Eğitim Yönetimi ve Eğitim Yöneticisi Kavramları

2.3.1.1. Eğitim Yönetimi

Topluluk halinde yaşayan insanlar ortak yaşam sonucu oluşan değer yargılarını, bilgi, beceri ve birikimlerinin yeni kuşaklara aktararak geleceği kontrol etmeye çalışmış böylece toplumsal gelişimi sağlamayı ve düzeni korumayı amaçlamışlardır. İnsanlığın bugün ulaşmış olduğu bilgi seviyesi, yüzyıllar süren bir gelişim ve eğitim sürecinin sonucudur. Her durumda, içinde bulunulan koşullara uyum sağlayarak kendini sürekli yenileyebilen, geliştiren, kendisiyle yarışabilen, üretken, yaratıcı, yapıcı ve sorumluluk duygusu gelişmiş bir vatandaş olabilmek için her şeyden önce eğitime gereksinim vardır. Bireyin, yaşamını dengeli olarak sürdürebilmesi ve yaşadığı toplumda yapıcı bir üye olarak yer alabilmesi için gerekli davranış örüntüleriyle donanmış olması gerekmektedir. Bunu sağlayacak olan araç ise eğitimdir (Güney,2001).

Toplumsal bir kurum olan eğitimin formal örgütü okuldur (Aydın, 1992:169).Formal eğitim veren okullarda öğrencilere önceden hazırlanan programlar doğrultusunda öğretim faaliyetleri sunularak, öğrencilerde istendik davranış değişikliği meydana getirilmeye çalışılır (Fidan,1996:238). Eğitim genellikle doğrudan bir girişim olmadığından, bu amaçla okul denilen özel bir çevre oluşturulmuştur (Bursalıoğlu,1987:58). Eğitim kurumları (okullar) bireylerin öğrenmelerini, bilgi ve beceri kazanarak yetiştirilmelerini amaç edinmiş örgütlerdir.

Eğitim kurumlarının temel görevlerini şöyle sıralayabiliriz.

1-Eğitim kurumları, toplumu oluşturan bireylere sosyal düzeni koruma, sosyal değişmeye uyum sağlama, eleştirel düşünme, yaratıcılık ve bilimsel düşünme becerilerini kazandırmaktadır (Yanıklar,2007:121).

2-Eğitim kurumları, bireylerin toplum içerisinde oynamaları gereken rolleri bireylere öğretmektedirler. Böylece toplumda bireyler ortak davranışlar sergilemeye başlar ve toplumdaki çatışmalar azalarak, toplumsal süreklilik sağlanmış olur (Erden,2007).

3-Zihinsel, bedensel ve ruhsal açıdan sağlıklı bireylerin yetiştirilmesi, yetiştirilen bireylerin hızlı değişim ve dönüşüm sürecine uyum sağlama becerilerinin geliştirilmesini sağlar. (Erdem,2005:42).

4-Eğitim kurumları, bireylere toplumun sahip olduğu milli değerleri benimseterek, bilinçli vatandaşlar, seçmenler ve liderler yetiştirerek, bireylerin vatandaş olma sorumluluklarını kazanmalarını sağlayarak, mevcut siyasal yapı hakkında bireyleri aydınlatarak, siyasal işlevlerini yerine getirirler (Kıncal,2006:172-174).

5-Eğitim kurumlarında yer alan eğitim programlarının etkili bir şekilde uygulanması, öğretim hizmetleri, personel yönetimi, bütçe, bina, araç ve gereçlerin verimli bir şekilde kullanılması için yöntemler geliştirilir ve yönetim süreçlerinin etkili bir şekilde işletilmesi yolları aranır (Ilgar,2005:14).

Eğitim yönetimi; toplumun eğitim gereksinimini karşılamak üzere kurulan eğitim örgütünü, önceden belirlenen amaçlarını gerçekleştirmek için etkili işletme, geliştirme ve yenileştirme süreci (Açıkgöz,1994:8) veya eğitimle ilgili kuruluş ve okulları, saptanan amaçlara ulaştırabilmek üzere insan ve madde kaynaklarını etkili biçimde kullanarak, belirlenen politikaları ve alınan kararları uygulamak şeklinde de ifade edilebiliriz (Kıran,2005). Eğitim yönetimi, en genel anlamı ile yönetim biliminin kuramsal temellerinin eğitim örgütlerindeki uygulaması yâda kamu yönetiminin eğitim alanına uygulanmasıdır (Kaya,1999:43).

