I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER VE BEKLENTİLER
1. DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER VE 2014 BEKLENTİLERİ
2013 yılında küresel ekonomi toparlanma eğilimi göstermesine rağmen, genel itibariyle zayıf bir seyir izlemiştir. Bu dönemde ABD potansiyelin altında büyürken Euro Bölgesi’nde uzun süreli durgunluğun ardından sınırlı bir toparlanma görülmektedir. Gelişmekte olan ekonomilerde ise büyüme yavaşlamış, sermaye hareketlerindeki aktivitelere bağlı olarak finansal kırılganlıklar artmıştır.
Küresel ekonomi 2013 yılında, bir önceki yılın performansından 0,2 puan geride kalarak yüzde 3 oranında bir büyüme gerçekleştirmiştir. Dünyada işsizlik, ekonomik krizin üzerinden geçen uzun zamana rağmen kriz öncesindeki seviyelere inememiş ve birçok gelişmiş ülkede yüksek seviyelerini korumuştur. Küresel ekonomi hâlihazırda üç temel risk ile karşı karşıyadır. Bunlar; gelişmiş ülkelerde devam eden mali sorunlar, gelişmiş ülkelerde genişletici para politikasından çıkış ve gelişmekte olan ülkelerdeki yavaşlamadır.
1.1. EKONOMİK BÜYÜME
Özellikle son yıllarda küresel büyümenin lokomotifi haline gelen gelişmekte olan ekonomilerin bu dönemde ivme kaybı yaşamaları, dünya iktisadi faaliyetlerini yavaşlatan temel etmen olmuştur. 2012 yılında %3,2 büyüyen dünya ekonomisi, 2013 yılında %3 büyüyerek büyüme hızını yavaşlatmıştır.
2012 yılında %5’lik bir büyüme kaydeden gelişmekte olan ekonomiler, 2013 yılında ise %4,7’lük bir büyüme kaydetmiştir.
TABLO 1. Küresel Ekonomide GSYH Değişim Hızı (%)
ÜLKE GRUBU GERÇEKLEŞEN TAHMİNİ
2012 2013 2014
Dünya 3,2 3,0 3,6
Gelişmiş Ekonomiler 1,4 1,3 2,2
A.B.D 2,8 1,9 2,8
Euro Bölgesi -0,7 -0,5 1,2
Almanya 0,9 0,5 1,7
Fransa 0 0,3 1,0
İtalya -2,4 -1,9 0,6
İspanya -1,6 -1,2 0,9
Japonya 1,4 1,5 1,4
İngiltere 0,3 1,8 1,9
Kanada 1,7 2,0 2,3
Yükselen Ekonomiler 5,0 4,7 4,9
Rusya 3,4 1,3 1,3
Çin 7,7 7,7 7,5
Hindistan 4,7 4,4 5,4
Brezilya 1,0 2,3 1,8
Türkiye 2,2 4,0 2,3
Kaynak: IMF Ekonomik Görünüm, Nisan 2014
3
2014 yılı beklentilerinde ise dünya ekonomisinin toparlanacağı tahmin edilmektedir. 2013 yılında
%3 büyüyen dünya ekonomisinin 2014 yılında %3,6 büyüyeceği tahmin edilmektedir. Bu dönemde gelişmiş ekonomilerin de küresel büyümeye önemli katkılar sağlayacağı ve 2014 yılsonu itibariyle
%2,2’lik bir büyüme kaydedeceği öngörülmektedir.
Gelişmiş ekonomilerin 2013 yılında destekleyici para politikaları uygulamaları, bir yandan ilgili ülkelerin büyüme rakamlarını desteklemeye çalışırken, diğer yandan da küresel finansal piyasalar üzerinde etkin bir rol oynamıştır. Özellikle Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) sıkılaştırma politikaları küresel piyasalardaki dengeleri önemli ölçüde etkilemiştir. FED’in 2013 yılında likiditeyi azaltma kararı, gelişmekte olan ekonomilerden sermaye çıkışına sebep olmuş, sermaye çıkışı da tasarruf oranları düşük olan ülkelerin dış finansman bağımlılığı nedeniyle ulusal para birimlerinin değerini yitirmesine neden olmuştur.
