Diğer Okullar

Okulların önemi Stephan okulunun kurulmasından sonra iyice artmış ve Viyana’daki okulların sayısı ihtiyaca binaen fazlalaşmıştır. 1352 yılında “St. Michael”, 1384’de “Bürgerspital” ve 1446 yılında “Schottenstift” adlı okullar kurulmuştur. 55

Bu okulların yanı sıra “Die Benediktinerschule Unserer Lieben Frau zu den Schotten” adlı manastır okulu da aynı dönemde bahsedilen okullarla birlikte eğitim-öğretime katkıda bulunmuştur.

Avusturya yönetimi, söz konusu okullar için ayrı ayrı idareci tayin etmemiş ve okul konusunda en yetkili kişi olarak gördüğü Stephan okulunun müdürünü yeni kurulan okullardan da sorumlu tutmuştur. Viyana’daki okulların en üst sorumlusu olan müdüre yıllık 32 Pfund Viyana Pfennig’i, okulda görevli diğer üç usta eğitimciye ise 16 Pfund Viyana Pfennig’i verilmiştir.56

Müdürün izni olmadan yeni bir okulun kurulamayacağı ve ciddi suçlar hariç öğrenciler hakkında yargı yetkisine sahip olacağı da eğitimcilerin atamasında ayrıca belirtilmiştir. 1342- 1348 yılları arasında görev yapan idareci Konrad von Megenberg57

döneminde Viyana’daki okullarda ciddi düzenlemeler yapılmış ve ayrıca I. Albrecht’in yayınladığı fermana göre de okul düzenini korumak amacıyla öğrencilerin kılıç ve bıçak taşıması, kumar oynaması, okulda elbise ve kitap satması yasaklanmıştır.58

1574 yılında Loosdorf şehri59

“Loosdorf’un okul yasaları” adlı 90 sayfalık bir yazılı düzenleme yapmış ve düzenlemede; 4-6 yaş arasındaki çocukların okulun birinci sınıfına giderek alfabeyi öğrenmeleri, sonra hecelemeyi ve okuma- yazmayı

55 _{Schubert, Prüfungs- Programm der k.k…, s.2; Norbert M. Seel, Ulrike Hanke,} Erziehungswissenschaft, Berlin 2015, s.212.

56 _{Schubert, Prüfungs- Programm der k.k…, s.2.}

57 _{Konrad von Megenberg: Megenberg, sadece din alanında değil ahlaki felsefe ve doğa bilimleri}

üzerinde de çalışmalar yapmış ve Latince olarak yazdığı 22 eserinde de zikrolunan hususlarda ne denli mahir olduğunu göstermiştir. Eğitimini Paris’teki Sorbon üniversitesinde felsefe ve dini ilimler üzerine tamamlamıştır. 1334- 1342 yılları arasında da Paris üniversitesinde eğitimci olarak görev yapmış ve daha sonra Viyana’ya gelmiştir. 1348 yılına kadar Stephan okulunun müdürlüğünü yapmış ve 1349 yılında da Regensburg’daki katedralin papazı olarak görevlendirilmiş ve burada 1374 yılında ölmüştür. (Bkz.Franz Pfeiffer, Das Buch der Natur, Stuttgart 1862, s.IX-XV).

58 _{Schubert, Prüfungs- Programm der k.k…, s.2.}

59 _{Loosdorf kasabası, günümüzde Avusturya’nın Aşağı Avusturya (Niederösterreich) eyaletinin Melk}

17

öğrenmeleri ve ayrıca çocukların eğitiminde zekâ seviyelerinin dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır.60

16. yüzyılda Avusturya coğrafyasında Protestanların fikirleri sadece dini alanı değil eğitim alanını da ciddi olarak etkilemiştir. Özellikle Trient konsülünde (1546) alınan kararla ruhban sınıfının “Pfarrschule” adı verilen kilise okullarında kendi ana dilleriyle eğitim vermelerinin önü açılmıştır.61

16.yüzyıl ortalarında Cizvitlerin62

Avusturya topraklarına girmesi ve Protestanların da eğitimde söz sahibi olmak istemesi eğitim sistemine hem fayda hem de zarar getirmiştir. Rekabet ortamına dönen eğitim sahası, birçok yeni eğitim metodunu beraberinde getirmiş ve ayrıca eğitim kurumlarının fazlalaşması çocukların ve gençlerin okullara daha rahat ulaşabilmesini sağlamıştır. Ancak Protestanların başka bir mezhepten olması onların dışlanmasına, yaptıkları yeniliklerin göze görünmemesine ve eğitimde sadece Katolikliğin ön gördüğü eğitim faaliyetlerinin yapılmasına sebebiyet vermiş ve eğitim, skolâstik düşüncenin eline teslim edilmiştir.

