Kamuoyu309 denetimi ilkesi; saydamlık ilkesinin tamamlayıcısı olarak ihale sü- recinin hukuka uygun işleyip işlemediğinin kamuoyu tarafından etkili biçimde kont- rol edilebilmesini ifade eder310. 5018 s. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanu- nu’nun "mali saydamlık" kenar başlıklı 7. maddesine göre "her türlü kamu kaynağı- nın elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu za- manında bilgilendirilir." 4734 s. Kanun kapsamında yürütülen ihalelerin de kamu kaynaklarını doğrudan etkilediği göz önüne alındığında, ilgili yasa hükmü ihale süre- cini yürüten idareleri de bağlamaktadır. Bu bağlamda ilgili idareler, tekliflerin açıldı- ğı ilk oturumu izlemek isteyenlere hukuka aykırı kısıtlamalar getirmemeli, ihaleleri
kendi ticari durumlarına göre verilmesinin sağlanması olduğunu ifade etmektedir. Bkz. KİK, K.N. 2014/UH.I-338, T. 16.01.2014, (Aktaran: ÖZKAN, s.253, dn. 747).
307 D. 13. Dairesi, E. 2007/11330, K. 2009/10179, T: 20.11.2009, (Aktaran: ÖZKAN, s.256, dn. 753).
Kamu İhale Kurulu da yaklaşık maliyetin bilindiğinin anlaşıldığı durumlarda gizlilik ilkesinin ihlal edildiğini kabul etmektedir. KİK, K.N. 2016/UH.II-2860, T. 23.11.2016, www.ekap.kik.gov.tr
308 5237 s.Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesi "ihaleye fesat karıştırma suçu"nu düzenlemiş olup
ilgili maddenin 2. fıkrasının b bendi "tekliflerle ilgili olup da ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak" hareketinin bu suçun se- çimlik hareketlerinden biri olduğunu hükme bağlamıştır.
309 Kamuoyu; "bir konuyla ilgili halkın genel düşüncesi" şeklinde tanımlanabilir. Bkz. TDK, Güncel
Türkçe Sözlük, "kamuoyu" maddesi, http://www.tdk.gov.tr
ve ihale sonuçlarını mevzuatın öngördüğü yönteme göre ilan etmeli311ve gizlilik ilke- sinin kapsamına girmeyen belgeler için saydamlık ilkesinin gereklerini yerine getir- melidir312.
İhtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkesi; kamu ihale sürecinin güttüğü temel amacın ilke olarak ifade edi- liş biçimidir. Gerçekten de etkili bir ihale sistemi, serbest rekabet ortamını sağlayarak idarenin en ideal teklifleri almasını ve kamu kaynaklarının olabildiğince verimli kul- lanılarak ihtiyaçların uygun şartlarda ve zamanında karşılanmasını sağlamayı hedef- lemektedir313. Aslında ihale hukukuna hâkim olan tüm ilkeler kolektif olarak bu amaca ulaşmaya hizmet etmektedirler314.
Danıştay’a göre315 bu ilke uyarınca idare, gelişen maddi ve hukuki süreçle be- raber ihale konusu işin bir kısmını kendi bünyesindeki personeli eliyle yürütülmesi söz konusu olduğunda, kamu kaynaklarını verimli kullanmak adına sahip olduğu takdir yetkisi çerçevesinde ihalenin iptaline de karar verebilir. Yine Danıştay, kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlama açısından açık teklif usulünün pazarlık usulüne göre daha objektif nitelikte bir ihale yöntemi olduğu görüşündedir316. Danış- tay, tekliflerin değerlendirilmesi açısından ise, verilen tüm tekliflerin yaklaşık mali- yetin üzerinde kaldığı durumlarda, "ihalede yeterli indirim yapılmadığı ve önerilen tekliflerin yüksek bulunduğu" gerekçesiyle ve ihtiyaçların uygun şartlarla karşılan- ması ile kaynakların verimli kullanılması ilkeleri göz önünde tutularak ihalenin iptal edilmesi gerektiğine karar vermektedir317.
311
ÖZKAN, s.258; İNAN, s.67.
312GÖK, s.18; GÖZLER/KAPLAN, s.478.
