EĞİTİM ÖĞRETİM FAALİYETLERİNE GENEL BİR BAKIŞ…

1927 nüfus sayımına göre Türk halkının okuma-yazma oranı %9.5-10.5 313seviyesindedir. Yönetenler ve yönetilenler arasında ciddi sınıf farkı mevcuttur. 1924 Bütçesi'nde Milli Eğitim Bakanlığı 6,2 milyon lira (yüzde 5,3) iken 1938 yılı bütçesinde bu oran yüzde 256 artışla 15,9 milyona ulaşmıştır. Özellikle Mustafa Kemal’in eğitim konusundaki düşünceleri onun ölümünde okuryazar oranının %20’lere çıkmasıyla gözler önüne serilmektedir.

Eğitimde uygulanacak temel prensipler, bilgilerin toplumsal etkinliği sağlayacak bir biçimde kullanılmasını mümkün kılmalıdır. Yalnız medeni zevklere hitap eden ve ezbere dayanan yöntemler yetersizdir. Atatürk ve arkadaşlarının fikir düşüncelerini incelediğimizde gerçekten de eğitime, kültürel ve siyasi bir görev yüklüyorlardır314. Harf Devriminin de yapılması ile okuma yazma oranının artmasına sebep olmuştur. Şehir ve kasabalarda açılan halkevleri; köylerde açılan halk odaları birer yetişkin eğitim merkezi olarak göreve başladılar. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren yükseköğrenim alanların da önemli gelişmeler yaşanmıştır. 1933 yılında meydana gelen üniversite reformu ile darul fünun yeniden düzenlenmiştir. 1940 yılında ise İstanbul Teknik Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi kurulmuştur315.

Yukarıda verdiğimiz bilgiler doğrultusunda 1940yılına gelindiğinde Niğde’de eğitim konusunda ciddi eksikliklerin bulunduğunu Niğde gazetesinden tespit ediyoruz. Okuryazar oranının yükselmesine rağmen özellikle okul ve eğitici kadro özelinde ciddi sıkıntılar bulunmaktadır. Okulların koşulları iptidaidir. Aynı şekilde sınıf mevcutları da eğitimin sürekliliği açısından düşündürücüdür. İdealist öğretmenlerin üstün özverileri ile ülke genelinde yürütülmekte olan eğitim reformu Niğde ilinde de sürmektedir. İldeki eğitim öğretim faaliyetleri ile ilgili Niğde gazetesinden ulaşılan bilgiler aşağıya çıkarılmıştır.

313 Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistik Göstergeler 1923-2009, Ankara 2010, sf.65

314 Abdurrahman BORAN, “Cumhuriyet Döneminde Eğitimde Meydana Gelen Gelişmeler”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 9, s. 305

Niğde’de 1940’a kadar merkez ilçe nüfusunun 13.000 olduğu ve sadece 4 ilk mektebin varlığı ve bunlardan sadece 2 binanın kullanım imkânları içinde olduğu gazete sütunlarına yansımıştır. Niğde'de günün şartlarıyla 4 ilk mektepten ikisi 23 Nisan ve İnönü okulları diğer ikisi ise Sakarya ve Dumlupınar mektep binalarıdır. Sakarya ve Dumlupınar mektepleri İnönü ve 23 Nisan mekteplerine nazaran daha ileri bir zihniyetin ürünü denilebilecek bir tarzda olsa da bu iki mektep de birçok kusuru bünyesinde barındırmaktadır. Sakarya Okulu binasında sınıflar batı cephesinde bulunduğundan dolayı güneş ışığından tamamen mahrum ve pek çok sınıf hemen hemen öğleden sonraya kadar karanlıktır. Bina her çeşit önlemlere rağmen ısınmaktan mahrum ve akşama kadar soba yanmasına rağmen oda sıcaklığı 10 derecenin üzerine çıkmamaktadır. Dumlupınar Mektebi Sakarya Mektebi'nden biraz daha gelişmiş ve güneş ışığı bakımından Sakarya mektebine nazaran daha iyidir. Dumlupınar mektebinin tek kusuru ise dar bir avluya sahip olması ve harabe binalar içinde kaybolmuş gibi bir görüntü sergilemesi ve bu binanın geniş bir bahçede daha güzel ve heybetli görülebileceğidir. 23 Nisan ve İnönü mekteplerinde mektep binası vasıflarından uzak olmakla beraber avlularının olmadığı, koridor ve sınıflarının dar olduğu, ışık alım şartlarına münasip olmadığı, duvarlarda yer yer çatlaklıklar olduğu ve bu mekteplerde sınıfların 20 çocuğu barındırabilecek kapasitede iken bu sınıflara 60-70 çocuğun sıkıştırılmış olduğu belirtilmiştir. Bu mekteplere uzak kasabalar da ikamet eden çocukların geldiği; karda, kışta, çamurda, bata çıka diğer mekteplere gitmeleri imkânsız olduğundan şehrin bu semtinin en azından üç sınıflı bir okul inşasının gerektiği aktarılmıştır316.

