Zer-endûd levha tekniği

Özellikle XIX. yüzyıl levhalarının en gözde tekniği zer-endûd (sürme altın) tekniğidir¹⁹⁷. Zer-endûd levhaları hazırlamak için özellikle yazı kalıbı hazırlanır.

Özellikle XVIII. yüzyıl sonlarından itibaren siyaha boyanmış kâğıtlar üzerine zırnık mürekkebiyle yazma adedi yerleşmeye başlamıştır. Zırnık, doğal arsenik sülfürdür.

Tabiatta bulunan bu madde deste-seng yardımıyla suyla ezilir. Daha sonra Arap zamkı ile karıştırılarak sarı renkli mürekkep elde edilir. Zırnık, yazının tashih edilmesi için çok uygun bir mürekkep olup, yazıda yapılan yanlışlıklar, siyah mürekkeple kapatılarak tekrar yazma imkanı verir. Daha sonra yazının her harf ve işaretleri, kıyılarından harflerin bünyelerini bozmamak kaydıyla sıkça iğnelenir¹⁹⁸. Böylelikle yazı kalıbı elde

194 N. Aksoy, “Camaltı Resimleri”, Antik Dekor, 41, İstanbul 1997, s. 136.

195 N. Aksoy, Camaltı….., s.137; Ş.Acar, Hat Sanatı, s. 260.

196 C. Karadaş, Türk Tezhip Sanatında Levha…. , s. 78.

197 C. E. Arseven, Sanat…. , V, s. 2286.

198 U. Derman, Celî Yazılar, s. 30-33.

edilmiş olur. Bu teknikte renk üzerine altında çalışılacağından murakka, tahtadan sökülmeden siyah, koyu yeşil, lacivert gibi koyu renklere boyanır. Murakka kuruduktan sonra sökülür. Murakka üzerine yazı kalıbı konularak, delikler üzerinde tebeşirli çuha dolaştırılır. Murakka üzerine geçen yazı, zer-mürekkep ile doldurulur. Celi yazıların iriliği arttıkça altın israfını önlemek için varak altın, yapıştırma tekniği ile uygulanır. Bu teknik çoğunlukta yazıya vâkıf müzehhipler tarafından uygulanır¹⁹⁹.

Zer-endûd levhalarda genellikle iç pervaz bulunmaz ve yazı kalın bir cetvelle sınırlandırılır. Yazının etrafı ise dönemin sanat anlayışına göre ve yazının özelliğine göre altınla bezenir. Günümüzde bu teknikle yapılmış pek çok levha örneği mevcuttur.

199 U. Derman, Osmanlı Devri…,s. 40.

3.3. Barok Bezemeli Levhalar Katalogu

Levha 1: Hilye i Şerife, Fatma Mevhibe Hanım Resim 12: Levha 1 in Dış Pervaz 80–51 cm, TSMK. Bezeme Detayı.

Fatma Mevhibe Hanım’ın sülüs-nesih hattıyla 1266–1850 yılında yazdığı bu hilyenin bezemesi dönemin zevk ve anlayışına uygun olarak Barok ve Rokoko tarzdadır. Hilyenin göbek bezemesi yaprak çelengi şeklindedir. Bu motif XIX. yy. da çokça kullanılmıştır. Hilyenin bezemesi daha çok Rokoko tarzı olan ve akantus yapraklarından çıkan natüralist çiçek buketleri vardır. Hilyenin köşe bezemeleri aynı tarzda ve simetriktir. Dört halifenin adının yazılı olduğu kısımlar beyzi şeklinde ve etrafları çiçek çelengi şeklinde bezenmiştir. Hilyenin nesih yazısının altında iki adet beyzi şeklinde icazet yazısı vardır. Yine bu yazının da etrafında farklı çiçeklerden oluşan buketler ve yapraklar vardır. Renkler oldukça canlı ve göz alıcıdır. Hilyenin iç pervazı birbirinin tekrarı olan motiflerle bezelidir. Hilyenin dış pervazının bezemesi lacivert zemin üzerine altın ve Barok tarzında olup birbirini takip eden kurdele kartuşları ile ayrılan içleri çiçek buketli motiflerden oluşur. Hilyenin pervaz zemin rengi mavi, bezemelerde altın ve açık mavidir.

