Diğer SeçilmiĢ Ülkelerde Vergi Suç ve Cezaları

Bu kısımda dünyanın çeĢitli yerlerinden seçilmiĢ ülkelerden olan Rusya Federasyonu, Japonya ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin vergi ceza sistemleri ele alınacaktır.

a) Rusya Federasyonu

2001 yılında kapsamlı bir reform geçiren Rusya Vergi Sistemi’nde temel olarak vergiler üç gruba ayrılmaktadır. Bunlar;¹⁰¹

- Federal Vergiler (Bu vergiler direkt olarak merkeze yani Rusya’ya ödenmektedir.) (KDV, Tüketim Vergileri, ġahsi Gelir Vergisi, Konsolide Sosyal Vergi, Kazanç Vergisi, Toprak Altındaki Kaynakları Çıkartma Vergisi, Su Vergisi, Sualtı YaĢam Kaynaklarını ve Hayvanları Kullanmadan Alınan Vergi, Damga Vergisi)

- Bölgesel Vergiler (Bu vergiler, vergilemenin yapıldığı ilgili bölgelere ödenmektedir.) (Nakil Vergisi, Kumar Vergisi, ġirket Mülkü Vergisi)

- Mahalli Vergiler (Bu vergiler, vergilemenin yapıldığı ilgili belediye otoritelerine ödenmektedir.) (Arsa Vergisi, ġahsi Mülk Vergisi)

Rusya’da vergi tahsilatından Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak çalıĢan bir birim olan Federal Vergi Servisi sorumludur. Bölgelerde ise Federal Vergi Servisi’ne bağlı Ģubeler bulunmaktadır. Federal Vergi Servisi, vergi mevzuatına göre uyulması gereken kuralların uygulanıp uygulanmadığını kontrol eder, denetler ve gözetler.

Rusya’da, vergi servisine kayıtlı olmaksızın faaliyette bulunanlara vergi borcunun %30'unu aĢmamak, 100 rubleden az olmamak kaydıyla gecikilen her bir ay için ödenecek verginin %5'i oranında ceza uygulanmaktadır. 180 günlük süre geçtikten sonra uygulanacak ceza gecikilen her bir ay için %10 olmak üzere ve 40.000 rubleden az olmamak kaydıyla vergi borcunun %30'u kadar daha arttırılabilmektedir. Muhasebe kurallarının ihlali durumunda; her bir vergi periyodu için 5.000 ruble, bir vergi periyodundan fazlası için 15.000 ruble, bu ihlaller sonucunda vergi matrahı azaltılmıĢsa 15.000 rubleden az olmamak üzere ödenmeyen verginin yüzde 10’u oranında ceza uygulanmaktadır. Vergi matrahını azaltma sonucunda ödenmeyen vergiler, yanlıĢ hesaplama, diğer olaylar ve hareketsizlik sebebiyle ödenecek verginin yüzde 20’si oranında, kasıtlı yapılmıĢsa yüzde 40’ı oranında ceza uygulanmaktadır. Ayrıca, vergi

101 Ivan Darushin, “Russian Accounting and Taxation Systems”,

<http://lipas.uwasa.fi/ktt/lasktoim/tuja/Lection2.ppt>, (EriĢim: 16.05.2009).

yasalarına göre belirlenen ödeme sürelerinden sonra ödenen vergiler için Merkez Bankası tarafından belirlenen oranın her bir gün için 1/300’ü nispetinde gecikme faizi uygulanmaktadır.¹⁰²

Ġdari para cezalarının yanı sıra Rusya Ceza Kanununa göre, ihlalin ciddiyetine göre değiĢik tutarlarda para cezası ve hapis cezası da öngörülmektedir. Buna karĢın çok az kiĢiye hapis cezası uygulanmaktadır. Çünkü ceza kanununda buna yönelik bir hüküm konmuĢ, bu hükme göre, eğer suç ilk kez iĢlenmiĢse, suçlu idari makamlara soruĢturma esnasında yardımcı olursa, ödenmeyen vergiler ödenirse ceza hukuku anlamında herhangi bir sorumluluk kalmamaktadır.

b) Japonya

Japon vergi sistemi, temel olarak gelir vergisi, kurumlar vergisi ve istihlak vergisinden (KDV) ibaret olup¹⁰³, diğer tüketim vergileri ise; emlak üzerinden alınan vergiler, araçla ilgili vergiler, içki-tütün-benzin vergileri ile veraset ve intikal vergileridir.¹⁰⁴ Japonya ilk olarak 1887 yılında tanıĢtığı gelir vergisinin uygulanması açısından öncü ülkelerden birisidir.¹⁰⁵