313 Burada amaç en düşük fiyat üzerinden alım yapmak değil, istenilen kalitedeki ürünü ideal bedelle
temin etmektir. Bkz. GÖK, s.18; ÖZKAN, s.261; UZ, s.58; TAŞDELEN, Kamu Harcamaları, s.61. 4734 s.Kanun’un 38. maddesine göre aşırı düşük tekliflerin reddedilmeden önce teklif sahiplerin- den açıklama istenilmelidir. Aşırı düşük tekliflerine tatmin edici bir açıklama getiren istekli üzeri- ne ihale bırakılabilir. Bu hüküm de kamu kaynaklarının verimli kullanılması ilkesinin bir yansıma- sı olarak değerlendirilebilir. Bkz. İNAN, s.68. D. 13. Dairesi, E. 2009/6170, K. 2010/8505, T. 14.12.2010, http://www.kazanci.com.tr
314İNAN, s.67.
315D. 13. Dairesi, E. 2016/968, K. 2016/1374, T. 28.04.2016; http://www.kazanci.com.tr. Aynı yönde
bkz. D. 13. Dairesi, E. 2014/3411, K. 2015/4902, T. 31.12.2015; D. 13. Dairesi, E. 2015/3797, K. 2015/3046, T. 09.09.2015, http://www.kazanci.com.tr
316 D. 13. Dairesi, E. 2009/1028, K. 2011/858, T. 02.03.2011, www.kazanci.com.tr
317 D. 13.D:, E. 2009/4213, K. 2011/2317, T. 18.05.2011, (Aktaran: ÖZKAN, s.267). Kamu İhale
Son olarak belirtilmelidir ki, birbirinden ayrılmaz nitelikte olmayan farklı grup- lardaki işlerin tek bir ihaleye konu edilmesi, farklı alanlarda aynı anda yeterli kalite- de iş yapabilecek firmaların azlığı ve teklif veren firmaların uzman olmadıkları alan- lara ilişkin yapacakları ek masrafları göz önüne alarak tekliflerini yüksek tutacakları hususu göz önüne alındığında kaynakların verimli kullanılması ilkesine aykırılık teş- kil edecektir318.
Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilememesi ilkesi; serbest rekabetin sağlan- ması ve idarenin ideal teklifleri almasını sağlama amacıyla getirilmiştir. Zira farklı nitelikteki ihtiyaçlar aynı ihalede toplandığında, bir yandan sadece bir alanda uzman- laşmış ve işin diğer bölümleri hakkında deneyim sahibi olmayan kimselerin ihaleye katılarak teklif vermesi zorlaşacak, diğer yandan ise ihaleye katılan istekliler teklifle- rini hazırlarken, işin kendilerince görülecek kısmının dışında kalan kısımlar için dış kaynaklara yönelmek durumunda kaldıkları için yapacakları ek harcamaları da dikka- te alacaklardır. 4734 s. Kanun’un 5. maddesinde ifade edilen bu ilke, ihtiyacın doğ- rudan kaynağından karşılanması, bu bağlamda bir yapım işi söz konusu ise işin ya- pım müteahhidine, mal alım işi söz konusuysa işin tedarikçiye ve bir hizmet alım işi söz konusu ise işin hizmet sunucusuna gördürülmesini ifade etmektedir319. Ayrıca belirtilmelidir ki, 4734 s. Kanun’un "ihaleye katılmada yeterlilik kuralları" kenar başlıklı 10. maddesinde yeterlilik ölçütü olarak düzenlenmiş olan "benzer iş"in sağ- lıklı biçimde belirlenmesi yönünden de bu ilkenin hayata geçirilmesinin büyük öne- mi bulunmaktadır320.
Şu halde örneğin; bir binanın yapımına ilişkin iş ile binanın yapımı ile doğru- dan ilgisi bulunmayan malların (örneğin; ofis mobilyaları, koltuk, perde) alımına ilişkin iş için tek bir ihaleye çıkılması bahsi geçen ilkeye aykırılık oluşturacaktır. Zira
318
Ankara 3. İdare Mahkemesi, E. 2008/1928, K. 2009/1021, T. 31.07.2009, (Aktaran: SEZGİNER, İdarenin Sözleşmeleri, s.812).
319 ÖZKAN, s.267; TAŞDELEN, Kamu Harcamaları, s.62.