1.1.1. Gelişmiş Ekonomilerde Büyüme Trendi
TABLO 2. Gelişmiş Ekonomilerde Büyüme (%)
Ülke Grubu 2012 2013
Gelişmiş Ekonomiler 1,4 1,3
ABD 2,8 1,9
İngiltere 0,3 1,8
Euro Bölgesi -0,7 -0,5
Almanya 0,9 0,5
Fransa 0,0 0,3
İtalya -2,4 -1,9
İspanya -1,6 -1,2
Kaynak: IMF Ekonomik Görünüm, Nisan 2014
ABD
2012 yılında gelişmiş ekonomiler içerisinde %2,8 ile en yüksek büyüme hızını yakalayan ABD, 2013 yılında %1,9 büyüme kaydederek büyüme hızını bir miktar da olsa yavaşlatmıştır. ABD ekonomisi için 2014 yılında iyimser tablonun devam edeceği ve 2012 yılında yakalamış olduğu yüzde 2,8’lik büyümeyi tekrar edeceği tahmin edilmektedir.
İngiltere
2013 yılında gelişmiş ekonomiler arasında, ekonomik büyüme de en yüksek ivme artışı İngiltere ekonomisinde görülmüştür. GSYH artış hızı 2012 yılında yüzde 0,3 olan İngiltere, 2013 yılında yüzde 1,5 daha büyüyerek %1,8 seviyesini yakalamıştır. Büyüme performansını 2014 yılında da sürdürmesi beklenen İngiltere ekonomisinin, 2014 yılsonu itibariyle yüzde 2,9 seviyesini yakalayacağı tahmin edilmektedir.
4 Euro Bölgesi
Euro Bölgesi ekonomileri, 2013 yılında toparlanma eğilimi göstermişlerdir. Bölge ekonomilerinin yıllık büyüme çeyrekleri bazında değerlendirildiğinde, resesyonu geride bıraktıkları gözlenirken, büyümede %0,5 oranında bir daralma meydana gelmiştir. Destekleyici para politikalarının da etkisiyle 2014 yılında iktisadi faaliyetlerin artacağı ve bölge ekonomisinin 2014 yılında yüzde 1,2 büyüyeceği öngörülmektedir.
Almanya
2012 yılında yüzde 0,9 büyüyen Almanya ekonomisi, 2013 yılında 0,4 puanlık bir azalışla GSYH’sini yüzde 0,5 oranında arttırabilmiştir. Özellikle, Almanya ekonomisinin 2013 yılının ilk çeyreğinde kaydetmiş olduğu GSYH’de %1,6’lık daralma, büyüme temposunu oldukça yavaşlatırken, sonraki çeyreklerde büyümenin kademeli olarak hızını arttırdığı görülmüştür. Almanya için 2014 yılı GSYH büyüme beklentisi %1,7 seviyesindedir.
Fransa
Euro Bölgesinde ekonomik durgunluğun en belirgin şekilde görüldüğü ülkelerin başında gelen Fransa, 2013 yılında düşük bir seviyede de olsa yüzde 0,3 büyüyerek resesyonu geride bırakma sinyalleri vermiştir. Fransa’nın 2014 yılında büyümeye devam ederek, yılsonu itibariyle yüzde 1 seviyelerinde bir büyüme trendi yakalayacağı öngörülmektedir.
İtalya ve İspanya
2011 yılında pozitif büyüme rakamlarına veda eden ve küresel ekonomik krizin en belirgin şekilde hissedildiği ülkelerin başında gelen İtalya ve İspanya ekonomilerinde, 2013 yılında bir takım iyileşmeler görülmüştür. Bu dönemde İtalya ekonomisi yüzde 1,9 daralırken, İspanya ekonomisi de
%1,2 büyümede daralma sergilemiştir. Ancak 2014 yılında iki ülke ekonomisinin de büyüme rakamlarını pozitife çevirecekleri tahmin edilmektedir. İtalya ekonomisinin 2014 yılında %0,6 ve İspanya ekonomisinin de %0,9 oranında bir büyüme kaydedeceği öngörülmektedir.