Japon vergi kanunları; vergiyi eksik bildirmeden dolayı, 500.000 JPY (Japon Yeni)’e kadar olan ilave vergilerde, ilave edilen verginin üzerine yüzde 10 ceza, 500.000 JPY’den daha fazla olan ilave vergilerde, 500.000 JPY’den fazla olan kısmı için ayrıca yüzde 15 ceza, hileli hallerde ise yüzde 35 ceza öngörmektedir. Beyanname verilmemesi hallerinde; yükümlünün kendi rızasıyla baĢvurması halinde ödenecek verginin yüzde 5’i, vergi incelemesi neticesinde tespit edilmesi halinde ise yüzde 15’i oranında, hileli durumlarda yüzde 40’ı oranında ceza uygulanmaktadır. Ayrıca, kaynakta kesilen stopaj vergisini süresinde ödememe hallerinde ise; yükümlünün kendi rızasıyla baĢvurması halinde ödenecek verginin yüzde 5’i, diğer hallerde yüzde 10’u oranında, hileli durumlarda ise yüzde 35’i oranında ceza uygulanmaktadır.¹⁰⁶

Cezalar, vergi ödemeyen, vergisel yükümlülüklerinden kaçınan mükellefler için

“idari” ve “adli” cezalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Örneğin eksik beyanname

102 Darushin, a.g.m.

103 Japanese Tax System, <www.jref.com/practical/tax.shtml>, (EriĢim: 24.05.2009).

104 <http://www.japan-guide.com/e/e2206.html>, (EriĢim: 24.05.2009).

105 Yoshiyasu Okada, “The Tax System In Japan”, Inter-American Development Bank,

<www.iadb.org/int/Trade/1_english/4_SpecialInfo/Conference/2002/d_Jun1102-Tax-Compliance/BPJapa n%20System.pdf->, (EriĢim: 24.05.2009).

106 Okada, a.g.m.

veren bir mükellef için vadesinde ödenmeyen vergilerden dolayı mükelleften vergi kanunlarına uygun olarak idari bir ceza mahiyetinde ek bir vergi alınmaktadır. Verginin tahakkuku ve tahsilatı ile ilgili vergi suçları karĢısında adli cezalar da uygulanmaktadır.

Verginin türüne, suçun ortak ya da tek iĢlenmesine göre idari ve adli cezalar değiĢmektedir.¹⁰⁷

Japon hukuk sistemine göre, geçerli bir sebebe dayanmaksızın vergi beyannamesini vermeme, vergilendirilebilir gelirlerini beyannamede göstermeyerek hatalı bir beyanname düzenleme eylemlerinin ceza hukuku anlamındaki yaptırımlarla cezalandırılması öngörülmektedir. Vergi kaçırmak amacıyla malları ya da evrakları gizlemek ya da imha etmek eylemlerinin gerçekleĢmesi halinde 5 yıla kadar hapis cezası, 5 milyon JPY’ye kadar para cezası öngörülmektedir. Ayrıca, vergi denetim ve inceleme elemanlarına yanlıĢ bilgiler verilmesi halinde ise bir yıla kadar hapis ve 200.000 JPY’ye kadar para cezası öngörülmektedir.

c) Çin Halk Cumhuriyeti

1994 yılındaki vergi reformuyla birlikte yapılan değiĢikliklerle Çin Halk Cumhuriyeti ilk olarak sosyalist pazar ekonomisine uygun olarak hazırlanan vergi sistemini modernleĢtirmiĢtir. Vergi politikalarından Maliye Bakanlığı, vergi tahsilatından ise Vergi Ġdaresi sorumludur.

Yürürlükteki vergi sistemine göre Çin Halk Cumhuriyeti’nde mahiyet ve fonksiyonlarına göre 8 kategoriye ayırabileceğimiz 26 çeĢit vergi bulunmaktadır.

Bunlar;¹⁰⁸

- Muamele Vergileri (KDV, Tüketim Vergisi, ĠĢletme Vergisi) - Gelir Vergileri (TeĢebbüs Gelir Vergisi, ġahsi Gelir Vergisi,…) - Kaynak Vergileri (Kaynak Vergisi, Arsa Kullanım Vergisi)

- Özel Amaçlı Vergiler (Bakım ve Yapım Vergisi, Tarım Arazisi ĠĢgal Vergisi, TaĢıt Alma Vergisi, Arazi Değer Biçme Vergisi,…)

- Tüketim ve Satınalma AlıĢkanlıklarıyla Ġlgili Vergiler (TaĢıt ve Tekne Kullanım Vergisi, Damga Vergisi, Senet Vergisi, Menkul Kıymetler Vergisi,…)

- Zirai Vergiler (Tarım Vergisi, Hayvan YetiĢtirme Vergisi)

107 Zeynep Arıkan, “Japon Vergi Sistemi”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:211, Yıl:29, Nisan 2006, s.114.