320İhalenin konusunu oluşturan işlerin tamamı bütün olarak kabul edilip benzer iş buna göre tanım-
landığında, birden fazla alanda etkin faaliyet yürüten firmaların azlığı nedeniyle serbest rekabetin kısıtlanacağı; işin ağırlıklı kısmı dikkate alındığında, birbirinden ayrılabilen işler olduğu için, ağır- lığı oluşturmayan işlere ilişkin alanda faaliyet gösteren firmaların ihaleye katılımının kısıtlanacağı; işin herhangi bir kısmında faaliyet göstermenin yeterli kabul edileceği durumda ise "benzer iş" ta- nımının, yeterlilik ölçütü olamayacak kadar genişleyeceği hakkında bkz. GÖK, s.19.
bu halde bahsi geçen malların temini için araya bir yapım müteahhidinin girmesine gerek yoktur, bu mallar idarece satın alma yoluyla elde edilebilir321. Danıştay da bir kararında322, raylı sistemin işletilmesi ile lastik tekerlekli toplu ulaşım sisteminin işletilmesi işinin tek bir ihaleye konu edilmesini, her iki alanda da faaliyet gösteren ve ihaleye katılabilecek olan firmaların azlığı ve işler arasında zorunlu bir bağlantı olmadığı göz önünde bulundurulduğunda, niteliği itibariyle farklı olan iki iş için tek bir ihaleye çıkılmasını hukuka aykırı bulmuştur.
Şu halde kamu ihalelerinde kural "mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilememesi" iken, bu kuralın istisnası ise ihaleye konu işlerin "arala- rında kabul edilebilir doğal bir bağlantı" olması halidir. Buna göre ihtiyaç duyulan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, "doğası gereği" bağlantılılar ise, idare bu işler için tek bir ihaleye çıkabilecektir323. Örneğin; bina yapım işiyle doğrudan bağlantılı ve binanın yerleşmeye hazır hale gelmesi için gerekli olan duvar badanasının yapıl- ması için gerekli boyanın temin edilmesi, zeminin kaplanması gibi işler, tek bir iha- lenin konusu olabilirler324.
Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım iş- leri kısımlara bölünememesi (ihalenin bölünmezliği325) ilkesi; temel olarak ihale sü- recinde: ihalenin yabancı isteklilere açılıp açılmayacağı; ilan süre ve kuralları; ihale usulünün belirlenmesi; ihaleye katılacaklardan hangi yeterlilik belgelerinin istenebi- leceği ya da istenmesinin zorunlu olup olmadığı ve son olarak ihale konusunun 4734 s. Kanun’un 3. maddesinin g bendinde belirtilen istisnaya girip girmediği konularıyla ilgili biçimde ele alınıp irdelenmelidir.
321
GÖK, s.19.
322
D. 13. Dairesi, E. 2009/7074, K. 2010/2940, T. 06.04.2010, www.kazanci.com.tr. Kamu İhale Kurulu kararlında da benzer olmayan işlerin bir arada ihale edilmesinin serbest rekabet ilkesinin ihlali sonucunu doğurabileceği belirtilmektedir. Bkz. ARSLAN, s.64-65.
323ÖZKAN, s.268; İNAN, s.69. 324
Diğer bazı örnekler; makine alımlarında montaj hizmeti, yemek servis hizmetinde gıda alım işi, temizlik hizmetinde temizlik malzemelerinin alınması işi olarak verilebilir. Örnekler için bkz. GÖK, s.20.
Eşik değer 4734 s. Kanun’un 8. maddesinde düzenlenen ve Kamu İhale Kuru- mu tarafından çıkarılan tebliğ ile her yıl güncellenen parasal limiti326 ifade eder. Bu- na göre yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihalelerde sadece yerli isteklile- rin katılabileceğine dair düzenleme yapılabileceği gibi (4734 s. Kanun m. 63), yakla- şık maliyet ile eşik değer arası ilişkiye göre yapılması gereken ilan süreleri ve kural- ları da değişmektedir (4734 s. Kanun m. 13). Söz konusu ilke uyarınca yaklaşık ma- liyeti eşik değerin altına çekerek ilgili düzenlemelerden yararlanmak amacıyla ihale konusu işin kısımlara bölünmesi hukuka aykırı olacaktır. Bu nedenle ihale edilecek iş bir bütün olarak değerlendirilmeli ve yaklaşık maliyet hesabı buna göre yapılmalı, elde edilen sonuç ile eşik değer karşılaştırılarak uygulanacak düzenlemeler saptan- malıdır.