1.1.2. Gelişmekte Olan Ekonomilerde Büyüme Trendi
Küresel ekonomik krizin etkilerinin dünyada en çok hissedildiği 2008-2009 yıllarında, dünya ekonomisinin lokomotif oyuncusu olarak rol alan gelişmekte olan ekonomiler; 2011 yılından beri ivme kaybetmeye devam etmektedirler. Gelişmekte olan ekonomilerin bir kısmı yüksek büyüme performansları sergilemeye devam ederken, bir kısmı ise düşük büyüme oranlarına sahiptirler.
Brezilya
Gelişmekte olan ekonomiler arasında, özellikle önceki yıllara göre en ciddi ivme kaybı Brezilya ekonomisinde görülmüştür. Küresel ekonomik krizle birlikte, 2009 yılında negatif büyüme değerlerini gören Brezilya, 2010 yılında %7,5 büyüyerek hızlı bir toparlanma kaydetmiştir. Ancak Brezilya ekonomisi, 2010 yılındaki yüksek büyüme rakamlarından sonra 2011 ve 2012 yıllarında istikrarlı bir düşüş sergilemiştir. 2013 yılında nispeten de olsa %2,3 büyüyerek tekrar toparlanma sinyalleri veren Brezilya’nın, 2014 yılında %1,8 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir.
5
GRAFİK 1. Gelişmekte Olan Ekonomilerde Büyüme (%)
Kaynak: IMF Ekonomik Görünüm, Nisan 2014 - * Tahmini Çin
Global ekonominin kriz sonrasındaki en büyük oyuncularından birisi olan Çin, çeyrekler bazında değerlendirildiğinde zaman zaman çift haneli büyüme rakamlarını yakalamıştır. Daha sonra kademeli olarak bir düşüş görülse de bir önceki yılda olduğu gibi Çin; 2013 yılında %7,7’lik bir büyüme kaydetmiştir. Özellikle Çin ekonomisinin, ihracat ve yatırım odaklı ekonomik modelden uzaklaşarak, tüketim temelli bir ekonomi modeline doğru yöneliyor olmasının büyüme rakamlarında yavaşlatıcı bir etki oluşturacağı tahmin edilmektedir. 2014 yılında Çin GSYH’de 0,2 puanlık bir azalış görüleceği ve büyüme oranının %7,5 olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Hindistan
2010 yılında %10,3 büyüyerek Çin ile birlikte çift haneli rakamlara ulaşan Hindistan ekonomisi, büyüme hızını kademeli olarak azaltmaya başlamıştır. 2013 yılında GSYH’de %4,4’lük bir artış olurken, 2014 yılında Hindistan ekonomisinin tekrardan vites yükselteceği ve yüzde 5,4 oranında bir büyüme kaydedeceği tahmin edilmektedir.
Rusya
Gelişmekte olan ekonomiler arasında yer alan Rusya; 2009 yılında krizden en çok etkilenen ülkelerden bir tanesi olmuştur. 2010 yılında ekonomide meydana gelen toparlanmayla birlikte %4-4,5 bantlarında seyreden Rusya ekonomisi, 2013 yılında %1,3 seviyelerinde bir ekonomik büyüme gerçekleştirmiştir. 2014 yılında %1,3 büyümesi beklenen Rus ekonomisinin, iktisadi faaliyetlerini bölgede yaşanan siyasi gelişmeler de göz önünde bulundurulduğunda artıramayacağı beklenmektedir.
Gelişmekte Olan Ekonomiler
Brezilya Çin Hindistan Rusya
2012 5,0 1,0 7,7 4,7 3,4
2013 4,7 2,3 7,7 4,4 1,3
2014* 4,9 1,8 7,5 5,4 1,3
0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0
6
1.2. İSTİHDAM
1.2.1. Gelişmiş Ekonomilerde İşsizlik Oranı
Küresel ekonomik krizin tavan yaptığı 2009 yılında, gelişmiş ekonomiler GSYH’sinde %3,4 oranında ciddi bir daralma görülmüştür. Bu çerçevede, ekonomide görülen daralma işsizlik oranını hızlı bir şekilde tetikleyerek, bu oranının %8,1 seviyelerine yükselmesine neden olmuştur. Ancak kriz sonrasında pozitif bir hal olan büyümenin istihdama etkisi ise bu denli hızlı olmamıştır. 2013 yılında
%7,9 seviyelerinde gerçekleşen işsizlik oranının, 2014 yılında ise 0,4 puan gibi bir düşüş sergileyeceği ve %7,5 olarak gerçekleşeceği beklenmektedir.