Levha 2. Hilye i Şerife, Abdülkadir Şükrü Efendi, 63.5x37.5 cm, SSM.

Abdülkadir Şükrü Efendi’ nin sülüs-nesih ve muhakkak hattıyla XIX. yy. da yazdığı bu hilyenin bezemesi dönemin diğer işlerine göre sadedir. Kıvrımlı yaprak motifleri ve bu motiflerden çıkan çiçek buketleri vardır. Hilyenin besmele kısmının köşelerinin bezemeleri asimetriktir. Sağ üst bezeme klasik bezeme tarzındadır. Sol üst bezeme ise kıvrımlı bir daldan çıkan akantus yaprakları ve natüralist çiçek motiflidir.

Göbek kısmının bezemesi yoktur. Dört halifenin isimlerinin yazılı olduğu kısımlar beyzi şeklindedir. Hilyenin koltuk kısımlarında ise sade, natürmort tarzında simetrik çiçek resmi vardır. Hilyenin iç pervazının bezemesi sade birbirinin tekrarı olan yaprak motiflidir. Dış pervaz bezemesinde sade ve yine birbirini takip eden yapraklı dal ve klasik hançer yaprağına benzer motifler vardır. Hilyenin bezemesinde sarı ve yeşil renk tonları uygulanmıştır.

Levha 3. Hilye i Şerife, Mustafa Hilmi Efendi Şekil 11: Levha 3 ün Dış Pervaz 88x33 cm., Öz. Koleksiyon Bezeme Detayı.

Mustafa Hilmi Efendi’nin muhakkak, sülüs, nesih hattıyla XIX. yy. da yazdığı bu hilye tahta üzerine kâğıt yapıştırılarak yazılmıştır. Hilyenin taç kısmı dönemin yaygın motifi haline gelen Mekke i münevvere tasvirlidir. Tasvir kısmının etrafının bezemesi klasik tarzdadır. Hilyenin besmele kısmının köşeleri Rokoko tarzı simetrik natüralist çiçek buketlidir. Hilyenin bezemesi de yine klasik tarzda tezhiplidir. Göbek kısmının bezemesi ise birbirinin tekrarı olan şerit kartuşlu ve bu kartuşların içi Barok tarzı çiçek buketlidir. Dört halifenin adının yazılı olduğu kısımlar yuvarlak ve süslemeleri yoktur. Hilyenin iç koltuk kısımları da yine klasik tezhiplidir. Hilyenin iç pervaz bezemesi bir önceki hilyeninki gibi sade birbirinin tekrarı olan yaprak motiflidir.

Hilyenin dış pervaz bezemesi ise Barok tarzda olup birbirinin tekrarı kıvrımlı kurdeleler ve akantus yaprakları ile çiçek buketleri vardır. Köşelerde ise bu dönemde köşeleri doldurmak veya tekrarı sağlamak için çokça karşılaşılan iri pençler vardır. Bu hilyede de sarı, bordo, mavi gibi canlı renkler hâkimdir.

Levha 4. Mehmed İlmi Efendi, Beyzi Hilye-i Şerif, Özel Koleksiyon

Mehmed İlmi Efendi’ nin nesih, rika hattıyla 1283/1866 yılında yazdığı bu beyzi hilye form açısından farklıdır. Hilyenin üst kısmında nesih hadisi şerif yazılıdır. Alt baş makamda beyzi şeklinde besmele, göbek kısmında nesih hilye metni ve altta da sülüs ayet vardır. Göbek kısmının etrafında oval ismi celi, ismi nebi, dört halifenin ve cennetle müjdelenen on kişinin isimleri vardır. Hilyenin en altında da ketebe yazısı vardır. Hilyenin bezemesi Rokoko tarzı gül ve natüralist buketlerle bezelidir. Motifler simetriktir. Göbek ve dört halifenin isimlerinin yazılı olduğu oval kısmın etrafı alttan yukarıya, büyükten küçüğe doğru giden yapraklarla bezenmiştir. Zemin altındır ve kullanılan renkler göz alıcı ve canlıdır.

