DEVELOPMENT – OECD)
Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü (OEEC), II. Dünya Savaşı’nda yakılmış, yıkılmış ve harap olmuş Avrupa Kıtası’nın ABD’nin Marshall Planı çerçevesinde yeniden inşa edilmesi için 1947 yılında kurulmuştur. Her bir Avrupa ülkesi hükümeti ekonomilerinin karşılıklı bağımlılığını kabul ederek, Avrupa’nın çehresini değiştirmek için yeni bir işbirliğini harekete geçirmişlerdir.
OEEC’nin başarısının cesaret vermesiyle ve bu başarıyı küresel bir platforma taşımak için 14 Aralık 1960 tarihinde yeni OECD Sözleşmesi'ni imzalayan OEEC üyelerinin arasına Kanada ve ABD de katılmıştır.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) resmi olarak OECD Sözleşmesi’nin yürürlüğe girdiği 30 Eylül 1961 tarihinde kurulmuştur. Bugün 34 üyesi ile OECD, düzenli olarak yapmış olduğu çalışmalarla sorunların tespiti, tartışılması, analizi ve çözümü için çabalamakta ve bu çözümler doğrultusunda politikalar geliştirmeye çalışmaktadır.
OECD, ekonomik büyüme, mali istikrar, refah için yoksullukla mücadele ve kalkınmanın sağlanmasını destek olmak gibi geniş bir yelpazede yoğun bilgi kullanmaktadır. OECD, ekonomik ve sosyal kalkınmanın çevresel etkilerini de göz önünde bulundurarak çalışmalarını yönlendirmektedir.
OECD faaliyetlerini yönlendirirken üye ülkelerdeki gelişmelerin yanı sıra OECD dışında diğer ülkelerde ve dünyada meydana gelen gelişmeleri de yakından takip etmektedir.
OECD’nün temel amaçları şu şekilde sıralanabilir (OECD Türkiye Daimi Temsilciliği):
• Ekonomik büyüme, mali istikrar, ticaret ve yatırım, teknoloji, yenilik, girişimcilik ve kalkınma alanlarında işbirliği yoluyla refahın sağlanması ve yoksullukla mücadele konularında hükümetlere yardımcı olmak.
• Ekonomik ve sosyal gelişme ile çevrenin korunması arasındaki dengeyi gözetmek.
• Herkes için iş imkânı yaratılması ve sosyal eşitlik ile etkin ve sağlıklı bir yönetişim gerçekleştirilmesi.
• Yeni gelişme ve sorunları anlamak ve bunlara çözüm üretmek konularında hükümetlere tavsiyelerde bulunmak.
342 milyon Euro bütçesi, yaklaşık 2500 çalışanı olan, OECD’nün merkezi Paris’tedir.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü - OECD: http://www.oecd.org/
Bugün Kuzey ve Güney Amerika, Avrupa ve Asya-Pasifik bölgesinden 34 üyesi olan OECD’nün üyeleri şunlardır: ABD, Kanada, AB üyesi ülkeler gibi dünyanın en gelişmiş ülkelerinin yanı sıra, Meksika, Şili ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler de yer almaktadır. OECD’nün 34 üyesi şunlardır:
Avustralya, Avusturya, Belçika, Kanada, Şili, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, İsrail, İtalya, Japonya, Kore, Lüksemburg, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Büyük Britanya, Amerika Birleşik Devletleri. (Rusya, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya ve Güney Afrika ile üyelik için çalışmalar sürmektedir.)
OECD, üyesi olmayan ülkelerle de sıkı ilişkiler içerisindedir. OECD’nün Küresel İlişkiler Sekretaryası üye olmayan ülkelerle OECD’nün küresel ilişkilerinin stratejik yönelimlerinin incelemek ve geliştirmek üzere faaliyet göstermektedir. OECD’nin faaliyetleri ile ilgili sınır aşan sorunlara çözüm getirmek için oluşturulan “10 Küresel Forum”, üye olmayan ülkelerle politik diyaloğa dayalıdır.
OECD – Bölgesel Girişimler, Avrupa, Asya, Latin Amerika, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Kafkaslar ve Orta Asya’yı kapsamaktadır. Sahra ve Batı Afrika Kulübü, Batı Afrika ve OECD ülkeleri arasındaki bağlantıların teşvik edilmesi ve kolaylaştırması için oluşturulmuştur.
Avrupa Birliği’ne aday ülkeler, potansiyel adaylar ve Avrupa komşuluk politikası çerçevesinde, kamu yönetimini geliştirmeye yardımcı olmak için OECD Kamu İdaresi ve Yönetimini Geliştirme Desteği programı OECD ve AB’nin ortak bir girişimi niteliği taşımaktadır.
