DIŞ TİCARET

Küresel ve ulusal anlamda zor bir süreçten geçen 2013 yılı ekonomisi, doğal olarak Konya için de aynı eksende verilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

2002-2013 döneminde Konya’nın dış ticaret hacminde önemli gelişmeler sağladığı görülmektedir. 2002-2013 döneminde Türkiye’nin dış ticaret hacmi 4,6 katına çıkarken, Konya’nın dış ticaret hacmi aynı dönemde 9 katına çıkmıştır. Nitekim 2002 yılında 292 milyon USD olan Konya dış ticaret hacmi, 2013 yılında 2,572 milyon USD seviyesine yükselmiştir. Bu gelişmenin bir yansıması olarak Konya dış ticaret hacmi 2002 yılında Türkiye dış ticaret hacminin binde 3’ünü oluştururken, 2013 yılında binde 6’sını oluşturmaktadır.

84 TABLO 54. Konya’nın Dış Ticaret İstatistikleri (2002 – 2013)

İhracat % Değişim yıllarında toparlanarak dış ticaret fazlası vermeye devam etmiştir.

Türkiye ve Konya’nın dış ticaret grafikleri karşılaştırıldığında, Türkiye’nin özellikle son yıllarda dış ticaret açığının artarak devam ettiği görülürken, Konya dış ticaret dengesinin fazla verme eğiliminde olduğu görülmektedir.

GRAFİK 29. Dış Ticaret Dengesi - Konya / Türkiye (x1000 Dolar)

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Konya Türkiye

Türkiye Konya

85

İhracatın ithalatı karşılama oranı incelendiğinde ise, Konya ilinde karşılama oranının Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülürken, 2008-2009-2010 ve 2012-2013 yıllarında Konya ihracatın ithalatı karşılama oranlarının 100’ün üzerinde olduğu dikkati çekmektedir.

GRAFİK 30. İhracatın İthalatı Karşılama Oranı - Konya / Türkiye (%)

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

4.1. İhracat

172 ülkeye ihracat yapan Konya’nın ihracatında, son yıllarda ciddi bir artış gözlemlenmektedir.

Bugün Konya, sanayiden tarıma, hammaddeden otomotive, ulaşımdan lojistiğe kadar birçok alanda oyun kurucu rolündedir. Konya’da üretilen ürünlerin büyük bir kısmı yurt dışına ihraç edilmektedir.

Konya’da 2012 yılında 1.316 olan ihracatçı firma sayısı, ithalat yapan firma sayısındaki azalmanın aksine 2013 yılında % 8,4 artış ile 1.427’e çıkmıştır. 2012’de 1,276 milyar dolar olan ihracat rakamı ise % 5,6 artış ile 1,346 milyar dolara çıkmıştır.

GRAFİK 31. 2002-2013 Konya’nın İhracat Verileri

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

70 68 65 63 61 63 65 72

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Yüzde %

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Firma İhracat Miktarı

(x1000 Dolar)

İHRACAT FİRMA ADEDİ

86

TÜİK verilerine göre, Konya ihracatında yer alan 172 farklı ülkeden ilk 10 ülkenin toplam ihracat içindeki payı, 2012 yılında %52,3 iken, 2013 yılında %49,5 olarak gerçekleşmiştir. Konya ihracatında en büyük payı, %17,4 ile Irak almaktadır. Irak’a yapılan ihracat, 2013 yılında bir önceki yıla göre %2,5 azalarak, yaklaşık 235 milyon dolar olmuştur.

GRAFİK 32. Konya’nın İhracat Partnerleri (İlk On Ülke) - 2013

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

2002-2013 yılları arasındaki Konya ihracatının ana sektörler itibarıyla dağılımına bakıldığında,

“İmalat Sanayi” ihracatının çok yüksek bir oran ile (2013’de % 92,8) önde yer aldığı görülmektedir.