Levha 5. Hilye-i Şerife, Şefik Bey, SSM. Şekil 12: Levha 5 in Dış Pervaz Bezeme Detayı.

Şefik Bey’in (1819-1880 ) muhakkak, sülüs nesih hattıyla yazdığı bu hilyenin bezemesi döneminin sanat zevkine uygun olarak Barok tarzdadır. Hilyenin baş makam kısmının motifleri karşılıklı üst köşelerde bulunan natüralist çiçek buketidir. Hilyenin göbek bezemesi ise bu dönemde sıkça kullanılan yaprak çelengidir. Hilyenin dört halifenin adının yazılı olduğu kısımlar beyzi şeklinde ve etraflarındaki bezemeler çelenk şeklinde çiçeklerden oluşur. Hilyenin bezemesi akantus yapraklarından çıkan natüralist çiçek buketleridir. Bu motifler hilyenin tüm köşe motiflerinde yer alır ve simetriktirler.

Renkler oldukça canlı ve göz alıcıdır. Hilyenin iç pervaz bezemesi birbirinin tekrarı olan ince yapraklardan oluşur. Hilyenin iç pervaz bezemesi ise iki farklı çiçek buketinin birbirini takip etmesiyle oluşur. Çiçek buketlerinin etrafındaki zikzaklı beyaz şeritler desene hareket kazandırmıştır. Pervazın zemin rengi haki, motiflerde altın, kahverengi ve beyazdır.

Levha 6. Mustafa Kûtâhi, Hilye-i Şerife, 43-5x31 cm., Öz. Koleksiyon

Mustafa Kûtâhi’ nin XVIII. yy da yazdığı bu hilyenin bezemesi klasik tezhiplidir. Hilyenin göbek etrafındaki hilalin bezemesi yoktur. Etrafındaki dört halife isimlerinin yazılış formu serbesttir. Hilyenin etek kısmındaki koltuk bezemesi simetrik Rumi desenlidir. İç pervaz boştur. Dış pervaz bezemesi ise hilyenin bezemesiyle uyumlu olmayan basit birbirinin tekrarı olan yaprak ve iri yarım penç motiflidir. Barok tarzı motifleri andırır. Renk ise hilyenin zemin rengiyle aynıdır ve soluk bir görünümü vardır.

Levha 7. Hasan Rıza Efendi, Hilye i Şerif, TSM. Şekil 13: Levha 7 nin Bezeme Detayı.

Hasan Rıza Efendi’nin sülüs nesih hattıyla 1297/1879 yılında yazdığı bu hilyenin bezemesi Rokoko dur. Bereket boynuzlu vazolardan çıkan natüralist çiçek buketleri ve akantus yaprakları kullanılan motifler hilyenin başmakam, göbek etrafı boşlukları ve hilyenin etek kısımlarında uygulanmıştır. Hilye göbeği etrafındaki hilal bezemesi geometrik kartuşlar arasında çiçek buketlidir. Hilyenin zemini altındır.

Üzerindeki natüralist çiçekler olan gül, gelincik, sümbül ve lalelerdir. Levhanın iç pervaz bezemesi yapraklardan oluşan birbirinin tekrarı olan formdadır. Dış pervaz bezemeside birbirinin tekrarı bereket boynuzu şeklinde dallardan çıkan akantus yapraklı, bu dallara spiral dolanmış kurdele ve çiçek buketleridir. Köşe motifleri yine desenle uyumlu kurdele ve yaprakların birleşmesiyle oluşmuş iri penç şeklindedir.

Kuyu yeşil zemin üzeri altın bezemelidir.

Levha 8. Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Hilye i Şerife, TSM.

Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin muhakkak, sülüs nesih hattıyla 1287 -1870 yılında yazdığı bu hilyenin bezemesinde dönemin modası olarak Mekke ve Medine tasvirleri vardır. Tasvirler levhanın sağ ve sol üst köşelerinde yer alır. Rokoko bezeme unsurları olan vazolu çiçekler, akantus yapraklı kıvrımlı dallar ve natüralist çiçekler hilyenin her bölümünde vardır. Hilye göbek etrafının hilal formdaki kısmının bezemesi daha önceki hilyelerde de gördüğümüz geometrik kartuşlar arasında çiçek motiflidir. Bu form dört halifenin isminin yazılın olduğu kısmın etrafında da vardır. Altın zemin üzerine yoğun olarak yapılan bezeme yazıyı adeta boğmaktadır. Hilyenin oval iç pervazının bezemesi de birbirinin tekrarı olan rokoko bezemeler olan küçük yaprak ve çiçeklerdir. Hilyenin dış pervazının bezemeleri ise akantus yapraklı kıvrık dallı motiflerdir. Ayrıca çiçek gibi görünen beyzi formda farklı motiflerde uygulanmıştır.

Mavi zemin üzeri sarı ve yeşil altın bezemelidir.

Levha 9. Hafız Mehmed Rebî Efendi, Hilye i Şerif, Öz Kol. Şekil 14: Levha 9 un Dış . Pervaz Bezeme Detayı.

Hafız Mehmed Rebî Efendi’nin sülüs nesih hattıyla 1307/1889 yılında yazdığı hilyenin bezemesi klasik anlayışla yapılmıştır. Hilye zer ender zer bezemeyle bezenmiştir. Ara ton olarak da mavi kullanılmıştır. Hilalde bezeme yoktur ve sade altın boyalıdır.. Dört halife isimlerinin yazılı olduğu kızım beyzidir. Etek kısmının koltukları klasik tezhiplidir. Altta da dört beyzi formda nesih yazı vardır. Araları klasik tezhiplidir.

Levhanın iç pervazı daha önceki pervaz bezemeleriyle benzer tarzda birbirinin tekrarı küçük yapraklardan oluşur. Hilyenin dış pervaz bezemesi ise Barok tarzda, daha önceden de kullanılan çiçek gibi görünen kurdeleden yapılan fiyonklar, asma dalı, asmalardan çıkan başak dalı ve köşelerde asma dalındaki üzüm ve yapraklardan oluşan çiçekler vardır. Koyu yeşil zemin üzeri altın bezemelidir.

Levha 10. Hafız Mehmed Rebî Efendi, Hilye i Şerif Şekil 15: Levha 10 un

Öz Kol. Dış Pervaz Bezeme Detayı.

Hafız Mehmed Rebî Efendi’nin muhakkak, sülüs nesih hattıyla XIX. yy. da yazdığı bu hilyenin mail yazılı, baklava dilimi şeklinde göbek kısmı, göbeğin ortasında oval ismi nebi, beyzi formda dört halife isminin yazılı olduğu kısımlar ve mail yazılı etek kısmı ile diğer hilyelere göre form açısından farklıdır. Hilyenin bezemesi ise Rokokodur. Simetrik akantus yapraklı vazolardan çıkan buketler ve natüralist çiçek ve yapraklardan oluşan motiflerle bezenmiştir. Zemin mavi üzerindeki bezemeler altındır.

Hilyen baş makamındaki bezemler simetrik çiçekli dalardır. Hilyenin iç pervazına kuzu cetvel çekilmiştir. Dış pervazının bezemesi ise hançer yaprağına benzer yaprak ve çiçekli dallarla birbirini takip eden motiflerdir. Zemin lacivert ve üzerindeki bezemelerde altındır.

Levha 11. Yazarı belirsiz, Hilye i Şerif, 71x36 cm., SHM

Yazarı belirsiz olan kufi, muhakkak, sülüs nesih hattıyla XVIII. yy. da yazılan bu hilyenin formu da oldukça farklıdır. Hilyenin başındaki taç kısmının bezemesi oldukça iri güllerden oluşmuş serbest kompozisyondur. Hilyenin diğer bezemeleri Barok ve Rokoko tarzındadır. Hilyede Kâbe, Mekke tasvirleri ile beraber doğa manzaraları da vardır. Hilyenin sağ ve sol köşelerinde kufi yazılar, kufi yazıların ortasında tasvirler, tasvirlerin altında ve hilyenin sağ ve solundaki sütunda küçük kutulara raporlu şekilde yazılmış nesih yazılar vardır. Hilyenin göbek kısmının sağ ve sol köşesinde ismi celi ve ismi nebi, altında bir çember gibi güllerden oluşmuş desenler içine dört halife isimleri ve cennetle müjdelenen kişilerin isimleri yazılıdır. Hilyenin alt kısmında iki sağda iki solda servi ağaçları ve bu ağaçlara sarılmış gül dalları tasvir edilmiştir. Bu ağaçların ortasında da sağ ve solda simetrik masa üzerinde vazolu çiçekler ortada da hurma ağacı tasvir edilmiştir. Bu levha form açısından oldukça karmaşıktır. Tasvirler gerçekçi renkler canlıdır.

