Ekonomik Kriterler

Ekonomik kriterler iki unsurdan oluşmaktadır: 37

- İşleyen bir piyasa ekonomisi`nin varlığı

- Birlik içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleri ile mücadele kapasitesi.

İşleyen bir piyasa ekonomisine sahip olmak için, özellikle mülkiyet hakları bakımından etkili bir yasal sistemin varlığının yanı sıra, fiyatların ve ticaretin serbestleştirilmesi de gereklidir. Ekonomik politikanın temelleri üzerinde makroekonomik istikrar ve fikir birliği, piyasa ekonomisinin performansını güçlendirmek için son derece önemlidir. Gelişmiş bir finans sektörünün olması ve aynı zamanda pazara giriş ve çıkış için önemli bir engel bulunmaması da önemlidir. Çünkü bunların hepsi ekonominin verimliliğini arttırmaya katkıda bulunmaktadır. Bir piyasa ekonomisinin varlığı ve istikrarlı bir makroekonomik çerçeve, birlik içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleri ile başa çıkma kapasitesini önemli ölçüde etkilemektedir. Aynı zamanda insan ve maddi sermayenin yanı sıra yeterli altyapıya ihtiyaç duyulmaktadır.38

Birliğe katılmaya hazırlanmak için siyasi olaylara rağmen, ekonomik ve sosyal alanlarda Makedonya Cumhuriyeti, öncelikle sürdürülebilir ekonomik istikrar

36 _{Makedonya Hukümeti, Avrupa Birliği'nde Makedonya Cumhuriyeti'nin Ulusal Stratejı}

Entegrasyonu, Üsküp 2004, s. 32

37 _{Avrupa Komşuluk Politikası Ve Genişleme Müzakereleri, Katılım Kriterleri,}

(Https://Ec.Europa.Eu/Neighbourhood-Enlargement/Policy/Glossary/Terms/Accession-Criteria_En)

ve büyümenin sağlanmasının temel ön koşullarını yerine getirmelidir. Makedonya ekonomisi aşağıdaki ön koşulları takip etmedikçe birliğe uyum sağlamasında güçlük yaşayacaktır. 39

Bu koşullar:

- Piyasa ekonomisinin istikrarlı kurumları,

- Yasayı uygulamak için bağımsız ve etkin bir sistem; - Istikrarlı fiyatlar sağlayan para istikrarı; ve

- Daha düşük ve istikrarlı faiz oranları.

Bu ön koşulların yerine getirilmesi, hızlı ekonomik kalkınmaya yol açacak ve yapısal reformların başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlayacaktır. Önümüzdeki yıllarda ekonomik, politika ve reformların gelişmesine yön verecek başlıca önceliklerdir.40

Piyasa ekonomisini yönetecek istikrarlı kurumlar, mali açıdan bağımsız olmalı ve ülkede ki siyasi süreçlerden etkilenmemelidir. Kapasitenin güçlendirilmesinin yanısıra, mevcut tüm kurumlar (örn: Tekel Kurumu, Enerji Düzenleme Komisyonu) ve gelecek yıllarda kurulacak olan kurumlar için mali ve operasyonel bağımsızlığın sağlanması gerekecektir. Bu yönde atılmış önemli bir adım ise, Makedonya Cumhuriyeti Merkez Bankası (NBRM) Yasasının kabul edilmesiyle, yeterlilikler açıkça tanımlanıp bağımsız işleyişin temelini oluşturmasıdır. Öte yandan, özellikle yargı sistemi ve mahkeme prosedürleri gibi kolluk kuvvet sisteminin güçlendirilmesi, piyasa katılımcıları için ülkenin riskini azaltacak güvenli bir iş ortamının sağlanmasında olağanüstü önem taşımaktadır.

39 _{Makedonya Hukümeti, Avrupa Birliği'nde Makedonya Cumhuriyeti'nin Ulusal Stratejı}

Entegrasyonu, Üsküp 2004, S. 32

Önceki yıllarda olduğu gibi, para politikasının ana hedefi, IMF ile anlaşmaya varıldığında, enflasyonun kontrol edilmesi, yani ekonomideki fiyat istikrarının korunması olmaya devam edecektir. Fiyat istikrarının uzun vadeli sürdürülebilir ekonomik kalkınma için en yararlı önlem olduğu kanıtlanmıştır. Aslında bu, Makedonya Cumhuriyeti'nde önceki yıllarda ispatlanmıştır. 2001 krizi, fiyat istikrarının yatırım ve ekonomik faaliyeti artırma etkisi ile daha yüksek bir ekonomik büyüme ile sonuçlanmıştır.

Bununla birlikte, kısa ve orta vadede halen mevcut yüksek faiz oranları düşmeye devam etmiyorsa, para politikasının ekonomik kalkınma üzerinde önemli bir etkisi olmayacaktır. Piyasa katılımcıları için normal uzun vadeli iş planlaması için, istikrarlı ve garantili bir döviz kuru ile birlikte azaltılmış ve istikrarlı faiz oranları gereklidir.

