BELĠRLENMESĠ
Eğitim politikalarının saptanması, iĢletmede eğitim faaliyetlerinin planlaması ve uygulanması için gerekli ilk adımdır (Tosun, 1990:4). ĠĢletmede eğitim ihtiyacı saptanırken gerekecek olan eğitim çalıĢmalarına bu eğitim politikası yol gösterecektir. Böylece zaman ve maddi açıdan kayıplara neden olunmadan eğitim faaliyetinde tutarlı bir yol izlenmiĢ olur. Bütün iĢletmelerin amaçları doğrultusunda politikaları vardır. ĠĢletmelerde oluĢan eğitim politikasının diğer bölümlerin (kalite, üretim, pazarlama, finans, v.b.) eğitim politikalarıyla sıkı bir iliĢkisi vardır. Politikanın hazırlanması genel olarak bir ekip çalıĢmasıyla olur (Taymaz, 1981:77).
Eğitim programı planlandıktan sonra uygulanması ve değerlendirilmesi gereklidir. Eğitim programının sonucu değerlendirilirken, eğitim programlarının personel davranıĢlarını gerçekten bir değiĢime uğratıp uğratmadığı ve eğitim programıyla iĢletme amaçlarının bağlantısı olup olmadığı incelenmelidir (Berzek, 1993:82).
2.7.1.Eğitim Amaçlarının Belirlenmesi
Amaç, ulaĢılması istenilen hedef, gaye veya sonuç olarak tanımlanabilir. Bir eğitim programı için amaçlarının saptanması, daha sonra yapılacak çalıĢmalara yön vereceğinden, baĢlangıç ve çıkıĢı belirleyeceğinden önem taĢımaktadır. Eğitim sürecinde amaç, bireyin davranıĢında meydana getirilmesi istenilen değiĢikliktir. Bu nedenle amaç bir bakıma elde edilebilecek, sağlanabilecek sonuç olarak görülür. (Vardarlılar ve Altunterim, 1997:4). Bu amaçlar örgütün tamamına iliĢkin olabileceği gibi bir bölümüne yönelikte olabilir. ĠĢletmede hangi bölüm ya da birimin eğitim açığının karĢılanacağına ve bunların eğitim sonrası performans düzeylerinin ne olacağına iliĢkin beklentileri karĢılamayı ve verilecek eğitim teorik mi yoksa pratik bilgiler mi kazandırmaya dönük olduğunun belirlenmesi ve konular amaç kapsamı içerisinde değerlendirilmektedir (Özçelik v.d., 2000:182).
2.7.2.Eğitim Bütçesinin Planlanması
Eğitim bütçesi iĢletmede belirli dönemlerde yapılacak olan çalıĢanların eğitimine iliĢkin harcamaları belirlemek ve bu harcamalarla ilgili kaynakları sağlamak amacına yöneliktir. ĠĢletmelerin eğitim faaliyetleri çeĢitli nitelikte harcamaların yapılmasını gerektirmektedir. Eğitim faaliyetleri nedeniyle katlanılan maliyetlerin kapsam ve içeriği iĢletmeden iĢletmeye değiĢmektedir. Ancak eğitim faaliyetlerine baĢlamadan önce eğitim planlaması yapılırken, bu maliyetlere iliĢkin rakamların ne olacağının tahmini olarak belirlenmesi gerekmektedir (Ünüsan, 1989 :35).
Eğitim bütçesi için genellikle bir yıllık dönem esas alınır. Personel eğitim faaliyetlerinin yılın belirli aylarında yapılması durumunda personelin eğitimine
iliĢkin harcamalar da yılın belirli aylarında yoğunluk gösterebilir (Sabuncuoğlu, 1991:140).
Eğitim bütçesi ile ilgili ilkeler Ģunlardır (ġenatalar, 1978:185):
Eğitim bütçesi gerçekçi ve programlanan eğitim faaliyetlerini gerçekleĢtirecek kapsamda olmalıdır.
Eğitim bütçesi üzerinde değiĢiklikler yapılması söz konusu olduğunda, bu değiĢiklikler tüm ilgililere yeterince önceden duyurulmalıdır.
Eğitim bütçesi tahminleri ile fiili harcamalar arasında uyarlılık sağlamak üzere etkin bir kontrol düzeni kurulmalıdır.
Zorunlu değiĢiklikleri ve güçlükleri saptamak amacıyla eğitim bütçesi ve yapılan harcamalar belirli dönemlerde gözden geçirilmelidir.
Eğitimle ilgili öngörülmeyen bazı harcamaları karĢılayabilmek amacıyla eğitim bütçesi içerisinde belirli bir kaynak ayrılmalıdır.