GRAFİK 2. Gelişmiş Ekonomilerde İşsizlik (%)
Kaynak: IMF Ekonomik Görünüm, Nisan 2014 - * Tahmini ABD
İşgücü piyasalarında önemli oranda iyileşme görülen ülkelerin başında ABD gelmektedir. Özellikle 2010 yılından bu yana sürekli olarak ABD’de işsizlik rakamlarında bir düşüş görülmektedir. 2012 yılında yüzde 8,1 olan işsizlik oranı, 2013 yılında %7,4’e gerilemiştir. 2014 tahminlerine göre ise ABD’de işsizliğin yaklaşık olarak 1 puan düşeceği ve %6,4 seviyelerinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Euro Bölgesi
2010 yılından beri işsizlik sorununa çözüm bulamayan Euro Bölgesi ekonomileri, sürekli bir artış trendi gösteren işsizlik oranını; 2013 yılında da frenleyememiştir. Ancak bölgede merkez ülkeler ile periferi ülkeler arasındaki işsizlik oranlarında önemli farklılıklar olduğu bir gerçektir. Euro Bölgesi’nde 2012 yılında %11,4 olan işsizlik oranı 2013 yılında 0,7 puan artarak %12,1 seviyesine yükselmiştir.
2014 tahminlerine göre ise bölgede işsizliğin 0,3 puan azalacağı ve %11,9 olacağı tahmin edilmektedir.
Gelişmiş Ekonomiler
Euro
Bölgesi Fransa Almanya İtalya Japonya İspanya İngiltere ABD
2012 8,0 11,4 10,2 5,5 10,7 4,3 25,0 8,0 8,1
2013 7,9 12,1 10,8 5,3 12,2 4,0 26,4 7,6 7,4
2014* 7,5 11,9 11,0 5,2 12,4 3,9 25,5 6,9 6,4
0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0
2012 2013 2014*
7
Euro Bölgesi merkez ekonomilerinden Almanya’da işsizlik, istikrarlı bir şekilde düşüş göstermektedir. 2013 yılı itibariyle %5,3 seviyesinde gerçekleşen işsizlik, böylece kriz dönemi seviyelerinin altına inmeyi başarmıştır. 2014 yılı tahminlerine göre ise Almanya’da işsizlik 0,1 puan daha azalacak ve %5,2 olarak gerçekleşecektir.
Merkez ülkeler içerisinde Almanya’nın işsizlik hususunda sergilemiş olduğu başarıyı, diğer merkez ülkelerde görmek pek mümkün değildir. Küresel ekonomik krizin en fazla hissedildiği 2009 yılından beri özellikle Fransa, İtalya ve İspanya işsizlik sorununa karşı bir çözüm geliştirememiştir. 2013 yılında işsizlik oranları Fransa’da %10,8, İtalya’da %12,2 ve İspanya’da rekor seviyelere ulaşarak %26,4 olarak gerçekleşmiştir. Özellikle İspanya ekonomisini zorlu günlerin beklediğinden söz edebiliriz. 2014 yılı beklentilerine göre ise, GSYH’de beklenen iyimser tabloyu, üç ülkenin işsizlik konusunda sergileyemeyeceği tahmin edilmektedir. 2014 yılı işsizlik oranının Fransa’da %11, İtalya’da %12,4 ve İspanya’da %25,5 olacağı beklenmektedir.
1.2.2. Gelişmekte Olan Ekonomilerde İşsizlik Oranı
2009-2010 yılları sonrasında dünya ekonomisinin lokomotif gücü rolünü alan gelişmekte olan ekonomilerde, kriz sonrası ekonomik büyümenin istihdama yansıdığı görülmektedir.
GRAFİK 3. Gelişmekte Olan Ekonomilerde İşsizlik (%)
Kaynak: IMF Ekonomik Görünüm, Nisan 2014 - * Tahmini
Çin’de kriz döneminde %4,3 olan işsizlik rakamı, 2010 yılından beri düzenli olarak %4,1 seviyelerinde seyretmektedir. Bu bağlamda Çin istihdam göstergelerinde sürdürülebilir bir performans sergilendiği görülmektedir. 2014 yılında da Çin’in %4,1 seviyesinde işsizlik oranını muhafaza edeceği tahmin edilmektedir.
