Emeklilik Yatırım Fonu

Emeklilik fonu, oluşturulan emeklilik sözleşmesi çerçevesinde alınan ve katılımcıların bireysel emeklilik hesaplarında bulunan katkıların, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet esasına göre işletilmesi amacıyla meydana getirilen mal varlığıdır ve farklı amaçlarla kullanılamaz.

Özel emeklilik şirketi fonun kurulmasına izin verilen tarihten itibaren en geç altı ay içersinde gerekli belgeleri Kurula iletmeli ve ilgili hükümleri yerine getirmelidir. Fonun kayda alınma başvurusunun Kurulca değerlendirilebilmesi için;

• Fon iç tüzüğünün şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmiş olması,

• Yeterli mekan, teknik donanım ve örgütlenmenin sağlanmış, fon hizmet biriminin ve fon kurulunun oluşturulmuş, iç denetim sisteminin kurulmuş, personelin buna uygun görev ve sorumluluklarının belirlenmiş olması ve bu konularda gerekli belgelerin hazırlanmış olması,

• Muhasebe kayıt ve belge sistemi ile düzenli iş akışı ve haberleşmeyi sağlayacak teknik alt yapının kurulmuş olması,

• Fonlara ilişkin insan kaynaklarının belirlenmiş olması,

• En az bir portföy yöneticisi ile portföy yönetim sözleşmesinin imzalanmış olması,

• Şirketin bu Kanunda öngörülen kuruluş şartlarını yerine getirmiş olması zorunludur.

Kurulca izin verilen ve fon iç tüzüğünde yer alan asgari üç fonun her biri için, şirketin ödenmiş sermayesinin asgari yimide biri tutarında fon miktarına karşılık gelen pay sayısı Kurul kaydına alınır ve fon portföyleri bu paylara karşılık gelen tutarla oluşturulur.

Emeklilik fonunun portföy sınırlamasına ilişkin ilkeler fon portföyünde bulunacak devlet iç borçlanma senetlerinin asgari oranları ve yabancı menkul kıymetlerin azami oranı ile fon portföyündeki varlıkların değerlendirme kuralları Müsteşarlık ve Kurul tarafından belirlenir. Fon portföyündeki varlıklar saklayıcı şirketlerde saklanır.

Emeklilik fonu portföyünün yönetim sözleşmesi Kurul tarafından onaylanmak zorundadır. Şayet portföy yöneticileri fonun yönetiminde gerekli özen ve basireti göstermezlerse ve fonun mali yönden zayıflamasına sebep olurlarsa kurulca sözleşmeleri fesih edilir. Aynı şirkete ait fonlar kurulca birleştirilebilir ve Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 19. Maddesinde yer alan hükümlere göre fonun devri kurulca istenebilir.238

2.11.1 Emeklilik Yatırım Fonu Türleri

Emeklilik yatırım fonları; doğrudan fonu tanıtması, fonun risk ve getiri yapısı hakkında eksik, yanlış ve yanıltıcı bilgi vermemesi, izahnamede belirtilmesi ve SPK tarafından uygun görülmesi koşuluyla, emeklilik yatırım fonlarının izahnamelerinde belirtilecek portföy yönetim stratejisine uygun olarak kurulabilmektedir. Emeklilik yatırım fonunun unvanında belirli bir varlık grubuna, sektöre, sektörlere, ülke ya da coğrafi bölgeye yatırım yaptığı izlenimini uyandıracak bir ibare kullanan emeklilik yatırım fonu varlıklarının en az %80’i; fon ünvanında yer alan söz konusu varlık grubu, sektör ya da sektörlere ait olan varlıklardan, fon ünvanında yer alan ülke ya da coğrafi bölgeye ait ve o ülke ya da coğrafi bölgenin piyasa yapısını ve risklerini yansıtabilen varlıklardan, meydana gelmektedir. Belirli bir varlık grubuna, sektör, sektörler, ülke ya da coğrafi bölgelere yatırım yapmak ve bu hususu unvanında belirtmek isteyen emeklilik yatırım fonları, bu durumu ve bu

238

durumdaki değişiklikleri katılımcılara altmış gün önceden bildirmek zorundadır.

SPK; emeklilik şirketlerinin kuracakları fonlara yön vermek ve yol gösterici olmak amacıyla ve katılımcıların emeklilik planlarını seçerken ve emeklilik yatırım fonları arasında katkı paylarının dağıtılmasına ve değişiklik yapılmasına karar verirken bilgi sahibi olmalarını sağlamak için emeklilik yatırım fonu türleri hakkında bilgi veren bir karar almıştır239_{. Söz konusu SPK} kararına göre emeklilik yatırım fonu türleri; Gelir Amaçlı Fonlar, Büyüme Amaçlı Fonlar, Para Piyasası Fonları, Kıymetli Madenler Fonları, İhtisaslaşmış Fonlar, Diğer Fonlar olmak üzere 6 kategoride sınıflandırılmıştır. SPK tarafından uygun görülmesi halinde başka fon türlerinin oluşturulması mümkün bulunmaktadır.

2.11.1.1 Gelir Amaçlı Fonlar

Gelir Amaçlı Fonlar; yatırım yapılacak varlıkların, bunlardan elde edilecek temettü ve faiz gelirlerine ağırlık verilerek belirlendiği fonlardır. Gelir amaçlı fonlar; hisse senedi fonu, kamu borçlanma araçları fonu, özel sektör borçlanma araçları fonu, karma borçlanma araçları fonu, karma fon, uluslararası hisse senedi fonu, uluslararası borçlanma araçları fonu, uluslararası karma fon ve esnek fon olmak üzere çeşitli fonlardan oluşmaktadır.

2.11.1.2 Büyüme Amaçlı Fonlar

Büyüme Amaçlı Fonlar; yatırım yapılacak varlıkların, bunlardan elde edilecek sermaye kazancına ağırlık verilerek belirlendiği fonlardır. Büyüme amaçlı fonlar; hisse senedi fonu, küçük şirketler hisse senedi fonu, karma fon, uluslararası hisse senedi fonu, uluslar arası karma fon ve esnek fon olmak üzere çeşitli fonlardan oluşmaktadır.

239

2.11.1.3 Para Piyasası Fonları

Para Piyası Fonları; fon portföyünün tamamını vadesine 3 ay veya daha az kalmış ve likiditesi yüksek varlıklardan oluşturmak amacıyla kurulan fonlardır. Para piyasası fonları; likit fon-kamu, likit fon-özel sektör, likit fon- karma türlerinden oluşmaktadır.

2.11.1.4 Kıymetli Madenler Fonları

Kıymetli Madenler Fonları; fon portföyünün en az %80’ini kıymetli madenler ve altına dayalı varlıklardan oluşturmak amacıyla kurulan fonlardır. Kıymetli madenler fonları; kıymetli madenler fonu ve altın fonundan oluşmaktadır.

2.11.1.5 İhtisaslaşmış Fonlar

İhtisaslaşmış Fonlar; coğrafi bölge, ülke, sektör ve endeksler bazında yatırım yapan fonlardır. İhtisaslaşmış fonlar; yabancı ülke fonu, sektör fonu ve endeks fondan oluşmaktadır.

2.11.1.6 Diğer Fonlar

Diğer Fonlar; yukarıdaki fon türlerine girmeyen fonlardır. Diğer fonlar; deneli fon ve esnek fondan oluşmaktadır. 240