Bu noktada belirtilmelidir ki, bir işin bütünü göz önüne alınarak yapılan yakla- şık maliyet hesabı sonucunda, yukarıda aktarılan kurallara aykırı bir durumun oluş- madığı saptanıyorsa, ihale konusu işin kısımlara bölünmesinde hukuken bir problem yoktur. Başka bir ifadeyle, örneğin; işin yaklaşık maliyeti zaten eşik değerin altında kalıyor ise, bu işi kısımlara bölerek ihaleye çıkmak, ihale sürecine uygulanacak ku- ralları değiştirmeyeceği için, böyle bir işlem hukuka aykırı olmayacak; aksine küçük ölçekli firmaların da katılımı sağlanacağı için rekabeti artırıcı sonuç doğuracaktır327.
Bu ilke kapsamında ikinci olarak, yaklaşık maliyet ile bu maliyete bağlı olarak ihaleye uygulanacak usule ilişkin düzenlemelere de değinilmelidir. 4734 s. Kanun’un 21. maddesinin f bendine göre "yaklaşık maliyeti ellimilyar328 Türk Lirasına kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımları" pazarlık usulüyle ihale edilebilir. Aynı Kanun’un 22. maddesinin d bendine göre de "büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin onbeş milyar, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar"ında doğrudan temin usulü uygulanabilir. Danış- tay’ın da belirttiği üzere pazarlık usulü istisnai hallerde uygulanması gereken bir
3262018 yılı parasal limitleri için bkz. Kamu İhale Tebliği, Tebliğ no: 2018/1, RG, T. 19.01.2018, S.
30306.
327
GÖK, s.20. Aynı şekilde, iş kısımlara bölündüğünde bölünmüş her kısım için yaklaşık maliyet eşik değerin üzerinde kalıyor ise, bu bölünme hukuka aykırı olmayacaktır. Bkz. İNAN, s.69; ÖZKAN, s.271.
usuldür ve genel ihale usulü olan açık teklif usulü daha objektif kurallara tabidir329. Doğrudan temin usulü ise "ihale usulü" olarak kabul edilmemiş bir usuldür330 ve bu usulde ilan süreleri, teminat alma, yeterlilik kriterlerini uygulama gibi zorunluluklar olmadan temin sağlanır. İdareye ciddi avantajlar sağlayan; ancak hukuka aykırı uy- gulamalara da konu olabilecek bu usullerin uygulanması amacıyla ihale konusu işin kısımlara bölünmesi de hukuka aykırı olacaktır331.
Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaması ilkesi, temelde kamu- sal harcamaya yetkili kamu görevlilerinin, belirlenmiş olan yıllık bütçe sınırlarını aşar biçimde idareyi borç altına sokmasının engellenmesini amaçlamaktadır. Bu ilke uyarınca bir bütçe yılı içinde gerçekleştirilecek ihalelerin ödeneğinin, o yılın bütçe- sinde bulunması zorunludur332 ve bu zorunluluk ihaleye başlayabilme koşuludur333. Ödeneğin ne ölçüde ve nasıl bulunması gerektiği noktasında belirtilmelidir ki, ilgili idarenin bütçesinde çıkılacak ihaleye ilişkin en azından işin yaklaşık maliyetine334 denk bir ödenek bulunmalıdır; ancak bu ödeneğin bütçede mutlak surette nakit olarak bulunması gerekmez335. Danıştay da ihaleye çıkılmadan önce yeterli ödeneğin sağla- nıp sağlanmamış olduğunu denetlemekte336ve yaklaşık maliyet baz alınarak gerekli ödeneğin temin edilmesinden önce ihale için ilan verilmesi halinde, bu eksikliklerin sonradan düzeltici işlem tesisi ile giderilebilecek nitelikle olmadığı nedeniyle ihale- nin iptalinin gerektiğine karar vermektedir337.
Bu ilkenin istisnası ise 4724 s. Kanun’un 62. maddesinin b bendinde şu şekilde düzenlenmiştir: "Ertesi malî yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hiz- met alımları için bir önceki malî yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir." Bu hükme göre idarelerin düzenli olarak aldıkları örneğin; yemek hizmetleri, temizlik hizmetle-
329D. 13. Dairesi, E. 2009/1028, K. 2011/858, T. 02.03.2011, www.kazanci.com.tr 330SANCAKDAR/US/KASAPOĞLU TURHAN/ÖNÜT/SEYHAN, s.567. 331
GÖK, s.21. Yargıtay 5. CD., E. 2012/16142, K. 2014/3361, T. 26.03.2014, www.kazanci.com.tr
332GÖK, s.22; TAŞDELEN, Kamu Harcamaları, s.65. 333İNAN, s.70.