OECD’nün karar verme yetkisine sahip en üst organı OECD Konseyi’dir. OECD Konseyi’ni, her üye ülkenin bir temsilcisi ve buna ek olarak Avrupa Komisyonu’nun bir temsilcisi oluşturmaktadır.
14 Aralık 1960’da OECD Sözleşmesi’nin Ek Protokolü’nde, protokolü kabul eden ülkelerin Avrupa Komisyonu’nun OECD’nün toplantılarında yer almasını da kabul etmişlerdir. Avrupa Komisyonu temsilcileri ve OECD üyeleri, OECD’nün çalışma programı ve stratejilerin belirlenmesi ve metinlerin hazırlanması ile ilgili faaliyetlerin yerine getirilmesinde OECD’nün farklı organları ve OECD’nün tüm çalışmalarında birlikte çalışmaktadırlar. Avrupa Komisyonu’nun katılımı gözlemci olmanın ötesine geçmekle birlikte sunulan öneriler ve alınan kararların OECD Konseyi’nde kabul edilmesiyle ilgili herhangi bir oy hakkı yoktur.
OECD Konseyi daimi temsilciler düzeyinde düzenli olarak toplanır ve kararlar oy birliği ile alınır.
OECD Konseyi, bakanlar düzeyinde yılda bir kez temel sorunları ve öncelikleri görüşmek üzere toplanır.
OECD Konseyi’nin faaliyetleri ve yürütme ile ilgili idari işlemler OECD Sekreterliği tarafından yürütmektedir. Paris’te bulunan ve yaklaşık 2500 personelin görev yaptığı OECD Sekreterliğinin faaliyetlerini Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcısı yönetmektedir (Genel Sekreter Yardımcısı bazen birden fazla olabilmektedir).
Genel Sekreterlik personeli ekonomistler, hukukçular, bilim adamları ve diğer profesyonellerden oluşmaktadır. Bu personelin önemli bir kısmı OECD’nün merkezi olan Paris’te olmakla birlikte bir kısım personel de diğer üye ülkelerdeki ofislerde faaliyet göstermektedir.
Ekonomi, ticaret, bilim, istihdam, eğitim ya da mali piyasalar gibi özel politik alanlarda fikirler üretmek ve analizler yapmak üzere tüm OECD üyelerinin temsilcilerinin yer aldığı uzman komiteler oluşturulmuştur. OECD bünyesinde uzman gruplar ve çalışma gruplarından oluşan yaklaşık 250 komite mevcuttur.
OECD Sekretaryası tarafından gerçekleştirilen çalışmalara, OECD’nin çalışma alanı dahilinde talepte bulunmak, inceleme yapmak ve katkı sağlamak üzere ülke yönetimlerinden her yıl yaklaşık 40.000 üst düzey yetkili, OECD komite toplantılarına gitmektedir.
OECD’nün her biri için bir direktör atanmış olan ve yaklaşık 250 uzman komiteye destek veren 12 direktörlüğü şunlardır:
• Ekonomi Direktörlüğü,
• Mali ve Kurumsal İşler Direktörlüğü,
• Kamu Yönetimi ve Bölgesel Kalkınma Direktörlüğü,
• Vergi Politikası ve İdaresi Merkezi Direktörlüğü,
• İstihdam, Çalışma ve Sosyal İşler Direktörlüğü,
• Ticaret ve Tarım Direktörlüğü,
• Girişimcilik, Kobi ve Mahalli Kalkınma Direktörlüğü,
• Bilim, Teknoloji ve Sanayi Direktörlüğü,
• Eğitim Direktörlüğü,
• Çevre Direktörlüğü,
• İstatistik Direktörlüğü,
• Kalkınma İşbirliği Direktörlüğü.
OECD’nün çalışmalarının temelini üyesi olan ülkelerin yanı sıra OECD alanı dışında gerçekleşen olayların ve kısa ve orta vadeli ekonomik gelişmelerin düzenli olarak izlenmesi ve öngörülmesine dayalıdır.
OECD Sekretaryası verileri toplayıp analiz ettikten sonra OECD bünyesindeki komiteler bu bilgi ve analizlere dayalı olarak belirlenen politikaları tartışır, Konsey karar verir ve daha sonra hükümetler bu tavsiyeler çerçevesinde uygulamalarını gerçekleştirirler.
Misyonu, ekonomik ve sosyal dünyada insanların refahını artıracak politikaları teşvik etmek olan OECD’nün kendisi için belirlediği temel değerleri şunlardır:
• Amaç: Bağımsız ve kanıtlara dayalı analizler yapmak ve öneriler getirmektir.