Yakın gelecekte, bankacılık sektöründe yeni mevzuatın kabulü, yeni ödeme sistemi, sigorta denetleme mevzuatı, yatırım hizmetleri ve emeklilik sistemi reformları ile mali altyapıyı tamamlama amaçlı reformlar devam etmiştir.

Makro ekonomik istikrar ve fiyat istikrarı, yukarıda da açıklandığı gibi, ekonomik kalkınmanın hızlandırılması için yalnızca geçiş sürecinin önemli bir bileşeni olan yapısal reformların, daha da genişletilmesi ve yoğunlaştırılması yoluyla yapılabilecek önkoşulları gerektirir. Bu alanda fiyat liberalizasyonu büyük ölçüde tamamlanmıştır. Ticari sektörün yanı sıra, tarım sektöründe de resmi özelleştirmeler sona ermiştir. IMF ile hazırlanan Yeniden Yapılandırma Eylem Planında, listelenen büyük kayıp yaratan işletmelerin geri kalanı, bu tür prosedürlerin belirgin hassasiyetine rağmen yakın gelecekte satılması veya tasfiye edilmesi gerekecektir. Bununla birlikte resmi özelleştirme, bunu takiben özelleştirilmiş işletmelerin modernizasyonu, yönetimi ve teknolojik gelişimi takip edilmekte ve genellikle rekabet eksikliği ve düşük veya olumsuz kârlılık sıkıntısı çekmektedir.

Bütün bunları göz önüne alarak, kısa ve orta vadede eyleme ihtiyaç duyulmaktadır. Reform önlemlerini özelleştirilen işletmelerin rekabet gücünü

güçlendirmeye ve sürekli kârlılık ve gelişimi için şartlar yaratmaya odaklanacaktır; Aynı zamanda, devletin, tamamen ve ya kısmen kalan işletmelerin özelleştirilmesinin tamamlanması gerekmektedir. Sosyal ve mali açıdan Kabul edilebilir koşullara ve özellikle de büyük bir işletme kaybına uğrayan işletmeler devletin mülkiyetindedir. Reform reformları, özellikle yeni ve orta ölçekli işletmeler için yeni özel sektörün desteklenmesine yönelik önlemleri ve özellikle yabancı yatırımlar yoluyla pazara yeni girenler için uygun koşulları sağlamayı içerecektir.

Yine, yeniden yapılandırmanın başarısı, butür reform politikalarını desteklemek için uygun mali ve sosyal politikaları da içeren gerekli makroekonomik istikrarın varlığı ile şartlandırılacaktır.

Kısa ve orta vadede, Makedonya Cumhuriyeti, özelleştirmede öngörülen kamu teşebbüsleri sektöründe bazı toplumsal faaliyetlerin özelleştirilmesine ve yeniden yapılanmasına devam edilmektedir (örn: Makedonya Elektrik Enerjisi Kurumu, vb.). Çoğunlukla özel mülkiyete sahip, ancak en büyük iki bankaya (Stopanska Banka ve Komercijalna Banka) kısa ve orta vadeli tedbirler, takipteki krediler, banka operatörlerinin düşük performansı ve yüksek faiz oranları gibi mevcut yapısal sorunların çözümüne yoğunlaşacaktır.

Özelleştirme ve yeniden yapılanma, özellikle de başka bir resmi istihdam bulma ihtimali bulunmayan, işlerini kaybetme tehdidiyle karşı karşıya olan işçiler için çok zor bir süreç olarak kanıtlanmıştır. Mevcut durum, istihdamda kalacak olan işçiler için de geçerlidir. Ancak işletmelerinin belirsiz karlılığının bir sonucu olarak nispeten düşük ve istikrarsız kazançlara sahip olacaklardır. Buna ek olarak, son derece yüksek işsizlikle ilgili kronik sorunlar da vardır. Önümüzdeki yıllarda öngörülen ekonomik büyüme, istihdamı artırmak için beklenebilir, ancak özel sosyal programlar ve işletmelerin özelleştirilmesi ve yeniden yapılandırılması sırasında yeniden eğitim programlarına da dahil olmak uygun sosyal politikalar tarafından desteklenen sürece reformlar başarısız olur. Öte yandan, başlatılan sosyal güvenlik sistemi, reformlarının orta ve uzun vadede devam etmesi gerekecekir. Yoksulluğun ve ilgili sorunların uzun, orta ve kısa vadede mücadele edilmesi için yönergeleri

ortaya koyan kapsamlı bir yoksulluğu azaltma stratejisi halihazırda geliştirilmiştir. Ulusal İstihdam Planı, Avrupa yönergelerine ve standartlarına göre yayınlanmıştır.41