108 China Income Taxes and Tax Laws, <http://en.wikipedia.org/wiki/Tax_system_in_China>, (EriĢim:

15.05.2009).

- Gümrük Vergileri (Ġstihlak Vergisi) olarak sıralanabilir.

Çin Halk Cumhuriyeti’nde, Ģayet, Ģirketinizin vergilerinin tahakkuk ve ödemeleri konusunda kendinizi rahat hissetmek, yerel vergi otoritelerinin vergi denetimi ile karĢılaĢmamak istiyorsanız tahakkuk eden vergilerinizi zamanında ve doğru olarak ödemeniz gerekmektedir. Ödenmeyen vergilere, her gün için ödenmeyen verginin yüzde 0,05’i oranında gecikme faizi ve ödenmeyen verginin yüzde 50 ila 500’ü oranında defaten para cezası uygulanmaktadır.¹⁰⁹ Çok açık bir Ģekilde vergi kaçakçılığı yapıldığı tespit edilen iĢletmelerin ruhsatları iptal edilebilmekte ve mallarına el konulabilmektedir. Ayrıca, vergi kaçakçılığında 10 yıla kadar hapis cezası da uygulanabilmekte, hatta çok istisnai durumlarda hileli eylemlerle vergi kaçıranlar idam dahi edilebilmektedir.

AĢağıda bulunan Tablo-1’de belirtilen ülkelere ait vergi gecikme faizi ve vergi cezaları sunulmuĢtur.

109 Our China Taxation Services, <http://www.by-cpa.com/html/news/20077/962.html>, (EriĢim:

15.05.2009).

Tablo-1: Diğer Ülkelerde Vergi Cezaları Vergi yükümlülüğünü doğru bildirmekten kaçınma Kasıtsız hatalarda, her ay için ödenmeyen verginin %0,75'i, diğer durumlarda ise %10 ila %80'i oranında ceza uygulanmaktadır. Ağır cezaya giren vergi suçlarında 37500€'ya kadar para cezası ve/veya5 yıla kadar hapiscezası uygulanmakta,suçun tekrarlanması durumunda cezalar ağırlaĢtırılmaktadır. Ayrıca, mahkeme, yükümlünün sürücü belgesini geri alabilmekte ve/veya yükümlüyü 3 yıla kadar ticaretten men edebilmektedir. Genellikle,fiillerkasıtla veyaağırihmal sonucu hatalı veyaeksik yapılmadıkça ceza verilmemektedir. Kasıtlı yapıldığı anlaĢılan suçlara hapis cezası verilmektedir. Hatta, vergi kaçakçılığında 5 yıla kadar hapis cezası verilebilmektedir. Ayrıca, ağır kusurlara 50000€'ya kadar para cezası da uygulanmaktadır. Ödenecek verginin 3 katını geçmemek koĢuluyla aylık %3 ila %3,5 oranında ceza uygulanmaktadır. Ödenmeyen verginin 30000€'dan fazla olduğu vergi suçlarında 1 yıl hapis cezası uygulanmaktadır. Suçun ağırlığına göre ödenecek verginin %10 ila %40'ı oranında ceza uygulanmaktadır. Vergi kaçırmak amacıyla malları yadaevrakları gizlemek yadaimhaetmek eylemlerinin gerçekleĢmesi halinde 5 yıla kadar hapis cezası, 38000€'ya kadar para cezası öngörülmektedir. SaklanmıĢ gelirin üstüne %40'ı oranında ceza uygulanmakta, Ģayet yapılan bu yanlıĢlık geçerli sebeplere dayandırılabiliyorsa ceza yarı yarıya indirilebilmektedir. Vergi kaçakçılığı suçundan dolayı en fazla 2 yıla kadar hapis cezası verilebilmektedir. Suçun ağırlığına göre ödenecek vergi %100 oranında arttırılabilmektedir. Suçun ağırlığına göre ödenecek verginin %20 ila %75'i oranında ceza uygulanmaktadır. Ayrıca kaçakçılık suçlarında para cezası yanında 5 yıla kadar hapis cezası da verilmektedir. Ödenmeyen verginin %50 ila %500'ü oranında ceza uygulanmakta, ayrıca hapis cezası da uygulanmaktadır. Vergi kaçakçılığı suçlarında 10 yıla kadar hapis cezası uygulanmakta, hatta bazı istisnai kaçakçılık durumlarında idam cezası dahi verilmektedir. Ödenecek verginin %20'si, kasten yapılmıĢ ise %40'ı oranında ceza uygulanmaktadır. Kaynak: Üyümez, a.g.t., Bilgin, a.g.t., Hızlı, a.g.e., <www.helplinelaw.com> , <http://europa.eu.int>, <www.lexmundi.org>, Yannopoulos, a.g.m., Sinclair, a.g.e., <www.generalcommissioners.gov.uk> , Gözükara, a.g.m., <http://www.irs.gov>, Darushin,a.g.m., <http://lipas.uwasa.fi> , <www.jref.com>, <http://www.japan-guide.com> , Okada, a.g.m., <www.iadb.org> , Arıkan,a.g.m., <http://en.wikipedia.org>, <www.by-cpa.com> kaynaklarından faydalanılarak hazırlanmıĢtır.

