta, petrol ve gaz sanayileriyle uğraşan ulusal, uluslararası, çokuluslu, vb şirketler benzeri çalışmaları finanse ettiklerinden, onlarla ilişkiye geçilmesi tavsiye edilmiştir. 2002 yılında Tahran'da yapılan 12. BPK toplantısı, EİT Petrol ve Gaz Hatları Güzergâhlarına ilişkin yapılabilirlik çalışmasını gerçekleştirmede malî yardım bulma çabalarını övgüyle karşılamıştır. Bu toplantıda, üye devletlerin, bu

yapılabilirlik çalışmasını bizzat kendilerinin finanse etmeleri taraftarı olmadıkları belirtilmiştir. Dolayısıyla, Sekreterlik, bu yapılabilirlik çalışmasına yönelik gerekli malî kaynakları bulmaya yönelik çabalarını elbette ki sürdürebilir. (http://www.dpt.gov.tr)

3.4.3.6 Enerji Veri Kitapçığı (EVK)

10. BPK, 9. BPK esnasında dağıtımı yapılan Enerji Veri Kitapçığın yayınlanmasından dolayı Türk makamlarının çabalarını övgüyle karşılamış ve söz konusu kitapçıkta yer alan bilgilerin güncelleştirilmesinde Sekreterlikle işbirliğine gidilmesini üye devletlerden istemiştir. Dahası, maliyetten tasarruf sağlamak ve düzenli biçimde güncelleştirme yapabilmek amacıyla, üye devletlerin onayı ile söz konusu kitapçık, EİT Web sitesine yerleştirilebilir. (http://www.dpt.gov.tr)

3.4.3.7 Madenler

2000 yılında yayınlanan Tahran Bildirisinde, bölgenin zengin maden kaynaklarına vurgu yapılmış ve madencilik alanında işbirliğinin geliştirilmesi istenmiştir. Bu bildirisinde 11. BPK, üye devletlerden, Maden Sektöründe Bölgesel İşbirliğinin Geliştirilmesine yönelik 1. EİT Maden Uzmanları Toplantısına etkin katılım sağlamalarını istemiştir. Türk heyeti, toplantı gündemine, başka konuların yanı sıra, madencilik sektöründe yatırımların teşviki, jeoloji alanında Madenler Veri Bankası ve Envanterinin oluşturulması ve ayrıca Maden Yatakları Veri Kitapçığının hazırlanmasını önermiştir.

EİT bölgesinin çoğu yörelerinde su kaynaklarının gittikçe daralması ve niteliğinin bozulması, ayrıca, hızlı nüfus artışı, gittikçe artan yurtiçi ihtiyaçlar, enerji sanayi, tarım ve aslında tüm öteki sınai ve hizmet sektörlerinde suya olan talep göz önüne alınarak, 9. BPK, EİT Sekreterliğinin önerisi üzerine, bölgede uygun politika ve

programların ele alınabilmesi amacıyla, atık su yönetimi ve işleme teknolojisi konulu bir çalıştayın düzenlenmesini onaylamıştır.

Türkiye, Magosa'daki Doğu Akdeniz Üniversitesinde, Atık Su Yönetimi ve İşleme Teknolojisi konulu bir Çalıştaya ev sahipliği yapma önerisini sunmuştur. Ne var ki, toplantının yeri konusundaki görüş birliğinin oluşamaması nedeniyle, çalıştay defalarca ertelenmiştir. DTK'nın, bu çalıştayın yeri konusunda karar alması umulmuştur. (www.bsec-organization.org)