Levha 12. Osman Şevki Efendi, Hilye i şerif Resim 13: Levha 12 nin Dış 60x43 cm., Öz Koleksiyon. Pervaz Bezeme Detayı.

Osman Şevki Efendi’nin muhakkak, sülüs nesih hattıyla 1210/1795 yılında yazdığı, Rokoko tarzda bezenen hilyenin baş makamındaki çiçekli dallar, hilyenin mail nesih kısmının başında ve sonunda, alttaki yazının sonunda kullanılanla aynıdır.

Hilyenin göbek kısmı ve etrafının zemin rengi mavidir ve bezemeli değildir. Hilyenin iç pervaz bezemesi birinin tekrarı çiçeklerdir. Dış pervaz bezemesi de birbirinin tekrarı olan akantus yapraklı vazolardan çıkan çiçekler ve yapraklardır. Köşelerde de yine köşeyi doldurmak ve desenini devamını sağlamak için desendeki çiçeklere benzer ama daha iri penç tarzı motifler vardır. Koyu yeşil zemin üzerine altın bezelidir.

Levha 13. Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Hilye i Şerif, Öz Koleksiyon.

Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin muhakkak, sülüs nesih hattıyla XIX. yy. da yazdığı hilyenin bezemesi dönemin bezeme formu olan Mekke ve Medine tasvirlidir.

Tasvirler hilyenin başmakam yanında sağ ve sol üst köşelerinde yer alır. Besmelenin üstündeki çiçekli dal motifleri simetriktir. Hilye Rokoko ve Ampir üsluplarının motifleri olan natüralist çiçekli vazolar, güller ve akantus yapraklarla bezelidir. Hilalde zemin altın boyalıdır ve bezeme yoktur. Hilyenin göbek etrafı ve etek kısmındaki koltuk bölümünün zemin rengi açık mavi olması üzerindeki motiflerin canlı renkleri hemen dikkat çeker. Hilyenin oval iç pervazı ince bezemelidir. Dış pervaz bezemesi ise köşelerde ve ortalarda olup cetvellerle birleştirilmiştir. Motifleri akantus yapraklar, kıvrımlı S ve C şeklinde dallar ve çiçek buketleridir. Zemin koyu mavi desenler altındır.

Levha 14. Mustafa Vasıf, Hilye i Şerif,107x73 cm.,SSM. Şekil 16: Levha 14 ün Dış . Pervaz Bezeme Detayı.

Mustafa Vasıf’ın Muhakkak, sülüs nesih hattıyla 1236-1821 yılında yazdığı bu hilyenin bezemesi klasik anlayışla ince ve titiz bir çalışmadır. Yazı boşluklarına beyne’s-sütur işlenmiştir. Hilalde bezemesi yoktur ve mat altın boyalıdır. Dört halifenin isimlerinin yazılı olduğu kısımlar oval ve dendanla sınırlıdır. Levhanın göbek etrafındaki ve etek kısmındaki koltuklarda klasik anlayışla bezelidir. Levhanın iç pervazı boştur. Dış pervazında İki farklı bezemesi olan bu hilyenin iç bezemesi altın zemin üzerine halkar tarzındadır desende iri, içleri halkar bezemeli hançer yaprakları vardır. Dış bezemesi ise hilyenin iç bezemelerine uymayan birbirini takip eden dallardan oluşan vazolu çiçek buketli ve fiyonk bezemeli Rokoko tarzdadır. Buketlerin vazolarının birbirlerine sarmal birleşmesiyle motiflerde devamlılık sağlanmıştır.