Hıristiyan dünyasındaki mezhepler arası çekişme, manastır okullarını da ciddi şekilde etkilemiştir. Ancak Kutsal Roma İmparatoru II. Maximillian’ın (1564- 1576) bahsi geçen okulların varlığını devam ettirebilmesi için manastır okullarını teftiş etmesi ve ortaçağ döneminin okul sistemini inşa edecek Benedikt tarikatına yetki vermesiyle bu durum aşılabilmiştir.63

22 Aralık 1567’de “Generalordnung für

die Stifte und Klöster” (Vakıflar ve Manastırlar için Genel Kurallar) adlı fermanla

bu kurumlarda eğitimin nasıl olması gerektiğine, öğrencilerin özellikle hangi

60

Engelbrecht, Geschichte des österreichischen Bildungswesen, I, s.115; Lieselotte Maria Pacher, “Der elementare Rechenunterricht in Deutschsprachigen Lehrbüchern Österreichs von Maria

Theresia”, (Magisterarbeit, Universitaet Wien, Gechichte Institut, Wien 2008), s.15. 61 _{Engelbrecht, Geschichte des österreichischen Bildungswesens, II, s.125.}

62_{Katolik tarikatına bağlı eğitim-öğretim hususunda oldukça etkin bir tarikattır. Avusturya’daki eğitim}

teşkilatına yaklaşık 400 yıl hâkim olan ve 1773’te haklarına sınırlandırılma getirilmesine rağmen 1814’de tekrardan aktif hale gelen Cizvitler’e bir sonraki bölümde yeterince değinilecektir.

63 _{Theodor Wiedemann, Gechichte der Reformation und Gegenreformation im Lande unter der} Enns, Verlag von F. Tempsky, Prag 1879, Band I, s.179,186.

18

derslerde başarılı olmasına, manastırlarda ve vakıflarda yaşanan sorunlara değinilmiştir.64

1569 yılında Salzburg şehrinin ruhani meclisinde alınan okul sistemi kararları, Maria Theresia dönemine kadar geçerli olmuş ve ayrıca şehirlerde ve ticaret merkezi durumunda olan yerlerde bir devlet okulu (Schola publica) açılması da yine bu mecliste kararlaştırılmıştır.65

Avusturya’da kızların eğitimine mahsus kurulan ilkokul ise 1572’de belediye başkanı Georg Brandstetter’in 5000 florin bağışıyla yapılan ve onun adıyla tanınan okuldur.66 Okul daha önce boşaltılmış olan St. Hieronimus manastırında, Kasım ayında hizmete açılmıştır.

1579 yılında “Schuldornung für Wien”(Viyana için Okul Kuralları) adıyla anılan yeni bir eğitim yasası, II. Rudolf tarafından imzalanan bir fermanla duyurulmuş ve fermanda eğitimcilerin, idarecilerin ve bayan eğitmenlerin görevleri açıklanmıştır. Ayrıca eğitimde Luther’in fikirlerinin hâkim olması kesinlikle yasaklanmıştır.67

1586 yılında da Tirol bölgesinde okul sisteminin iyileştirilmesi ile ilgili yerel yöneticiler tarafından düzenlemeler yapılmıştır.

İlk kız okulunun açılmasından sonra Franziskaner tarikatı mensupları da yeni bir kız okulu açmak için faaliyete geçmiş ve 1589 yılında Viyana’daki Singerstrasse adlı sokakta “St. Nikola” kız okulunu açmıştır.68

17. yüzyılda ise Protestanlardan duyulan rahatsızlık eğitim alanında da kendini göstermiş ve Protestanlara ait okullara el konularak bunlar yerel yönetimlerin idaresine verilmiştir. Söz konusu yüzyılda Avusturya coğrafyasında Cizvitler

64 _{“Klosterraths- Acten” başlığıyla belgelenen vakıf ve manastırlardaki eğitim düzenlemeleri için bkz:}

Wiedemann, Gechichte der Reformation…, s.187-192.

65

Robert Höslinger, Rechtsgeschichte des katholischen Volksschulwesens in Österreich, Wien 1937, s.66-70; Georg Lurz (Hrsg.), “Mittelgeschichtliche Dokumente Altbayerns, einschliesslich Regensburgs” , Monumenta Germanie Paedagogica, Berlin 1907, XLI/I, s.64-70.

66 _{Schubert, Prüfungs- Programm der k.k…, s.3.}

67 _{İlan edilen fermanın Latince ve Almanca metni için bkz. Karl Kehrbach, “Eine Schuldordnung Kaiser}

Rudolfs II. für die deutschen Schulmeister und Schulmeisterinnen in Wien vom Jahre 1579”,

Mitteilungen der Gesellschaft für deutsche Erziehungs- und Schulgeschichte, Berlin 1891,

Jahrgang 1, s.215-219.

19

eğitimde ciddi bir sıçrama yapmış ve bu yüzyıldan itibaren de Aziz Stephan Halk Okulu önemini kaybetmeye başlamıştır.