DOĞRUDAN DAVRANIŞSAL DANIŞMANLIĞIN ÖĞRETMENLERİN BETİMLEMEDEN VE BETİMLEYEREK ÖDÜLLENDİRME

DAVRANIŞLARINI ARTIRMADAKİ ETKİLİLİĞİNE İLİŞKİN

BULGULAR VE YORUMLAR

Araştırmanın ilk alt amacında, birlikte eğitim ortamına yerleştirilmiş yetersizliği olan öğrencilerin ders dışı etkinlikte bulunma davranışlarını azaltmak için genel eğitim sınıf öğretmenlerine yapılan DDD’lığın, öğretmenlerin betimlemeden ve betimleyerek ödüllendirme davranışlarını artırmada etkili olup olmadığı incelenmiştir. Üç öğretmenin başlama düzeyi ve uygulanan DDD süreci sonunda betimlemeden ve betimleyerek ödüllendirme davranışlarının düzeyine ilişkin bulgular Grafik 1’de gösterilmiştir.

Grafik-1: Doğrudan Davranışsal Danışmanlığın Öğretmenlerin Ödüllendirme Davranışlarını Artırmadaki Etkililiğine İlişkin

Grafik.

(●: Betimlemeden Ödüllendirme Davranışı, ▲: Betimleyerek Ödüllendirme Davranışı).

-2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 -2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 -2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 O T U R U M L A R Başlama Düzeyi (A)

Doğrudan Davranışsal Danışmanlık Uygulama (B) Birinci Ö ğret m en İkinci Ö ğret m en Birinci Ö ğret m en Ö d ü l l e n d i r m e D a v r a n ı ş l a r ı n ı n D ü z e y i İkinci Ö ğret m en Üçüncü Ö ğretmen

Grafik 1’de görüldüğü gibi birinci öğretmen başlama düzeyinin (A) dört oturumunda en az 0, en fazla 1, ortalama 0,5 betimlemeden ödüllendirme davranışı ve en az 0, en fazla 0, ortalama 0 betimleyerek ödüllendirme davranışı sergilemiştir.

Birinci öğretmen, iki haftalık DDD uygulanması (B) sırasında ise en az 1, en fazla 11, ortalama 3 betimlemeden ödüllendirme davranışı ve en az 8, en fazla 19, ortalama 13 betimleyerek ödüllendirme davranışı sergilemiştir. Birinci öğretmenle, DDD uygulamasına (B) yer verilirken, ikinci ve üçüncü öğretmenlerle yapılan yoklama oturumlarında öğretmenlerin, yaklaşık 0 düzeyinde betimlemeden ve betimleyerek ödüllendirme davranışı sergiledikleri ve sürdürdükleri görülmektedir.

Birinci öğretmenin başlama düzeyi (A) evresinde betimlemeden ödüllendirme davranışını gösteren veriler 0 ile 1 arasında değişen bir seyir izleyerek, yatay eksene aynı uzaklıkta kalmıştır. DDD uygulama (B) evresinde ise veriler, 1 ile 11 arasında değişen bir seyir izlemiştir. DDD süreci uygulanmaya başlandıktan sonra ilk oturumda 11 kez gerçekleşen betimlemeden ödüllendirme davranışı, başlama düzeyinde elde edilen verilerin düzeyine göre yatay eksenden oldukça yukarıda olmakla birlikte, sonraki oturumlarda bu düzey farkı 1’e kadar azalmış, ancak başlama düzeyine göre yatay eksenden uzaklaşmış bir seyirde sürmüştür. Ayrıca DDD’lığın uygulanma sürecinde, birinci öğretmenin betimlemeden ödüllendirme davranışına ilişkin verilerde azalan bir eğim gözlenmiştir.

Birinci öğretmenin başlama düzeyi (A) evresinde betimleyerek ödüllendirme davranışını gösteren veriler, 0 düzeyinde bir seyir izleyerek yatay eksene aynı uzaklıkta kalmıştır. DDD uygulama (B) evresinde ise veriler 8 ile 19 arasında değişen bir seyir izlemiştir. DDD süreci uygulanmaya başlandıktan sonra, ilk oturumda betimleyerek ödüllendirme davranışları başlangıçta belirgin olarak artmıştır. Ancak uygulama (B) evresi boyunca oldukça dalgalı bir seyir izlemiştir. Son üç oturumdaki veriler ise kararlı seyir izlemiştir. Uygulama (B) evresi boyunca elde edilen eğri başlama düzeyi verileriyle karşılaştırıldığında, yatay eksenden oldukça yukarıda gerçekleşmiştir. Ayrıca verilerin eğimi yatay eksene paraleldir.

İkinci öğretmen başlama düzeyi (A) evresindeki dört oturumda, en az ve en fazla 0 olmak üzere, ortalama 0 betimlemeden ödüllendirme davranışı ve en az ve en fazla 0 olmak üzere, ortalama 0 betimleyerek ödüllendirme davranışı sergilemiştir.

İkinci öğretmen, iki haftalık DDD uygulanması (B) sırasında ise en az 0, en fazla 7 olmak üzere, ortalama 3 betimlemeden ödüllendirme davranışı ve en az 2 en fazla 21 olmak üzere, ortalama 12 betimleyerek ödüllendirme davranışı sergilemiştir. İkinci öğretmenle, DDD uygulama (B) evresine yer verilirken, üçüncü öğretmenle yapılan yoklama oturumlarında, üçüncü öğretmenin 0 düzeyinde betimlemeden ve betimleyerek ödüllendirme davranışı sergilediği ve sürdürdüğü görülmüştür.