2010 yılından itibaren istikrarlı bir şekilde işsizlik oranı azalan Brezilya ekonomisinde, 2013 yılı işsizlik oranı %5,4 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılında Brezilya’da işsizlik oranın 0,2 puan artarak %5,6 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
2012 2013 2014*
Brezilya 5,5 5,4 5,6
Çin 4,1 4,1 4,1
Rusya 5,5 5,5 6,2
0 1 2 3 4 5 6 7
8
Rusya da Brezilya gibi kriz sonrasında işgücü piyasalarında iyileşme görülen ülkelerden bir tanesidir. Büyümenin de olumlu etkisiyle 2012 yılında %5,5 oranında işsizlik oranına sahip olan Rusya, 2013 yılı işsizlik oranında bu rakamı tekrar etmiştir. 2014 yılında büyüme oranını bir önceki yıla göre yaklaşık olarak 2 puan düşürmesi beklenen Rusya’nın, işsizlik oranının da bu durumdan olumsuz etkilenerek 0,7 puan artacağı ve %6,2 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
1.3. KAMU MALİYESİ
2013 yılında mali dengenin güçlendirilmesi, küresel ekonomilerin ana gündem maddelerinden birisi olmuştur. Mali sürdürülebilirlik riski; gelişmiş ekonomiler üzerindeki etkisini sürdürmekle birlikte, gelişmekte olan ekonomiler için de önem arz eden konulardan bir tanesi olmaya devam etmektedir. Ancak kamu maliyesi performansının, ülkelerde farklılık gösterdiği de bir gerçektir.
1.3.1. Gelişmiş Ekonomiler
Küresel ekonomik kriz sonrasında yüksek borçluluk oranları ve önemli oranlara ulaşan bütçe açıkları, gelişmiş ekonomiler için bir tehdit unsuru haline dönüşmüştür. 2013 yılında sergilenen büyüme performansları da mali riskleri tam olarak ortadan kaldırma açısından yeterli olmamıştır.
Ancak yine de 2013 yılı birçok gelişmiş ekonomi için, mali açıdan olumlu bir yıl olarak geçmiştir.
Gelişmiş ekonomiler ölçeğinde bütçe açığının GSYH’ye oranı 2013 yılında %6,2’den, %4,9’a gerilemiştir. 2014 yılında bu iyimser tablonun devam edeceği ve gelişmiş ekonomiler için bütçe açığının %4,2 seviyelerine gerileyeceği tahmin edilmektedir. %106 seviyelerine ulaşan borç yükünün ise en azından çift haneli rakamlara inebilmesi açısından mali disiplinin sürdürülebilmesi gerekmektedir. Uygulanan sıkı maliye politikaları sonucu bütçe açıklarında beklenen azalmaya rağmen, 2014 yılı için borç yükü oranları konusunda iyileşme beklenmemektedir.
ABD
Ekonomik kriz sonrasında bütçe dengesi hususunda sorun yaşayan ekonomilerden olan ABD, bütçe açığını 2013 yılında %7,3 seviyelerine indirmeyi başarabilmiştir. 2014 yılında ise bütçe açığını,
%6,4’e düşüreceği tahmin edilmektedir. Ayrıca bir önceki yıl %102 olan ABD ekonomisi borç yükü, 2013 yılında %104 seviyelerine yükselmiştir.
İngiltere
2013 yılında kaydettiği nispeten güçlü toparlanmayla Avrupa’da öne çıkan ülkelerden birisi olan İngiltere’de, kriz sonrasında çift haneli rakamlara ulaşan bütçe açığı, 2013 yılında %5,8 seviyesine gerilemiştir. Kamu maliyesindeki iyileşme trendinin önümüzdeki dönemde de devam edeceği ve bu oranın %5,3’e gerileyeceği öngörülmektedir.
