Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve

Burada iki ayrı seçenek yaptırım söz konusu olmaktadır. Birincisi, sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle suç iĢlenmiĢ olması durumunda kısa süreli hapis cezasının, mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması suretiyle yerine getirilmesine karar verilmesidir. Ġkincisi ise, gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç iĢlenmiĢ olması durumunda kısa süreli hapis cezasının, mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanması suretiyle yerine getirilmesine karar verilmesidir. Her iki durumda da ortak olan, cezanın süresiyle birlikte suçlunun kiĢiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu piĢmanlığa ve suçun iĢlenmesindeki özelliklere göre seçenek yaptırıma çevirme kararının verilmesidir. Hükümlü tarafından kullanılmakta olan ehliyet ve ruhsat veya yürütülmekte olan meslek ve sanat; sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç iĢlenmesine neden olan ehliyet ve ruhsat ile meslek ve sanattır.³⁰²

5237 sayılı TCK‟nın 50‟nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine iliĢkin gerekçede “…Getirilen diğer bir yenilikle; ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması ile belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklama seçenek yaptırımlara baĢvurulabilmesi, bunların sağladığı hak ve yetkilerin kötüye kullanılması veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılması koĢuluna

302 DSYMKKY (Mülga), m. 42/2.

126

bağlanmıĢtır. Böylece ancak suçun ehliyet ve ruhsatla ya da meslek ve sanatın icrasıyla bağlantılı olması halinde, ehliyet ve ruhsatların geri alınması ya da meslek ve sanatın yasaklanması yaptırımına hükmedilebilecektir.” denilmektedir.³⁰³ Bu seçenek yaptırımın, diğer seçenek yaptırımların aksine kısa süreli hapis cezası ile sonuçlanan bütün suçlarda değil, sadece belirli suçlar bakımından uygulanma alanı bulunmaktadır. Söz konusu bu seçenek yaptırımın güvenlik tedbiri niteliğinde olduğu da ileri sürülmüĢtür.³⁰⁴

Ġlgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma seçenek cezasına hükmolunabilmesi için, iĢlenilen suçun ehliyet veya ruhsatın sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gereken dikkat ve özen yükümlüğüne aykırı davranılarak iĢlenilmiĢ olması gerekir. ĠĢlenen suç, ehliyet ve ruhsatla ya da meslek ve sanatın yerine getirilmesi ile ilgili değil ise, bu seçenek yaptırıma hükmolunamaz. Yargıtay 2. CD‟nin 09.10.2007 tarihli ve 9565/12771 sayılı kararında; “bu seçenek cezanın ancak iĢlenen suçun ehliyet ya da meslek ve sanatın icrasıyla bağlantılı olması halinde uygulanabileceği, ayrıca ehliyet ve ruhsatın bir meslek ve sanatı yapmaya yetki veren belge anlamında olduğu, sürücü belgesinin ise bu belgelerden kabul edilemeyeceği, çünkü sürücü belgesinin 5237 sayılı TCK‟nın 53‟üncü maddesinin altıncı fıkrasında belirtilen belgelerden olduğu” belirtilmektedir.³⁰⁵ Yine Yargıtay 2. CD‟nin 11.12.2006 tarihli ve 2006/5569 E., 2006/20065 K. sayılı kararında “5237 sayılı TCK‟nın 50‟nci maddesinin birinci ve üçüncü fıkraları uyarınca, tayin olunan hapis cezasının aynı maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde düzenlenen seçenek yaptırıma çevrilebilmesi için, sanığa atılı suçun ehliyet ve ruhsatla ya da meslek veya sanatın icrasıyla bağlantısı olması gerekir. Ayrıca bu fıkrada yazılı olan ehliyet ve ruhsat; bir meslek ve sanatı yapmaya yetki veren belge anlamında olup, sürücü belgesi bu kapsamda değerlendirilecek bir belge olarak kabul edilmez. Çünkü aynı Kanunun 53‟üncü maddesinin altıncı fıkrasında, açıkça sürücü belgesinden bahsedildiği halde,

303 ÇETĠN, s. 197.

304 NUHOĞLU, AyĢe, “5237 sayılı Türk Ceza Kanununda Güvenlik Tedbirleri”, Türk Ceza Kanununun 2 Yılı, Teori ve Uygulamada KarĢılaĢılan Sorunlar Sempozyumu, Türk Ceza Hukuku Derneği, Ġstanbul, 2008, s.192.

305 MADEN, s. 207.

127

bu fıkrada ehliyetten söz edilmemektedir. Ancak; sürücü belgesi olmadan bir mesleğin yapılamayacak olması halinde, sürücü belgesinin bu fıkrada düzenlenen ehliyet kapsamında değerlendirilmesi mümkündür. ġoförlüğü meslek edindiği tespit edilmeyen, üniversite öğrencisi olduğu anlaĢılan sanığa tayin olunan hapis cezasının, 5237 sayılı TCK‟nın 50‟nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yazılı olan seçenek yaptırıma çevrilemeyeceği ancak, diğer bentlerde yazılı seçenek yaptırımlardan herhangi birine çevrilebileceği gözetilmeden yazılı Ģekilde karar verilmesi”nin bozmayı gerektireceği ifade edilmiĢtir.

Uygulamada Yönetmelik hükümlerine göre denetimli serbestlik defterine kaydı yapılan mahkeme kararı üzerine hükümlüden karara konu ehliyet ve ruhsat belgesi ile birlikte müracaat etmesi istenmektedir. Hükümlüden teslim alınan ehliyet ve ruhsat belgesi hükümlünün dosyasında muhafaza edilir. Kararın içeriği ilgili meslek kuruluĢlarına, belediye ve kolluğa bildirilerek görev alanlarına giren hususlarda takibinin yapılması sağlanır. Denetim söz konusu bu kuruluĢlar ile iĢbirliği yapılarak sağlanır.³⁰⁶

Ġlgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma seçenek yaptırımının 5237 sayılı TCK‟nın yürürlüğe girdiği 2005 yılından itibaren uygulanmasına bakıldığında mahkemeler tarafından 2006 yılında 53 yetiĢkin, 2007 yılında 94 yetiĢkin, 2008 yılında 118 yetiĢkin, 2009 yılında 58 yetiĢkin, 2010 yılında 50 yetiĢkin, 2011 yılında 35 yetiĢkin ve 2012 yılında ise 1 çocuk, 37 yetiĢkin hakkında karar verilerek yerine getirilmesi için denetimli serbestlik müdürlüklerine gönderilmiĢtir. 31 Aralık 2012 tarihi itibarıyla ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma seçenek cezası infaz edilmekte olan 22 yetiĢkin hükümlü bulunmaktadır.³⁰⁷

306 NURSAL-ATAÇ, s. 385.

307 UYAP BiliĢim Sistemi Dosya Sayısı Sorgulama Ekranı, EriĢim Tarihi: 05.01.2013.

128