İkinci öğretmenin başlama düzeyi (A) evresinde betimlemeden ödüllendirme davranışını gösteren veriler, 0 düzeyinde bir seyir izleyerek yatay eksene aynı uzaklıkta kalmıştır. DDD uygulama (B) evresinde ise veriler 0 ile 7 arasında değişen bir seyir izlemiştir. DDD süreci uygulanmaya başladıktan sonra ilk oturumda 7 kez gerçekleşen betimlemeden ödüllendirme davranışı, başlama düzeyinde elde edilen verilerin düzeyine göre yatay eksenden daha yukarıda olmakla birlikte, sonraki oturumlarda bu düzey farkı 0’a kadar azalmış, ancak başlama düzeyine göre yatay eksenden uzaklaşmış bir seyirde sürmüştür. Ayrıca DDD’lığın uygulanma sürecinde, ikinci öğretmenin betimlemeden ödüllendirme davranışında artan bir eğim gözlenmiştir.

İkinci öğretmenin başlama düzeyi (A) evresinde betimleyerek ödüllendirme davranışını gösteren veriler, 0 düzeyinde bir seyir izleyerek yatay eksene aynı uzaklıkta kalmıştır. DDD uygulama (B) evresinde ise veriler 2 ile 21 arasında değişen bir seyir izlemiştir. DDD süreci uygulanmaya başlandıktan sonra ilk oturumda, betimleyerek ödüllendirme davranışları başlangıçta belirgin olarak artmıştır. Ancak uygulama (B) evresi boyunca oldukça dalgalı bir seyir izlemiştir. Uygulama (B) evresi boyunca elde edilen eğri, başlama düzeyiyle karşılaştırıldığında, yatay eksenden yukarıda gerçekleşmiştir. Ayrıca DDD’nin uygulanma sürecinde, ikinci öğretmenin betimleyerek ödüllendirme davranışında azalan bir eğim gözlenmiştir.

Üçüncü öğretmen başlama düzeyi (A) evresindeki üç oturumda, en az 0, en fazla 2 olmak üzere, ortalama 0.6 betimlemeden ödüllendirme davranışı ve en az ve en fazla 0 olmak üzere, ortalama 0 betimleyerek ödüllendirme davranışı sergilemiştir.

Üçüncü öğretmen, iki haftalık DDD uygulanması (B) sırasında ise en az 0, en fazla 9 olmak üzere, ortalama 4 betimlemeden ödüllendirme davranışı ve en az 6, en fazla 16 olmak üzere, ortalama 12 betimleyerek ödüllendirme davranışı sergilemiştir.

Üçüncü öğretmenin başlama düzeyi (A) evresinde betimlemeden ödüllendirme davranışını gösteren veriler, 0 ile 2 arasında bir seyir izleyerek yatay eksene aynı uzaklıkta kalmıştır. DDD uygulama (B) evresinde ise veriler 0 ile 9 arasında değişen bir seyir izlemiştir. DDD uygulama sürecinde elde edilen veriler, başlama düzeyinde elde edilen verilere göre yatay eksenden daha yukarıda, ancak dalgalı bir seyirde sürmüştür. Ayrıca DDD’lığın uygulanma sürecinde, üçüncü öğretmenin betimlemeden ödüllendirme davranışında azalan bir eğim gözlenmiştir.

Üçüncü öğretmenin başlama düzeyi (A) evresinde betimleyerek ödüllendirme davranışını gösteren veriler, 0 düzeyinde bir seyir izleyerek yatay eksene aynı uzaklıkta kalmıştır. DDD uygulama (B) evresinde ise veriler 6 ile 16 arasında değişen bir seyir izlemiştir. DDD süreci uygulanmaya başlandıktan sonra, ilk oturumda betimleyerek ödüllendirme davranışları başlangıçta belirgin olarak artmıştır. Ancak uygulama (B) evresi boyunca oldukça dalgalı ve azalan bir seyir izlemiştir. Uygulama (B) evresi boyunca elde edilen eğri, başlama düzeyiyle karşılaştırıldığında, yatay eksenden yukarıda gerçekleşmiştir. Ayrıca DDD’nin uygulanma sürecinde, ikinci öğretmenin betimleyerek ödüllendirme davranışında azalan bir eğim gözlenmiştir.

Her üç öğretmende DDD süreci uygulanmaya başladığında betimlemeden ödüllendirme davranışlarında artma görülmüş ve veriler dalgalı bir seyir izleyerek ikinci öğretmende artma, birinci ve üçüncü öğretmende azalma eğilimine girmiştir. Ancak bu azalma, başlama düzeyi eğrisine göre daha yukarıda gerçekleşmiştir.

Her üç öğretmende DDD süreci uygulanmaya başladığında betimleyerek ödüllendirme davranışlarında artma görülmüş, üç öğretmende de veriler dalgalı bir seyir izlemiştir. Birinci öğretmenin betimleyerek ödüllendirme davranışı, yatay eksene paralel ve başlama düzeyi eğrisine göre daha yukarıda; ikinci ve üçüncü öğretmenlerin ise betimleyerek ödüllendirme davranışları azalma eğiliminde olmakla birlikte, başlama düzeyi eğrisine göre oldukça yukarıda gerçekleşmiştir.

DDD, öğretmenlerin betimlemeden ve betimleyerek ödüllendirme davranışlarını artırmada etkilidir. Ayrıca DDD, betimleyerek ödüllendirme davranışlarında daha fazla artışa yol açtığı izlenimini vermektedir.

4.2. ÖĞRETMENLERİN ARTAN BETİMLEMEDEN VE