2.7.3.Eğitim Harcamaları
Eğitim harcamaları cari, yatırım ve transfer harcamaları olarak üçe ayrılmaktadır (Hallack, 1974:27-28).
Cari Harcamalar: Eğitim etkinliklerinde, bir programın uygulanmasında sarf edilen ve tüketim cinsinden olan harcamaları kapsar. Ayrıca bu harcamalar, eğitim ekinliklerinde çalıĢanların aylıkları, ücretler, yolluk ve yevmiyeler, kırtasiye masrafları, gıda maddeleri giderleri, eğitimde kullanılan malzeme giderleri, elektrik, su, yakacak gibi harcamaları da kapsamaktadır.
Yatırım Harcamaları: ÇeĢitli eğitim programlarının sürekli olarak
uygulanması planlanan kurumlarda, yatırım harcamaları yapılır. Bu harcamalar, eğitim etkinliklerinde kullanılmak üzere yaptırılan veya satın alınan öğretim binaları, deshaneler, laboratuar, atölye, yatakhane, yemekhane, mefruĢat, eğiticilere ödenen para, öğretim amaçları ve diğer demirbaĢlardır.
Transfer Harcamaları: Cari ve yatırım harcamaları dıĢında eğitim
etkinlikleri ile ilgili olarak yapılan harcamalardır. Daha çok sosyal transfer olarak isimlendirilen yurtiçi ve yurtdıĢı eğitim bursları, yemek yardımları ve pansiyon giderlerinin karĢılanması için kurumca yapılan harcamalardır. Bunun dıĢında diğer transfer harcamaları da kamulaĢtırma, kurumlara katılma, yardımda bulunma, aktarma ve borç ödemeleridir.
2.7.4.Eğitim Tekniğinin Seçimi
Eğitim tekniğinin seçiminde kullanılabilecek “en iyi yöntem” diye bir yöntem bulunmamaktadır. Eğitim programının uygulanmasından beklenen sonucun alınabilmesi için en uygun olan yöntemin seçilmesi gerekmektedir. Yöntem seçerken dikkat edilmesi gereken hususlar Ģunlardır; eğitimin amacı katılımcıların sayısı, katılımcıların mesleki bilgi ve becerileri, eğitimin gerektirdiği zaman, eğitim yöntemi için gereken maliyet ve eğitimcinin durumu (Bingöl, 1996:187).
2.7.5.Eğitim ÇalıĢmalarını Yürütecek Organların Seçimi
Eğitim çalıĢmalarını yürütecek organların seçiminde birkaç seçenekten söz edilebilir. Örneğin, iĢletmenin kendi iç organları aracılığı ile eğitim gerçekleĢtirebileceği gibi personelin iĢletme dıĢında düzenlenen eğitim programlarına katılması yoluna baĢvurabilir dıĢarıdan iĢletmeye getirilecek eğitici uzman elemanlardan yararlanılabilir. Bu seçeneklerin tercihi izlenen eğitim politikasına bağlı olmaktadır. Hangi yöntemin seçileceği iĢletmenin organizasyonu, eğitim bütçesi, planları ve eğitimin boyutlarına bağlıdır (Kaynak v.d, 1998:137).
2.7.6.Eğitilecek ÇalıĢanların Seçimi
Öncelikle çeĢitli bölümlerden gelen eğitim istekleri ve eğitim ihtiyaçlarını belirleme çalıĢmaları göz önüne alınarak o dönem eğitime katılacak çalıĢanlar belirlenir. Burada kimlere öncelik verileceği konusunda yaĢ, okul, eğitim düzeyi, mesleki bilgi düzeyi, yükselme yeteneği ve yaptığı iĢin doğasına göre bir değerleme ve sıralama yapılır (Seçim v.d., 1996:158).
2.7.7.Eğitim Konusunun Seçimi
Eğitim ve geliĢtirme programının hangi konuları kapsayacağı eğitim ihtiyaçları ve hedeflerinden faydalanılarak belirlenir. Programa alınan konular örgütün ve çalıĢanın ihtiyacına cevap verebilir olmalıdır. Aksi durumda eğitim faaliyeti amacına ulaĢmayacaktır. Programa dahil olan çalıĢanların konular ile kendi gereksinimleri arasındaki iliĢkiyi görmeleri ayrıca önemlidir. ÇalıĢanların en fazla ihtiyaç duydukları konulara öncelik verilmeli ve sınırları net olarak belirlenmelidir.Yararsız konular ile çalıĢanlara gereksiz bilgi yüklemesi yapılmamalı, asıl konu gölgede bırakılmamalıdır (ġimĢek ve Öğe, 2007:251).