İmalat sanayinden sonra yer alan sektörlere bakıldığında; sırasıyla “Tarım ve Ormancılık, Madencilik ve Taşocakçılığı, Toptan ve Perakende Ticareti” gelmekte ve bu ana sektörlerin toplamı %10’a dahi ulaşmamaktadır.

TABLO 55. Konya’nın İhracatının Ana Sektörlerdeki Dağılımı (2002-2013) (Dolar) YIL Tarım ve

2002 4.750.214 450.572 124.646.265 110.914 8.443 129.968.410 2003 6.769.166 392.177 171.131.747 737.208 1.440 179.033.741 2004 4.642.246 496.976 267.779.314 2.636.286 1.535 275.558.361 2005 4.522.722 216.061 411.494.792 3.749.694 2.123 419.987.397 2006 6.927.642 597.218 482.634.508 3.372.405 406 493.534.185 2007 24.539.423 9.170.299 657.002.769 3.398.256 0 694.112.754 2008 33.631.397 7.326.541 827.956.002 2.308.854 0 871.224.802 2009 26.091.276 4.831.972 703.346.843 1.727.358 0 735.999.458 2010 43.962.645 19.456.426 914.746.801 1.916.882 18.389 980.103.153 2011 67.735.955 20.134.245 1.077.200.106 3.527.672 0 1.168.599.989 2012 76.287.911 8.959.314 1.186.609.272 3.769.130 0 1.275.627.639 2013 79.809.073 11.595.332 1.250.436.234 4.178.321 101.398 1.346.122.371 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

Yunanistan; %2,7 İngiltere; %2,6

87

2013 yılı Konya ihracat rakamlarına bakıldığında, alt sektörler arasında ilk sırada %28,3’lük pay ile kazan ve makineler gelmektedir. İkinci sırada %17,5’lik bir pay ile motorlu kara taşıtları, parça ve aksesuarları gelmekte, üçüncü olarak ise süt ürünleri, yumurta, bal gibi hayvansal menşeili ürünler yer almaktadır. İhracattaki ilk on sektörün toplam rakamı 1,079 milyar dolar ile %80,1’i bulmaktadır.

GRAFİK 33. Konya’nın İhracatında Alt Sektörler - 2013

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

2013 verilerindeki artış rakamlarına rağmen Konya, sahip olması gereken gerçek ihracat değerine henüz ulaşamamıştır. Konya’nın ihracat hedefi olarak 2015 yılında 2 milyar dolar, 2023 yılında da 15 milyar dolar bir rakam ortaya konmuştur. Ayrıca bugün ihracatta 14. sırada olan Konya’nın, 2023 yılında ilk beş şehir içerisinde yer alması hedeflenmektedir.

Konya ihracatçı firma sayısında Türkiye’nin ilk 6 şehri içinde yer almaktadır. Bugün Konya’da 1.427 ihracatçı firma vardır. Bu sayının 2015 yılında 1.500'e, 2023 yılında ise 2.000'e yükseltilmesi hedeflenmektedir.

Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın “İl İl İhracat Potansiyeli” araştırması, Konya’nın ihracat potansiyelini açıkça ortaya koymaktadır. Bu araştırmaya göre;

2010 Yılında Orta Ve İleri Teknoloji Ürün İhracatı 100 milyon dolar üzeri olan iller arasında Konya, 413 milyon dolarlık ihracat ile 9. sırada yer almaktadır. Bu durum tarım kenti olarak bilinen Konya’nın aynı zamanda bir sanayi kenti olduğunu da göstermektedir.

Konya, “İhracattaki Çeşitlilik Performansı” bakımından sırasıyla İstanbul, İzmir ve Ankara’nın hemen arkasından 104 farklı ürünle 4. sırada yer almaktadır. Bu durum Konya’da var olan becerinin birden fazla ürünün üretilip rekabetçi bir şekilde ihraç etme fırsatına sahip olduğunu göstermektedir.