Vilayetimiz köylerinde eğitim olanağından mahrum kalan geleceğimizin ışığı olan küçük yavrularımız hakkında takdir edilecek bir girişimi gazete yazarı H. Ulusoy şöyle dile getirmektedir:

“Bir köylerden ve diğer kasabalardan orta tahsilini yapmak üzere şehrimize gelip çok zor şartlar içinde yaşamak mecburiyetinde kalan fakir talebeler için Maarif müdür vekili Zeki Oral’ın ve bazı hayırsever kişiler tarafında bir yurt yapılma teşebbüsüne girildiği kaydedildiği belirtilmiştir. Bugün köylü yavruların ruhlarında yanan tahsil aşkı birçoklarının bulundukları yerlerden uzaklara gitmeyi mecbur kılmaktadır. İşte bu zavallı yavruları biraz olsun

insana yakışır bir hayata kavuşturmak ve herhangi bir şekilde gerek maddi ve gerek manevi kudret taşıyan her vatandaş için bir vazife olduğu belirtilmiştir. İçlerinde Türk yurdu için fevkalade ümitler vadeden bu yavrucakların içinde bulundukları şartlar, vatana hizmet etme noktasında onlara gereken ortamı sağlamamaktadır. Ailesinden ayrılmış bu yavrucaklar 12 yaşında olan bu çocuklar birkaçını ziyansız da perişan bir oda içinde kontrolsüz himayesiz bırakmak Bu çocukları pek çok defa tutacakları yolu şaşırmalarına, tereddüt ve kararsızlık yaşamalarına sebebiyet verdiği belirtilmiştir. Ortaokul idaresi o çocuklara elinden geleni yaptığı belirtilmiştir. Bu çocuklar için bir yurt teşhis etmek için bir araya gelen ve omuz omuza veren ve fedakârca davranan yardımseverlerin özellikle Zeki Oral ve Halil Nuri Bey bu yaptıkları paha biçilmez iyiliği neticelerini ne kadar anlatsak azdır317.”

Yapılan araştırmalar sonucunda tahsil çağına gelmiş çocukların Niğde vilayetinde 26.853 kız ve 34.917 erkek olmak üzere toplam 61.810 çocuk olduğu tespit edilmiştir. Bu da Niğde vilayetinin umumi nüfusunun yüzde yirmi üçü demektir ve hala okumakta olan çocukların adeti ise 4.218 kız 13.842 erkek olmak üzere toplam 18.060 olduğu belirtilmiştir. Şu halde Niğde vilayetindeki tahsil çağında bulunan çocuklardan kızlar yüzde 15 erkekler yüzde 39 bir rakam sergilemektedir halen vilayetimiz de 237 öğretmen ve 57 eğitmen bulunmaktadır, bunu nazara alarak her bir öğretmene 65 talebe düşmektedir. 1939 yılı bütçesine nazaran vilayetimizde okuyan her çocuk başına yıllık masraf 13,5 liradır. Bu masraf yalnız öğrencilere ait olup eğitmenler hariçtir318.

Şehrimizde ortaokul mektebi eğitim öğretim yılına başlamıştır. 1941-1942 eğitim öğretim yılında ortaokul 12 sınıflı olarak tedrisata başlamıştır. 1. Sınıf 5, 2. Sınıf 4, 3. sınıf ise 3 şubedir. Talebe mevcudu 648’dir. Okul pansiyon kadrosu 100 yataktır ve bunun 65'i vekalet hesabına, diğer 35’i ise ücretlidir ve okulda öğretmen açığı olan Fransızca ile tabiiye dersleri öğretmen açığının en kısa zamanda kapanacağı ümit edilmektedir319.

Niğde’de orta tahsil durumu geçen seneye nazaran yükselmiş, 3 adet olan ortaokul sayısı Borluların hususi teşebbüsleri ile açtıkları ortaokulla 4’e çıkmıştır320. Vilayetimiz 1941 ders yılına 102 ilk mektep ve 224 öğretmen ve 10.247 erkek 3.494

317 “Çok Güzel Bir Teşebbüs”, Niğde, 14 Şubat 1941, Sayı. 660, s. 1.

318 “Niğde Maarifine Ait Rakamlar”, Niğde, 10 Mayıs 1940, Sayı. 622, s. 1.

319 “Şehrimiz Ortaokulu Perşembe Günü Derslere Başladı”, Niğde, 26 Eylül 1941, Sayı. 692, s. 1.

kız olmak üzere 13.741 talebeyle girmiş ve böylece 1941 yılı bütçesine eğitim faaliyetleri için 230 bin lirayı aşkın tahsisat ayrıldığı belirtilmiştir321.