Japonya
Japonya, 2013 yılında mali sürdürülebilirlik anlamında bir takım önemli gelişmelere imza atan ülkelerden bir tanesidir. Ülke 2013 yılında bütçe açığının GSYH’ye oranını, %8,4 seviyelerine indirmeyi başarabilmiştir. Elde edilen rakamlar Japonya’nın kriz sonrasındaki en önemli başarısı olarak nitelendirilmektedir. Japonya’nın bu başarısını, tüketici vergilerine getireceği artışlar kapsamındaki ciddi sıkılaştırma politikalarıyla önemli ölçüde artıracağı tahmin edilmektedir. %240 seviyelerine
9
ulaşan borç yükünde, 2014 yılı için herhangi bir iyileşme olmayacağı tahmin edilirken, özellikle bu konuda Japonya ekonomisi için tehlike çanları çalmaya devam etmektedir.
Euro Bölgesi
Euro bölgesinde 2012 yılında %93 seviyelerinde gerçekleşen genel devlet brüt borç stokunun GSYH’ye oranı, 2013 yılında %95 seviyelerine ulaşmıştır. 2014 yılında bu oranın yine %95 seviyelerinde kalacağı tahmin edilmektedir.
2012 yılında %3,7 olan bütçe dengesi ise 2013 yılında %3 seviyesine indirilebilmiştir. Bütçe dengesi hususunda iyimser tablonun devam edeceği ve bu oranın 2014 yılında %2,6 seviyelerinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Almanya
2012 yılında %0,1 oranında bütçe fazlası veren Euro Bölgesi’nin lider ekonomisi Almanya, mali disiplin konusundaki başarısını tekrarlayarak 2013 yılında denk bütçe gerçekleştirmiştir. 2012 yılında genel devlet brüt borç stokunun GSYH’ye oranı %80 seviyelerinde gerçekleşen Almanya, 2013 yılında bu oranı %78,1 seviyesine çekerek, bölgenin en olumlu tablolarına sahip ülke olma özelliğini devam ettirmiştir.
Fransa
Fransa’da 2013 yılında mali dengede bir iyileşme görülmüş ve bütçe açığının GSYH payı 0,6 puan azalarak, %4,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2014 yılı için bu iyimser tablonun devam edeceği ve bütçe açığının %3,7 seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Fransa ekonomisi borç yükü ise, 2013 yılında %93,9 seviyelerine yükselmiştir.
İtalya ve İspanya
Bir önceki yılda olduğu gibi bu yıl da bütçe açığını %3 seviyelerinde tutmayı başaran İtalya, borç yükü sorununa ise bir türlü çözüm getirememektedir. 2012 yılında %127 olan borç yükü, 2013 yılında 5 puan artarak %132 seviyelerine ulaşmıştır.
Euro bölgesi ekonomileri arasında küresel ekonomik krizden en çok etkilenen ülkelerin başında gelen İspanya’da bütçe açığı, 2013 yılında %7,2 olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında oluşan mali iyileşmenin 2014 yılında da devam edeceği ve %2,5 oranına gerileyeceği tahmin edilmektedir.
İspanya’da borç yükü ise 2013 yılında %93,9 olarak gerçekleşmiştir.
1.3.2. Gelişmekte Olan Ekonomiler
Yükselen ekonomilerin mali disiplin hususunda, gelişmiş ekonomilere göre bir üstünlüğü söz konusudur. Küresel ekonomik krizin öncesinde neredeyse denk bir bütçeye sahip olan gelişmekte olan ekonomilerin, küresel ekonomik krizle birlikte 2009 yılında bütçe açığı rakamları %4,2’ye yükselmiştir. Kriz sonrasında gelen yüksek ekonomik performans yükselen ekonomilerin bütçe açıklarını aşağı doğru çekmiştir. 2012 yılında %1,6 olan yükselen ekonomilerin bütçe açığı, 2013 yılında 0,6 puan artarak %2,2’ye yükselmiştir. Her ne kadar 2013 yılında bütçe açığı oranları gelişmekte olan ekonomiler için bir miktar artsa da mali disiplin hususundaki başarıları devam etmektedir.