Verginin zamanında ödenmemesi Aylık %0,75'lik gecikme faizinin yanısıra ödenecek verginin %10'u oranında ceza uygulanmaktadır. Her ay için, ödenecek verginin %1'i oranında ceza uygulanmaktadır. Ödenecek verginin 3 katını geçmemek koĢuluyla aylık %1,5'lik gecikme faizi uygulanmaktadır. Geçen iki aylık süreye kadar, ya her yıl için %7,3 oranında ya da önceki yılın resmi indirim oranına %4'ün eklenmesiyle bulunacak oran kadar (hangisi düĢükse) ceza uygulanmaktadır. Ġki aylık süre geçtikten sonra her yıl için %14,6 oranında ceza uygulanmaktadır. Günlük faiz hesaplanarak ceza uygulanmaktadır. Süresi geçtikten sonra ödenen tüm vergilere değiĢken oranlı faiz uygulanmaktadır. Vadesinden 28 gün sonra ödenmeyen vergilere %5 oranında, 6 ay geçtikten sonra halen ödenmeyen vergilere bunun üzerine %5 oranında daha zamlı ceza uygulanmaktadır. Vergiyisüresinde ödememeyeaylık %0,5 oranında ceza uygulanmaktadır. Bu ceza en fazla ödenecek verginin %25'i oranında uygulanabilmektedir. Hergün için geç ödenen verginin %0,05'i kadar ceza uygulanmaktadır. RusyaMerkez Bankası tarafından yapılan yeniden değerleme oranının her birgün için 1/300'ü oranında gecikme faizi uygulanmaktadır.

Beyannamenin zamanında verilmemesi Aylık %0,75'lik gecikme faizinin yanısıra ödenecek verginin %10'u oranında ceza uygulanmaktadır. Uygulanacak ceza beyan edilmeyen kısma kadar arttırılabilmektedir. 25000€'yu geçmemek üzere ödenecek verginin %10'una kadar paracezauygulanabilmektedir. Gecikme bağıĢlanabilirbir gerekçeye dayandırılıyorsa ceza verilmemektedir. Ödenecek verginin 3 katını geçmemek koĢuluyla aylık %1,5'lik gecikme faizi uygulanmaktadır. Eğer tahakkuk eden vergi borcu yoksa verilmeyen beyanname nedeniyle 888€'ya kadar para cezası uygulanmaktadır. Yükümlünün kendi rızasıyla baĢvurması halindeödenecek verginin %5'i, vergi incelemesi neticesinde tespit edilmesi halinde ise %15'i oranında ceza uygulanmaktadır. 1000SEK (90€) para cezası, hatırlatma yazısından sonra beyan edilmiĢse ilaveolarak 4000SEK (360€)paracezası uygulanmaktadır. Beyanname geç verilmiĢse 100£(107€)paracezası uygulanmakta,vadegününden itibaren 6 ayiçindebeyan edilmezseilaveolarak 100£ (107€)dahaparacezası uygulanmaktadır. Beyannamenin verilmediği her ay için ödenecek verginin %5'i oranında ceza uygulanmaktadır. Bu ceza 5 aylık süre için en fazla ödenecek verginin %25'i oranında uygulanabilmektedir. 1300$'a kadar para cezası uygulanmaktadır. Vergi borcunun %30'unu aĢmamak kaydıyla gecikilen her bir ay için ödenecek verginin %5'i oranında ceza uygulanmaktadır. 180 günlük süre geçtikten sonra uygulanacak ceza gecikilen her bir ay için %10 olmak üzere vergi borcunun %30'u kadar daha arttırılabilmektedir.

Ülkeler FRANSA ALMANYA YUNANĠSTAN JAPONYA ĠSVEÇ ĠNGĠLTERE ABD ÇĠN RUSYA

ĠKĠNCĠ BÖLÜM

TÜRKĠYE’DE VERGĠ CEZA SĠSTEMĠ

I. TÜRKĠYE’DE VERGĠ SUÇ VE CEZALARININ TARĠHSEL