• Açıklık: Dünyadaki gelişmeler için farkındalığı artırmak ve bu gelişmeleri tartışmaktır.
• Vurgu: Gelenekselliği bir kenara bırakarak gelişmeleri ve değişimi fark etmek ve uyarlamaktır.
• Öncülük: Sürekli değişen ve uzun vadeli zorlukların üstesinden gelmede öncülük etmektir.
• Etik: OECD’ünün itibarı, güven, dürüstlük ve şeffaflık üzerine inşa edilmiştir.
Hükümetler tarafından gerçekleştirilen karşılıklı değerlendirme, çok taraflı gözetim ve ülkelerin bireysel performansının benzerleri tarafından takip edilmesini sağlayan ve komite düzeyinde yürütülen benzer bir değerlendirme süreci, OECD’nün etkinliğinin merkezinde yer alır.
OECD’nün çalışmalarının benzer değerlendirme sürecine bir örnek olarak; Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı Memurlara Rüşvet Verilmesinin Önlenmesi OECD Sözleşmesi’nin imzalayan ülkelerin uygulamalarını izleyen Rüşvet Çalışma Grubu’nun çalışmaları örnek olarak verilebilir.
OECD ülkelerinin komite düzeyinde yürüttükleri tartışmaları bazen uluslararası işbirliği için kuralları belirleme görüşmelerine dönüşmektedir. Bu tartışmalar ve müzakereler ülkeler tarafından, rüşvetle mücadele, ihracat kredileri anlaşmaları ya da sermaye hareketliliği anlaşması gibi resmi anlaşmalarla sonuçlanabilir. Bu tartışmalar ve müzakereler, vergileme ile ilgili ikili anlaşmaların uygulanması gibi standartlar ve metotlar geliştirebilir ya da elektronik haberleşmede istenmeyen postalara (spam) karşı uygulanacak müeyyidelerle ilgili sınır ötesi işbirliği gibi öneriler üretebilmektedir, ayrıca kurumsal yönetim ya da çevresel uygulamalar gibi yol gösterici rehber bilgi paketleri de oluşturabilmektedir.
OECD, hükümetlere deneyimleri paylaşmak için birlikte çalışmak ve ortak sorunlarına çözüm aramak için bir forum ortamı sağlamaktadır. OECD, ekonomik, sosyal ve çevresel değişimi neyin yönlendirdiğini anlamak için hükümetlerle çalışırken, yatırım ve ticaretin dünya üzerindeki akışını ve verimliliğini belirlemeye çabalamaktadır.
OECD, gelecekteki eğilimleri tahmin etmek için verileri karşılaştırır ve analiz ederken, tarımdan kimyasalların güvenliğinin vergilendirilmesine kadar geniş bir yelpazede uluslararası standartları da belirlemeye ve düzenlemeye çabalamaktadır.
OECD, ülkelerde yaşayan insanların daha iyi koşullarda hayatlarını sürdürebilmeleri için vergi, sosyal güvenlik, çalışma dışı zamanlarının ne kadar olması gerektiği gibi insanların hayatlarını etkileyen sorunlara çözüm bulmaya çabalarken, modern yaşam içinde farklı ülkelerdeki modern yaşam içinde gençlerin eğitim sistemi içindeki yerlerinin ve yaşlı insanların emeklilik sistemi içindeki yerinin nasıl olduğunu da karşılaştırmaktadır.
OECD, çalışmalarını yönlendirirken, hükümetlerin yanı sıra ekonomik, sosyal, kültürel alanda faaliyette bulunan sivil toplum kuruluşları ile de işbirliği yapmaktadır. Örneğin; OECD, İş ve Sanayi Danışma Komitesi aracılığıyla, iş dünyası ve Sendika Danışma Komitesi aracılığı ile de işgücü temsilcileri ile işbirliği içinde çalışmaktadır.
OECD bunların dışında üye ülkelerde aşağıda sıralanmış olan dört ana alanda hükümetlere destek vermeye çabalamaktadır:
• Birincisi ve en önemlisi, fonksiyonlarını yerine getirmelerinde işletmeler, kurumlar ve piyasalarda güvenin sağlanmasında hükümetlere yardımcı olmaktır. Siyaset ve iş hayatının her düzeyinin daha iyi düzenlenmesi ve yönetilmesi için bu güvenin sağlanması şarttır.
• İkincisi, gelecekte sürdürülebilir ekonomik büyüme için etkin bir kamu maliyesinin oluşturulabilmesinde hükümetlere destek vermektir.