10
Yükselen ekonomilerin borç stokları da olumlu seyir izlemeye devam etmektedir. 2013 yılında gelişmekte olan ekonomilerin borç yükü bir önceki yıla göre 1,1 puan azalarak, %35,6 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılı öngörülerine göre yükselen ekonomilerin bütçe açığının %2,2 seviyelerinde gerçekleşeceği, borç yükündeki olumlu gidişatın devam edeceği ve %33,3 olarak aşağı yönlü gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
Brezilya
Brezilya 2013 yılında bütçe açığında kritik eşik olarak kabul edilen %3 seviyesini aşarak %3,3 seviyelerini görmüştür. Bir önceki yıla göre bütçe açığı oranı 0,5 puan artarken, 2014 yılı beklentisi ise bu oranın %3,3 seviyelerinde tekrar edeceği yönündedir. Kamu borç yükü oranı Brezilya’da 2013 yılında %66,3 olarak gerçekleşirken, 2014 yılında bu oranın yine benzer seviyelerde kalacağı tahmin edilmektedir. Ekonomik büyümede yavaş bir ivme sergileyen ve gelirler bazında görülen zayıflamanın da etkisiyle 2014 yılında Brezilya ekonomisinin bir önceki yıla göre benzer bir performans sergileyeceği ve mali disiplin hususunda bir takım sorunlar yaşayabileceği görülmektedir.
Rusya
Gelişmekte olan ekonomiler incelediğinde, küresel ekonomik kriz sonrasında mali disiplindeki başarısıyla ön plana çıkan Rusya; bütçe dengesi çıktıları bazında en önemli performans verilerine imza atan ülke konumundadır. Küresel ekonomik kriz sonrasında 2011 yılında %1,5 ve 2012 yılında %0,4 oranında bütçe fazlası veren Rus ekonomisi, 2013 yılında %1,3 oranında bütçe açığı vermiştir. Zayıf seyreden enerji fiyatlarının ve artması beklenen harcamaların etkisiyle, 2014 yılında Rus ekonomisinde bütçe açığının bir miktar artacağı tahmin edilmektedir. Kamu borç yükü oranı bazında olumlu bir görünüme sahip olan Rus ekonomisi; 2013 yılında %13,4 oranını yakalarken, 2014 yılında bu oranın %13 seviyelerine gerileyeceği öngörülmektedir.
Çin
Yükselen ekonomiler içerisinde, kamu maliyesinde başarılı görünüme sahip ülkelerden birisi de Çin’dir. Çin ekonomisi 2013 yılında milli gelirin %1,9’u oranında açık verirken, genel devlet brüt borç stokunun milli gelire oranı ise %22,4 seviyelerinde gerçekleşmiştir. 2014 yılı kamu maliyesi beklentilerinde; Çin ekonomisinde bütçe açığının %2 seviyelerinde olacağı, kamu borç yükünün ise yaklaşık olarak 2 puan azalarak %20 seviyelerinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Hindistan
Hindistan ekonomisi mali disiplin anlamında 2008 yılından beri bir toparlanma eğilimi göstermektedir. Bütçe açığının, milli gelire oranı 2013 yılında %7,3 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılında bütçe açığının benzer seviyelerde seyredeceği tahmin edilmektedir. Genel devlet borç stoku yükünün GSYH’ye oranı ise, 2013 yılında %66,7 olarak gerçekleşmiştir.
11
1.4. ENFLASYON
2013 yılında, gelişmiş ekonomilerin nispeten bir toparlanma eğilimine girmesi ve genişletici para politikalarının devam etmesine rağmen, enflasyonun aşağı yönlü bir seyir izlediği görülmektedir. 2013 yılında küresel enflasyonun düşük seviyede seyretmesine; emtia fiyatlarındaki düşüş ve küresel talebin zayıf bir seyir izlemesi neden olmuştur. Yine bu dönemde enflasyon; Euro Bölgesi ve ABD gibi gelişmiş ülkelerde düşük seyrini korurken, gelişmekte olan ülkelerde yukarı yönlü bir seyir izlemiştir.
Ancak gelişmiş ülkelerdeki düşük enflasyon oranlarının bir risk unsuru oluşturduğu da bir gerçektir.
Bir yandan enflasyon hedefleri Euro Bölgesi’nde beklentilerin çok altında kalırken, diğer yandan borç yükü ve yüksek reel faiz oranlarına sahip ekonomilerin toparlanmaları bu durumdan olumsuz etkilenmiştir.
