Gerçek hayatta bireylerin maruz kaldıkları olumlu ve olumsuz etkilere ek olarak teknolojinin gelişmesi ile birlikte sanal ortamda da insanları etkileyecek bir takım olumlu ve olumsuz etkiler meydan gelmiştir. Sanal ortam içerisinde bireyleri etkileyecek etkilerden birisi elektronik spor kavramıdır (Games and computer, 2007).
Elektronik oyunlarının bazıları grafiksel şiddet, sex temaları, reklâmlar, yasal olmayan ilaç ve uyuşturucu tüketimi, alkol ve sigara tüketimi, propagandalar ya da küfürlü konuşmalar içermekte ve bunun yanında bireylerin ekran başında fazla zaman
harcaması gibi sorunlar aileleri, politikacıları ve çeşitli din gruplarını elektronik spor eleştirmenleri içerisinde yer almaya götürmüştür (Games and computer, 2007).
Elektronik sporların bireylere kazandırdığı yarar ya da sınırlılık ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. İngiliz araştırmacıların yapmış olduğu bir çalışmada, elektronik oyun oynamak, PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) beynin hayal kurma tekniğinin ve beyinde nörütansmitter dopamine (algı süresini etkileyen kimyasal) salgısının arttığını belirtmiştir. Bu salgının beyinde hücreler arası işaret geçişini sağlayan kimyasallardan meydana geldiğini ve iki beyin hücresi iletişime geçtiğinde, hücre binlerce nörütansmitter moleküllerine mesaj gönderdiğini açıklamışlardır. Bunların içerisinde dopamin molekülünün en önemlisi olduğunu ve hareket, dikkat ve öğrenmenin kontrolünü bu molekülün sağladığını belirtmektedirler. Dopaminin geçişinde meydana gelen bir anormallik, şizofreni ya da parkinson hastalığı gibi birçok rahatsızlığa sebep olduğunu iddia edilmektedir. Elektronik oyunlar oynamak ile dopamin arasındaki ilişki araştırmacılara göre, beyni taramak için PET kullanıldığında, beynin bir bölümü olan Striatum’da (piyano çalmak gibi birçok aletin hareketin kontrol edildiği bölge) dopamin seviyesi arttığı ifade edilmektedir. Dikkat, öğrenme ve motor beceriler gibi birçok faktör elektronik oyunlar oynarken harekete geçtiğini ve bundan dolayı da dopamin salgısının beyinde arttığını belirtmektedirler.
Böylece bireyde dopamin molekülünün salgılanmasından dolayı bireyin daha dikkatli olmasını ve bir şey öğrenirken daha iyi öğrenmeyi bireye kazandırdığını ifade edilmektedir (Pozitron Emisyon Tomografisi, 2005).
Yapılan diğer bir araştırmada bireylerin elektronik oyunları oynadıklarında salgılanan dopamin salgısının bireylerde iki katına çıktığını ve bu sayede de bireylerde tepki göstermede azlık ve uyuşukluğa neden olduğu savunulmakta ve elektronik oyunlara bağımlılığın arttığı söylenmektedir. Bu elektronik oyun bağımlılığının birçok psikolojik semptomlarının olduğu belirtilmektedir (Game addiction, 2005).
Bunlar:
• Bilgisayar başında iken kendini iyi hissetme
• Aktiviteden kendini alı koyamama
• Bilgisayar başında çok fazla zaman harcama
• Arkadaş ve aileyi ihmal etme
• Bilgisayar başında değil iken kendini boş hissetme ve rahatsız olma
• Aktiviteler hakkında aileye yalan söyleme
• Okul ya da iş ile ilgili problemlerin olduğunu açıklamaktadırlar (Game addiction, 2005).
Yapılan başka bir araştırma sonucunda da elektronik oyunların oyuncular üzerinde kronik bir hastalık olan bağımlılığı meydana getirdiğini ve bireyin biyolojik, psikolojik, sosyolojik ve ruhsal yapısında bir takım belirtiler meydana getirdiğini açıklamıştır. Bu belirtileri şu şekilde sıraladığımızda:
• Oyuna son verme kararsızlığı
• İş, okul hayatındaki zorluklar
• Yalan söyleme
• Kişisel hijyende azalma
• Arkadaş ve aileye karşı ilgisizlik
• Uyku düzeninin bozulması gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Kolej öğrencileri üzerinde bir araştırmada ise şiddet oyunu oynayan kolej öğrencilerinin oyun oynamayan kolej öğrencilerinden daha saldırgan düşünceler ile rapor verdiği ortaya çıkmıştır (Wargames, 2006).