• Üçüncüsü, çevre dostu “yeşil büyüme” stratejisi çerçevesinde gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasının sağlanması, yenilikçilik yoluyla büyümeye yeni kaynaklar yaratılması ve bunların teşvik edilmesi için destek vermektedir.
• Son olarak, yenilik ve büyümenin temelini oluşturması ve her yaştan insanın gelecekteki iş dünyasında verimli ve memnun bir şekilde çalışmalarının sağlanabilmesi için bilgi ve beceri düzeylerinin geliştirilmesinde ülkelere destek vermektir.
OECD’nün 2011 yılı bütçesi 342 milyon Euro olmuştur. OECD’nün bütçesi üye ülkelerin katkıları ile oluşturulmaktadır (Part – I). Üye ülkelerin katkıları her bir ülkenin büyüklüğü göz önüne alınarak oluşturulan bir formüle göre hesaplanmaktadır. En büyük katkıyı %24 ile ABD yapmakta ve ABD’yi sırasıyla Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya takip etmektedir.
Bunun yanı sıra üye ülkeler gönüllü olarak da bütçeye katkı sağlayabilmektedirler (Part – II).
OECD bütçesinin ne kadar olacağı, üye ülkeler tarafından son iki yıl faaliyetleri göz önünde bulundurularak belirlenmektedir. OECD’nin hesapları ve mali yönetimi, bağımsız dış denetim Konseyi tarafından atanan bir OECD üyesi ülkesinin bir Yüksek Denetleme Kurumu tarafından yapılır.
Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu’nun aksine, OECD hibe veya kredi vermez.
Çeşitli kurum ve kuruluşlardan OECD toplantılarına yılda yaklaşık 800 temsilci katılmaktadır.
Türkiye OECD’nün 20 kurucu üyesinden birisidir. OECD 1961 yılında kurulduğunda Türkiye’de kurucu üye olarak OECD’nün içinde yer almıştır.
Türkiye’nin OECD Nezdinde Daimi Temsilciliği, OECD – Türkiye ilişkilerini takip etmekte ve OECD’nün Türkiye içindeki faaliyetlerini koordine etmektedir. OECD Türkiye Temsilciliği kadrosu Dışişleri Bakanlığı’nın yanısıra Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı’ndan atanan görevlilerden oluşmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü – OECD Daimi Temsilciliği: http://oecd.pr.mfa.gov.tr/
OECD’nün yapmış olduğu çalışmalar Türkiye’nin dünyadaki ekonomik gelişmeleri ve bunların sonuçlarını takip etmesinde ve yapmış olduğu çalışmalara katkısı açısından önemli fayda sağlamaktadır.
Türkiye OECD’nün kurucu üyelerindendir. 2000’li yıllarda Türkiye ve Dünya ekonomisinde meydana gelen canlanma Türkiye’nin OECD ile olan ilişkilerinde de hareketliliği neden olmuş ve bu dönemde her yıl Türk kurum ve kuruluşlarından yaklaşık1800 civarında temsilci OECD’nün çalışmalarına katılmıştır.
OECD’nün küreselleşmenin merkezi olma ve dünya ekonomisinin %80’ini bir çatı altında toplama hedefi açısından Türkiye önemli bir konumdadır. (OECD Daimi Temsilciliği)
T.C. Maliye Bakanlığı tarafından yönetilen OECD Çok Taraflı Vergi Merkezi’nde, Balkanlar, Orta Doğu ve Orta Asya bölgeleri ile Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Belarus gibi ülkeler uzmanlarına yönelik vergi konulu seminerler düzenlenmiştir. OECD İstanbul Özel Sektörü Geliştirme Merkezi ise OECD’nün Türkiye’ye yakın bölgelerdeki ülkelere yönelik çalışmalarına katkı sağlamıştır. Düzenli olarak iki yılda bir gerçekleştirilen Türkiye Ekonomik İncelemesi dışında son dönemlerde Türkiye’nin talebi üzerine OECD tarafından Türkiye ile ilgili olarak yapılan incelemeler şu şekilde sıralanabilir (OECD Daimi Temsilciliği):
• Düzenleyici Reform İncelemesi (2002)
• KOBİ İncelemesi (2004)
• Temel Eğitim İncelemesi (2005)
• Rekabet İncelemesi (2005)
• Kurumsal Yönetim İncelemesi-Pilot Çalışma (2006)
• E-Devlet İncelemesi (2006)
• İstanbul Metropoliten Alan İncelemesi (2007)
• Çevre İncelemesi (2008)
• Sağlık İncelemesi (2009)
• İnovasyon İncelemesi (2009)
• Tarım İncelemesi (2010)
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) temel amaçları nelerdir?