1.4.1. Gelişmiş Ekonomiler
Gelişmiş ekonomiler genelinde enflasyon oranı, 2013 yılında %1,4 olarak gerçekleşirken hedefin altında bir performans sergilenmiştir. Euro Bölgesi ülkelerinde ise zayıf ekonomik seyir ve çevre ülkelerde görülen aşağı yönlü ücret hareketlerinin etkisiyle, enflasyon düşük seviyelerde gerçekleşmiştir. Euro Bölgesi için 2012 yılında %2,5 olarak gerçekleşen enflasyon oranı, 2013 yılında
%1,3 seviyelerine gerilemiştir. Enflasyon oranının kritik seviyelerde seyretmesi, Euro Bölgesi için deflasyon riski oluşmasına sebep olmuştur. Deflasyon riski sebebiyle, 2013 yılında Avrupa Birliği Merkez Bankası’nın yıl içerisinde faiz indirimine gittiğini hatırlamatmakta fayda vardır.
GRAFİK 4. Gelişmiş Ekonomilerde Enflasyon (%)
Kaynak: IMF Ekonomik Görünüm, Nisan 2014
Yükselen ekonomiler içerisinde enflasyon 2013 yılında yalnızca Japonya’da artış göstermiştir.
2011 yılında %-0,3 olarak negatif değerleri gören Japonya, 2013 yılında enflasyon oranını %0,4 seviyelerine yükseltmiştir. 2014 yılı ve sonrasında uygulanacak olan tüketim vergilerinin de etkisiyle Japonya’da enflasyonun artış trendinin devam edeceği öngörülmektedir.
0,0
12
Almanya’da 2012 yılında %2,1 olan enflasyon oranı, 2013 yılında yaklaşık yarım puanlık bir düşüşle %1,6 seviyelerine gerilemiştir.
Gelişmiş ekonomiler içerisinde en yüksek enflasyon oranı ise İngiltere’de görülmektedir. 2012 yılında %2,8 olan enflasyon oranı 0,2 puan düşüşle 2013 yılında %2,6 oranında gerçekleşmiştir.
1.4.2. Gelişmekte Olan Ekonomiler
Yükselen ekonomiler, büyüme performanslarında görülen yavaşlama ve bunun etkisi olarak ortaya çıkan talep yetersizliği ve hareketsiz seyreden emtia fiyatlarının etkisiyle, 2013 yılı enflasyon oranlarında durgun bir yıl geçirmişlerdir. 2013 yılında enflasyon, yükselen ekonomiler arasında %5,8 olarak kaydedilmiştir.
GRAFİK 5. Gelişmekte Olan Ekonomilerde Enflasyon (%)
Kaynak: IMF Ekonomik Görünüm, Nisan 2014
Gelişmekte olan ekonomiler içerisinde özellikle Çin, 2013 yılında gerçekleşen %2,6’lık enflasyon oranıyla, 2012 yılındaki seviyelerine oldukça yakın veriler kaydetmiştir. Bir önceki yılla kıyaslandığında en belirgin enflasyon artışı Rusya’da görülmektedir. 2012 yılında %5,1 olan enflasyon oranı 1,7 puan artışla %6,8 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyon oranında artış kaydedilen ülkelerden bir tanesi de Brezilya’dır. 2012 yılında %5,4 olan enflasyon oranı 2013 yılında 0,8 puan artarak %6,2 olarak gerçekleşmiştir.
Gelişmekte olan ekonomiler arasında en yüksek enflasyon ise Hindistan’da görülmektedir. 2012 yılında %10,2 ile çift haneli enflasyon rakamlarının görüldüğü Hindistan’da, 2013 yılında aşağı yönlü enflasyon hareketleri görülmüştür. Bu dönemde Hindistan’da görülen enflasyon bir önceki yıla göre
Gelişmekte olan ekonomiler arasında en yüksek enflasyon ise Hindistan’da görülmektedir. 2012 yılında %10,2 ile çift haneli enflasyon rakamlarının görüldüğü Hindistan’da, 2013 yılında aşağı yönlü enflasyon hareketleri görülmüştür. Bu dönemde Hindistan’da görülen enflasyon bir önceki yıla göre