Köşelerde çarkıfelek şeklinde çiçeklerden oluşmuş motif vardır. Zemin lacivert üzerindeki bezemelerde altın ve beyazdır.

Levha 15. Hasan Rıza Efendi, Hilye i Şerif, 107x73 cm. Şekil 17: Levha 15 in SSM. Koltuk Bezeme Detayı.

Hasan Rıza Efendi’nin sülüs nesih hattıyla 1323–1905 yılında yazdığı hilyenin bezemesi Barok ve Rokokodur. Hilyenin baş makamındaki besmele etrafının süslemesi kurdeleden yapılmış çiçek formlu fiyonk ve bu fiyonktan sağlı solu simetrik olarak çıkan kıvrımlı yapraklar bu yapraklardan çıkan akantus yaprağı ve bundan da çıkan çiçek buketleridir. Hilye göbeğinin etrafındaki hilal formunun bezemeside yoğun kıvrımlı C ve S şeklinde dal ve yapraklardan, küçük çiçek buketlerinden oluşur. Bu form dört halifenin isminin yazılı olduğu oval kısımların etrafını bezemeside de kullanılmıştır. Levhanın göbek etrafının bezemeleri de akantus yapraklı, bereket boynuzu motifli ve natüralist çiçekli vazolardan oluşur. Hilyenin etek kısmının koltuk bezemeleri de yine rokoko tarzda, çiçekli vazo ve etrafına dolanmış kıvrımlı akantus yaprakları ve çiçek buketleridir. Levhanın iç pervazının bezemsi birbirinin tekrarı yapraklı çiçek dalı motifli. Dış pervazının bezemesi ise bir önceki levha ile aynı formdadır.

Levha 16. Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Hilye i Şerif, Süleymaniye Küt.

Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin Nesih hatla 1263 h. yılında yazdığı bu hilyenin bezemesinde hem klasik etkiler hem de Rokoko etkiler mevcuttur. Hilyenin göbek etrafındaki yaprak çelengi şeklindeki motif ve beyzi şeklindeki dört halife isimlerinin etrafının yapraklı bezemesi hariç hilye klasik tezhiplidir. Hilyenin eteğindeki koltuk bezemesi simetrik tezhiplidir. Hilyenin iç pervazı bezemeli değildir. Dış pervazının bezemesi ise barok tarzdadır. Motifler tek bir dal üzerinde birbirinin tekrarı olan çiçekler, yapraklar ve bu çiçekli dala sarılmış beyaz kurdeledir. Yine bu hilyenin dış pervazının da köşe bezemesi bezemede kullanılan çiçeğin benzeri fakat daha iridir.

Hilyenin zemini altındır. Dış pervazın zemini ise lacivert üzeri çiçekler altın, yapraklar kahverengi ve kurdelelerde beyazdır.

Levha 17. Mahmut Celaleddin, Sülüs Levha, Süleymaniye Küt.

Mahmut Celaleddin’ in bu tarihsiz iki satırlı sülüs levhasının iç pervazı yaprak desenli köşeler penç motiflidir. Dış pervazının bezemesi ise Barok tarzdadır. Köşelerde ve ortalarda olan desen kıvrımlı dal ve yapraklardan ibarettir. Köşeler orta desene cetvele birleştirilmiştir. Dış pervazın zemin rengi koyu mavi üzerinin bezemeleri ise altın ve beyazdır.

Levha 18. Yazar belirsiz, Sülüs Levha, Süleymaniye Küt.

Yazarı belirsiz olan 1316.h. tarihli satırlı celi-sülüs levhanın iç pervazı yoktur.

Dış pervazının bezemesi de tamamen kurdele ve şeritlerden oluşan oldukça hareketli bir formdur. Köşelerde yine desenin devamlılığını sağlayan iri pençler vardır. Koyu mavi üzerine altın yapılan bezeme kompozisyon bakımından zayıftır.

Levha 19. Muhammed Said Naili, İcazet, Süleymaniye Küt.

Ali Vasfi, Yahya Hilmi ve Mehmed Hulusi’nin Muhammed Said Naili’ye1301 h. Yılında verdiği bu icazetin zemini sarı ve yeşil altındır. Bezemesi ise beyne’s-sütur ve klasik tezhiplidir. İcazetin ortasındaki nesih mail yazıdır. Yanlarındaki koltuk kısımları da klasik tezhiplidir. En altındaki nesih yazılar ise beyzi formunda üç tanedir.