Eğitim yönetimi eğitim sisteminin amacını gerçekleştirebilmek için, eğitim örgütlerinde yer alan insan gücü, sermaye, zaman, malzeme ve yer unsurlarının daha verimli, daha ekonomik ve daha iyi bir biçimde kullanılabilmesi anlamına gelir.

Kısaca eğitim alanına ilişkin politika, karar ve amaçların gerçekleştirilmesiyle ilgilenir. Eğitim yöneticileri bunu yaparken, eğitim örgütlerindeki insan ve madde kaynaklarını koordine etmek, karar vermek, grup çalışmalarını yönlendirmek için sözü edilen genel yönetimin kuram, ilke, teknik ve yöntemlerinden yararlanırlar.

Bundan dolayı, eğitim yönetimi, genel yönetimin eğitim alanına uygulanması olarak algılanmaktadır.

43

Eğitim yönetimi bilimi, yönetim biliminin bahsedilen özelliklerini dikkate alarak, eğitim örgütlerinin en verimli bir biçimde yönetilmesi için gerekli bilgileri sağlayarak, bu amaçla yeni teoriler geliştirir, ilkeler ve yöntemler oluşturur (Okutan,2012). Eğitim yönetiminin bir bilim olarak doğup gelişmesi bu alandaki bazı yaklaşımlar, yönetim kuram ve ilkeleri hem eğitim yöneticisi yetiştirmenin hem de eğitim yöneticiliğinde uzmanlaşmanın gerekliliğini ortaya koymuştur. Bir yöneticinin mesleğinde uzmanlaşması için akademik bir eğitim alması gerekir.

Yönetmeni yetiştirmenin amacı, onun yönetsel etkililiğini arttırmaktır. Yönetsel etkililiğin arttırılması, yönetmenin erkliliğinin artırılması, yönetmenin eğitim gereksinimine dayanan planlı bir öğrenme süreci ile gerçekleştirilebilir. Bu yüzden yönetmen yetiştirme ister yönetmen olmadan önce olsun ister yönetmen olduktan sonra olsun, planlı bir eğitim işidir (Başaran,1992:118). Yöneticilik okulunun açılması mesleğin profesyonelce yürütülmesine katkı sağlayacaktır.

2.3.1.2.Eğitim Yöneticisi:

Binbaşıoğlu (1983,3) eğitim yöneticiliğini, eğitimle ilgili kuruluş ve okulların, amaçlarına ulaşabilmeleri için, insan ve ilgili araç gereçlerin en etkili bir biçimde yerleştirilmesini yada kullanılmasını inceleyen bir bilim dalı olarak tanımlamaktadır.

Eğitim yöneticisi, değişik sistem, kurum ve kademelerde hizmetlerini yönetmeye yeterli olacak nitelikte kuramsal alanda ve uygulamada yetişmiş uzmandır (Türk,2002:27). Bu yüzden, eğitim yöneticisi hem işlenen insan gücü kaynağı olarak öğrencilerin en iyi şekilde yetiştirilmesi, hem de işleyen insan gücü kaynağı olarak öğretmenin etkili bir şekilde çalıştırılması ve hizmet içinde yetiştirilmesi için uygun bir örgütsel iklimi sağlaması beklenen kişidir (Çelik,2002).

Eğitim yöneticiliği, eğitim örgütlerini, önceden belirlenmiş amaçlara ulaşmak üzere insan ve maddi kaynakları sağlayıp sahip olduğu maddi kaynakları etkili bir şekilde kullanmak suretiyle eğitimin genel amaç ve ilkelerine uygun, eğitim örgütünün özel amaçları çerçevesinde belirlenen politikaları ve alınan kararları uygulamak ve yönetmektir (Taymaz,1995:15).

Yönetimin ve yöneticinin görevi, örgütü amaçlarına uygun olarak yaşatmak (Bursalıoğlu,2005:105), olduğundan eğitim yöneticisi; öğretmen, işgören, öğrenci, veli, çevre liderleri, çevredeki yerel yöneticiler, merkez örgütü ve politikacılar gibi

farklı eğitim ve kültür düzeyinde bulunan, farklı beklentileri olan öğelerle ilişkiler kurmak, onların çelişkili beklentilerini bağdaştırarak demokratik yönetimi sağlamak zorundadır (Kaya,1999) .

2.3.2. Okul Yönetimi ve Okul Yöneticisi Kavramları, Okul Yönetiminin