Dinamik Demontaj Analizi (Dynamic Tear-Down Analysis)

Günümüzde tüketicilerin daha düşük fiyata, daha yüksek kalite ve fonksiyona sahip ürün beklentisi içerisinde olması dolayısıyla nihai ürünler bu fonksiyon ve özellikleri yerine getirecek çok sayıda parça ve bileşenden oluşmaktadır. Bu çok sayıdaki parça ve bileşenlerin bir araya getirildiği son montaj ve ön montaj faaliyetleri bu ürünlerin üretiminde önemli bir yer tutmaktadır. Bunun nedeni bu montaj faaliyetlerinin, hem üretim zamanın hem de üretim maliyetinin önemli bir belirleyici durumunda olmalarından kaynaklanmaktadır. Dinamik demontaj (Dynamic Tear-Down), işletmenin ve rakiplerinin montaj faaliyetlerine odaklanan ve montaj sayısını, montaj süresini ve dolayısıyla montaj maliyetini düşürmeyi amaçlayan bir demontaj türüdür.

101 Dinamik demontaj (DD), kısaca rekabet analizi prensiplerinin montaj sürecine uygulanması şeklinde nitelendirilebilir. Dinamik demontaj kavramında yer alan “dinamik” terimi ile vurgulanan, ürünün montaj maliyetine ve montaj süresine etki eden bütün tasarım özellikleridir. Bu özelliklere montaj süresince yapılması gerekli düzenleme sayısı, üründeki herhangi bir fonksiyonun yerine getirilmesi için gerekli parça sayısı ve özel montaj araçlarına olan ihtiyaçlar örnek gösterilebilir (Sato ve Kaufman, 2005; 86).

Dinamik demontajın (DD) uygulama alanına parçaları sökülebilen ve tekrar bir araya getirilebilen (montaja ve demontaja tabii) her çeşit ürün girebilmektedir. Çünkü parçaları sökülebilen her ürünün üretiminde en azından bir montaj faaliyeti söz konusu olmaktadır.

Daha önce ifade edildiği gibi, demontaj analizinin her bir türü farklı amaçlar için kullanılabilmektedir. DD de belirli amaçlar için kullanılmaktadır. Söz konusu bu amaçları şu şekilde ifade edebiliriz (Sato ve Kaufman, 2005; 86-87):

1. Montaj maliyetlerini azaltmak: DD ‘nin amacı temel olarak ürünün montajı için gerekli işçilik ve sermaye maliyetini düşürmektir. Montaj faaliyetleri, işçilik maliyetlerinin büyük bir kısmını oluşturmakta ve ayrıca önemli bir miktarda da sabit maliyet içermektedirler. Bu nedenle bu faaliyetler sabit maliyetlerin ve işçilik maliyetlerin düşürülerek ürünün iyileştirilmesi yönünde temel bir hedef teşkil etmektedir.

2. Montaj süresini azaltmak: İşletmenin ürünlerini montaj yeteneği açısından rakiplerin ürünleri ile kıyaslaması, kendi montaj süreci ile ilgili sahip olduğu avantaj ve dezavantajları ortaya çıkaracaktır. Bu noktada işletmenin amacı; rakiplerin montaj sürelerine benzer veya rakiplerden daha iyi montaj sürelerine ulaşarak rakiplerin montaj avantajının üstesinden gelebilmek olacaktır.

3. İşletmenin rekabet avantajını saptamasına yardımcı olmak: İşletme, montaj yeteneğini süre olarak belirlediği, rakiplerle kıyasladığı ve analiz ettiği için hem kendi hem de rakip ürünlerin rekabet avantajlarını sayısal olarak hesaplayabilir.

4. Performans ve kaliteyi artırmak: Rakiplerinin montaj yeteneğinin analizi ve kıyaslanması performans, kalite ve güvenirlilik açısından da avantajlar sağlar.

102 İşletmenin bu analizde kendi montaj sürecini de analiz etmesi, montaj sürecinde oluşabilecek kalite problemlerinin önüne geçilmesine yardımcı olacak ve performans artışı sağlayacaktır.