Yapılan araştırmalar da elektronik oyunlarının çocukları karmaşıklığa zorladığını daha çok bilmelerini ve becerilerini geliştirmelerini tetiklediğini ifade edilmektedir. Daha çok oyun oynayarak becerilerini geliştirmek isteyeceklerini, diğer aktivitelerden uzaklaşacaklarını söylemektedir. Bu nedenle aileler elektronik oyunlara harcanan zamanı kısıtlayarak müdahale ettikleri söylenmektedir (Games, 2007).
Elektronik oyunlar hakkında yapılan diğer bir araştırma da ise oyun eğer çok fazla şiddet içermiyor ise bireye kritik düşünceyi sağlayıcı problem çözme ve strateji geliştirme fırsatları sağladığını savunmaktadır. Fakat elektronik oyun oynama zamanını aşırıya kaçmadan ayarlamanın önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu arada ailelerin aktivite seçimi konusunda çocuğu özgür bırakmaları gerektiği de söylenmektedir (Games, 2007).
Yapılan araştırmada aşırıya kaçmadan oynanan elektronik oyunların faydalarının olduğunu bunların;
• Uzay becerilerini ve yaratıcılığı arttırdığını
• Kritik analiz tekniklerinin geliştirilmesine yardımcı olduğuna
• Psikolojik, sosyolojik ve nörolojik yönden gelişim sağlayacağını belirtilmektedir (Game Addiction, 2005).
Yapılan başka bir araştırmaya göre sosyal baskı ve sosyal beceri eksikliğinin elektronik oyun bağımlılığına neden olduğunu ortaya koymaktadır. Elektronik oyun bağımlılarının genellikle sosyal toplum içerisinde kendilerine bir yer bulmakta zorlandıklarını ve sonuç olarak da kalabalığın bir parçası olmak için elektronik oyun oynadıklarını ortaya çıkarmaktadır (Addiction, 2005).
Yapılan diğer bir araştırma ise 1-12 yaş arası 2831 çocuğun alışkanlıklarını inceleyerek beden kitle indexlerini boy kilo oranını hesaplayarak ne kadar kilolu ya da zayıf olduklarını ortaya koymuştur ve düşük beden kitle indexine sahip olan çocukların bilgisayarı oyun oynama amaçlı kullanmadıklarını ve kilolu akranlarından daha az elektronik oyun oynadıklarını ortaya koymuştur. Kilolu olan çocukların tüm enerjilerini oturarak yapılan aktivitelere ayırdıklarını, aktif hiçbir egzersizde bulunmadıkları ortaya çıkmıştır. Yapılan başka bir araştırmada ise erken yaştaki çocukların %3’ü günde aşırı olmayacak şekilde oyun oynarken %7’si haftada en az 30 saat oyun oynamaktadır. Haftada 30 saati kapsayan bu aktivitenin çocukların ve gençleri eğitim, sağlık ve sosyal gelişim üzerine etkilerinin olduğunu ifade edilmiştir (Computer Game, 2006).
Bunun yanı sıra;
• Yeni oyunlar almak için para çalmak
• Ödevini yapmamak
• Oyunda ilerleyemediği zaman aşırı kızgınlık
• Okuldan kaçmak gibi davranışların sergilenebileceğini belirtmektedir.
Bu nedenle ailelerin bu sorunlar karşısında;
• Şiddet oyunlarının yerine eğitim oyunlarının vermesini
• Yalnız oynanan oyunların yerine grup içinde oynanan oyunlara teşvik etmesini
• Oyun oynama zamanlarına bir sınır koymalarına
• Elektronik oyun üreticilerinin tavsiyelerini çocukların takip etmesini sağlamaları gerektiğini ifade edilmektedir.
Böylece elektronik oyunların sınırlılık durumundan yarar sağlayan durumuna dönüştürülmesi sağlanabilir (Computer Game, 2006).
BÖLÜM III
3.MATERYAL VE METOT