İcazetin iç pervazı daha önceki levhalarda da görülen birbirinin tekrarı olan yaprak desenlidir. Dış pervazı da yine çokça görülen Barok desenlidir. Bu desen pek çok levha bezemesinde hemen hemen aynı formda uygulanıp tekrar edilmiştir. Motifler hareketli kurdele şeritleri ve bereket boynuzlarının devamı şeklinde akantus yapraklarından çıkan çiçek buketleridir. Bezemedeki kıvrımlı kurdele şeritleri hareketli bir görünüm sağlamıştır. Levhanın dış pervaz köşelerinde yine köşe boşluklarını doldurmak için uçları içe kıvrımlı yapraklardan oluşan penç tarzında motifler kullanılmıştır. Zemin siyah bezemelerde altındır.

Levha 20. Şevki Efendi, Sülüs Levha, Süleymaniye Küt. Şekil 18: Levha 20 nin Dış Pervaz Bezeme Detayı.

Şevki Efendi’nin 1275 h. Yılında yazdığı satırlı celi-sülüs levhasının iç pervaz bezemesi barok tarzıdır. Dış pervaz bezemesi çokça rastlanan bir formdadır. Barok ve Rokoko levhalarda sıkça karşılaşılan birbirinin tekrarı çiçek gibi görünen kurdeleden yapılan fiyonklar, asma dalı, asmalardan çıkan başak dalı ve asma dalarından oluşan ve köşelerde asma dallarından oluşan çiçekler vardır. Lacivert zemin üzerine altın bezemedir.

Levha 21. Yazar belirsiz, İstifli Sülüs Levha, Süleymaniye Küt.

Yazar belirsiz ve 1256 h. tarihli bu istifli celi-sülüs levhanın üst köşe süslemeleri simetrik kıvrımlı yapraklardan çıkan çiçek buketidir. Alt köşe çiçekleri de simetrik fakat üst çiçeklere göre küçüktür. Yazı bir ince biride kalın iki cetvelle sınırlandırılmıştır.

Levhanın bezemesi Rokoko tarzındadır. Bereket boynuzu şeklinde akantus yapraklarından oluşan vazodan çıkan çiçek ve yapraklar, aralarda beyaz kıvrımlı kurdelelerden oluşan bu form birbirinin tekrarı ile sonsuzluk hissi verir. Siyah zemin üzerine altın ve beyaz renkle bezelidir. Eser zer-endûd tekniğinde yapılmıştır.

Levha 22 Yazar belirsiz, Talik Levha, Süleymaniye Küt.

Yazar ve tarihi belirsiz olan bu talik levhanın yazısı bir cetvelle sınırlandırılmıştır. Yazının üst sol ve alt sağ köşelerinde simetrik çiçek bezemleri sağ üst köşede de biraz daha büyük çiçek buketi vardır. Levhanın pervaz bezemesi ise birbirinin tekrarı olan basit yaprak formda olup Barok tarzıdır. Levhanın zemini lacivert üzerinin bezemesi ise altındır. Eser zer-endûd tekniğinde yapılmıştır.

Levha 23. Yazarı belirsiz, Sülüs Levha, Süleymaniye Küt.

1309 h. Tarihli bu satırlı celi-sülüs levhanın yazarı birsizdir. Levhanın satır arası cetvelle ayrılmıştır. Levhanın yazı kâğıdı siyah murakka üzerine yapıştırılmıştır.

Bezemesi köşelerde ve biri ince biri kalın iki cetvelle birleştirilmiş Barok tarzdadır.

Motifler oldukça sade kıvrımlı dal ve yapraklardır. Zemin siyah üzeri altın bezemeli levha yıpranmış daha sonrada onarım görmüştür. Levhanın sade bezemesi yazıyı ön plana çıkarmaktadır.

Levha 24. Rakım, Sülüs Nesih Levha, Süleymaniye Küt.

Levha 24. Rakım, Sülüs Nesih Levha, Süleymaniye Küt.