3.6.1.1. Dinamik Demontaj Analizi’ nin Esasları

DD’ yi bir teknik olarak değerlendirdiğimizde bu tekniğin uygulanmasında eğitimli personelin, gerekli donanımın, özel araçların ve detaylı montaj prosedürlerinin olmayışı rakiplerin ürünlerinin montajına ilişkin verilecek cevapları zorlaştıracaktır. Rakip ürünler işletmenin tesisinde yer alan çeşitli teknik, araç ve personel kullanılarak demontaja tabii tutulduğu göz önünde bulundurulursa DD’ nin bir ekip çalışmasına dayalı olarak yürütülmesinin gerekliliği anlaşılabilir. DD ‘nin sonuçları büyük ölçüde ekip seçimine bağlıdır. Çünkü DD içerisinde yer alan görevlerin çoğu uzmanların hizmetlerine ihtiyaç duymaktadır. DD sürecinde ihtiyaç duyulan üyeleri üç gruba ayırabiliriz (Kaynak: Sato ve Kaufman, 2005; 90):

A. Montaj Personeli: Üretim hattında montaj aşamalarının her birini yeniden oluşturabilecek olan mühendisler.

B. Zaman Kayıt Personeli: Hat faaliyetlerindeki her hareket ve adımın zamanlamasının ölçümünü ve kaydını yerine getiren personel. Bu iş genellikle kalifiye üretim ve endüstri mühendislerince yerine getirilmektedir. C. Kayıt Personeli: Her demontaj adımı çeşitli araçlarla kayıt eden personel. Bu

bilgisayarların fotoğraf makinelerinin ve görsel-işitsel her türlü ekipmanın kullanımını kapsamaktadır. Bu nedenle bu görevde grafik yazılımında ve fotoğraf görüntüleme konusunda uzman kişiler yer almalı ve bu kişiler analiz edilen ürünün montaj ve demontajının detaylı kayıtlarını tutmalıdırlar.

Yukarıda belirtilen üyelerden oluşan ekibin bazı esasları da göz önünde bulundurması gerekmektedir. Bu esaslar: (Sato ve Kaufman, 2005; 86-87)

1. İşletmenin kendi ürününe benzer olan rakip ürünlerin demontaja tabii tutması.

103 2. Montaj personelinin montaj sürecini iyi bir şekilde öğreninceye kadar

parçaları bir çok defa monte etmesi. Ayrıca montaj becerisi kazanıldığında parçaların monte edilmesi için gerekli sürenin ölçülmesi.

3. Ekibin benzer bir şekilde işletmenin kendi ürünlerini de monte etmesi ve rakiplerin montaj hattındaki süre ile kıyaslaması. Daha sonra işletmenin montaj hattında ölçülen rakip ürünün montaj süresi arasındaki farklılıkların hesaplanması ve bu farklılıkları doğuran unsurlara odaklanılması.

DD sürecinin temel aşamaları Şekil 3.5.’ de gösterilmektedir. Özellikle belirtilmelidir ki; DD ekibi, süreci iyi bir şekilde bilmemesi durumunda temel aşamalardan sapılmasına neden olacak unsurlardan ve kestirme yollardan uzak durmalıdır. Şekil 3.5’de görüldüğü üzere DD, temel olarak 1) Hazırlık süreci ve 2) Demontaj (Tear-Down) Süreci olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Hazırlık süreci demontaj öncesinde yapılması gerekli bir çok adımdan oluşmaktadır. Bu adımlar DD sürecinin planlanmasıyla başlar ve bunu; analiz için ürünlerin elde edilmesi, demontaj kılavuzunun hazırlanması, çalışma alanının seçimi, gerekli araçların elde edilmesi ve son olarak da demontaj öncesi kontroller gibi aşamalar izlemektedir.

Demontaj sürecine geçilmesiyle birlikte ürün demonte edilir ve demontajdan sonra ürün üretici tarafından tasarlandığı gibi tekrar monte edilmelidir. Üreticinin montaj sürecine benzer olacak şekilde montajın sırası kaydedilmelidir. Ekip ürün, parçalar ve demontaj süreci hakkında iyi bilgi sahibi olduktan ve beceri kazandıktan sonra demonte edilen bütün parçaları tekrar monte eder ve montaj süresini belirler. Bir parça muhafaza edildiği yerden alındığında belirli adımlar için süre başlamış demektir. Bir parçayı ihtiyaç duyulan yere götüren personelin ve montaj faaliyetlerinin süreleri ölçülür. Monte edilen parçalar yerlerine uygun şekilde yerleştirildiğine ve hazır olduğunda ölçümler sona erer.

104 Şekil 3.5: Dinamik Demontaj Sürecinin Temel Aşamaları

(Kaynak: Sato ve Kaufman, 2005; 88)

Daha sonraki aşamada rakiplerin ölçülen montaj süreleri ile işletmenin montaj süreleri karşılaştırılır ve montaj süresini azaltacak rakip ürünlerdeki tasarımlar incelenir ve gerekiyorsa bunlar işletmenin ürününe uyarlanır.