Konya, “İhracatta Nitelikli Sıçrama Yapısı” bakımından Türkiye ortalamasının üzerinde, 81 il arasında 4. sırada yer almaktadır. Bu durum Konya’nın mevcut sanayi yapısı ve becerisiyle ile farklı sektörlerde nitelikli ihracat yapabilme potansiyelinin yüksek olduğu şeklinde yorumlanabilir.

Kazan - Makina

88 4.2. İthalat

Konya’da 2012 yılında 1.135 olan ithalatçı firma sayısı, 2013 yılında % 2,6 azalarak 1.106’ya düşmüştür. Bununla birlikte, 2012’de 1,153 milyar dolar olan ithalat rakamı ise % 6,3 artış ile 1,226 milyar dolara çıkmıştır.

GRAFİK 34. 2002-2013 Konya’nın İthalat Verileri

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

Konya ithalatında yer alan 101 farklı ülkeden ilk üçü, Çin (%15,6), Rusya (%13,7) ve Almanya (%7,3) olmuştur. İthalatta yer alan ilk 10 ülkenin toplam dış ticaret içindeki paylarına bakıldığında ise

%63,3 gibi yüksek bir rakam ortaya çıkmaktadır.

GRAFİK 35. Konya’nın İthalat Partnerleri (İlk On Ülke) - 2013

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

2002-2013 yılları arasındaki ithalatın ana sektörler dağılımına bakıldığında da “İmalat Sanayi”nin yine yüksek bir yüzde ile önde olduğu (2013’de %77,4) görülmektedir. Bununla birlikte “Tarım ve Ormancılık” sektörü de 2013 yılı itibarıyla %21,4 gibi bir ithalat oranına ulaşarak ikinci büyük sektör olarak sıralamadaki yerini almıştır.

161.564

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Firma

Tayvan; %3,0 S.Arabistan; %2,9

89

TABLO 56. Konya İthalatının Ana Sektörlerdeki Dağılımı (2002-2013) (Dolar)

YIL Tarım ve

2002 12.742.912 2.021.923 145.253.292 1.545.979 0 161.566.108 2003 12.870.459 1.889.293 228.376.608 1.781.948 2.736 244.923.047 2004 29.550.339 2.494.222 339.742.242 5.783.024 128.563 377.700.394 2005 8.421.837 2.469.900 408.767.511 7.335.064 26.755 427.023.072 2006 11.212.651 3.312.695 535.139.838 6.159.553 4.043 555.830.786 2007 86.856.371 1.627.080 600.319.465 6.787.052 34.807 695.626.782 2008 173.890.526 14.904.666 578.205.569 8.399.411 18.013 775.420.193 2009 98.624.322 24.889.825 455.279.617 4.670.110 19.195 583.485.078 2010 134.261.603 3.470.254 657.840.398 7.248.433 21.068 802.843.766 2011 206.891.020 4.878.909 949.795.309 8.994.789 303.829 1.170.865.867 2012 214.483.849 4.858.017 924.053.816 9.193.977 1.184.691 1.153.776.362 2013 261.363.933 5.239.452 945.512.585 9.798.134 4.553.345 1.226.469.462 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

Konya ithalatına alt sektörel bazda bakıldığında da ilk sırada %21,3’lük pay ile kazan ve makineler gelmektedir. En çok ithal rakamına ulaşan ikinci sektör %18,8’lik oranı ile hububat, un ve nişasta ürün sektörü olmuştur. Plastikler ve mamulleri sektörü ise %15,1 oranı ile üçüncü sırada yer almaktadır.

İthalattaki ilk on sektörün toplam oranı da, ihracat verilerinde olduğu gibi %80,0’i bulmuştur.

Buradaki ilk on sektörün rakamsal tutarı ise 957 milyon dolara ulaşmıştır.

GRAFİK 36. Konya’nın İthalatında Alt Sektörler - 2013

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu

Kazan - Makina

90