334 İhalede verilen geçerli tekliflerin yaklaşık maliyetin üzerinde bulunduğu durumlarda eğer ödenek
yaklaşık maliyete göre belirlenmiş ise, teklif mevzuat çerçevesinde kabul edilebilir olarak değer- lendirilmiş olsa dahi, yeterli ödenek bulunmadığı için ihalenin iptali gerektiği hakkında bkz. D. 13. Dairesi, E. 2010/2347, K. 2010/7742, T. 08.11.2010, (Aktaran: ÖZKAN, s.275, dn. 786).
335Kanundaki düzenlemenin amacının ödeneği bütçeye tahsis edilmiş olması olduğu, nakdin daha
sonra elde edilecek olmasının ödenek yokluğu olarak değerlendirilemeyeceği hakkında bkz. GÖK, s.22.
336D. 13. Dairesi, E. 2008/678, K. 2011/3674, T. 13.09.2011, www.kazanci.com.tr
ri, akaryakıt alımı gibi alımlara ilişkin ihalelerde ilgili idareler, henüz bir sonraki yılın bütçesi kesinleşmeden de ihaleye çıkabileceklerdir.
Birden fazla yılı kapsayacak işlerde ihale yapılması durumunda işin süresine uygun olarak her yıl ilgili bütçeye ödenek ayrılmalı ve ilk yıl ödeneğinin, proje mali- yetinin yüzde onundan az olmaması gerekmektedir (4734 s. Kanun m. 62/a).
İlgili mevzuatı gereğince Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu belgesinin alınmış olması ilkesi, gerçekleştirilecek faaliyetler sonucu çevreye zarar verme ihtimali338 olan işlerle ilgi- lidir339. Raporun nasıl hazırlanacağına ilişkin hükümler ise Çevresel Etki Değerlen- dirmesi Yönetmeliği340‘nde bulunmaktadır. 4734 s. Kanun 5. maddesinde bu ilkeye doğal afet durumlarını istisna getirmiştir. Bu halde ÇED olumlu raporu alınmadan da ihaleye çıkılabilecektir.
Sonuç olarak belirtilmelidir ki, hem 4734 s. Kanun’un 5. ve 62. maddelerinde öngörülen düzenlemelerin hem de idare hukukuna hâkim genel ilkelerin kamu ihale hukukuna uygulanmasında temel amaç, idare tarafından gerçekleştirilen ihalelerin en ideal şekilde nihayete erdirilmesi ve kamusal kaynakların alabildiğine verimli kulla- nılmasının sağlanmasıdır. Görüldüğü üzere yukarıda açıklanan tüm ilkeler bir bütün olarak birbiriyle ilişki içindedir. Belirtilen ilkelerden örneğin; saydamlık ilkesinin ihlali hem eşit muamele, hem serbest rekabet hem güvenirlik, hem de kamuoyu denetimi ilkelerini zedeleyecektir. Bu bakımdan ilkelerin hayata geçirilmesinde bütüncül bir politika izlenmesi oldukça önemlidir. Bu bakımdan 4734 s. Kanun’un "görevlilerin
338Avrupa ve dünya genelinde "çevreci kamu alımları - green public procurement (GPP) " ve "yeşil alımlar" olarak ifade edilen yeni düzenlemelerle; ihalenin bir tüketim süreci olduğu göz önüne alı- narak, sonuçta çevreye verilecek zararın en aza indirilmesi ve yeşil ihale yöntemleri aracılığıyla ekonominin ekolojik politikalara evirilerek çevre bilincinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu konuda detaylı bilgi için bkz. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, Public Procurement for a Better Environment, COM (2008) 400; MARRON, Donald B., Buying Green: Government Procurement as an Instrument of Environmental Policy, Public Finance Re- view, C. 25, S. 3, 1997, s.285 vd.; BLOME, Constantin/HOLLOS, Daniel/PAULRAJ, Antony, Green Procurement and Green Supplier Development: Antecedents and Effects on Supplier Per- formance, International Journal of Production Research, 52:1, 2014, s.32 vd.; HO, Linda W.P./DICKINSON, Nicholas M./CHAN, Gilbert Y.S., Green Procurement in the Asian Public Sector and the Hong Kong Private Sector, A United Nations Sustainable Development Journal, C. 34, S. 1, 2010, s.24; SEVİNÇ, Ayşen, Yeşil Satın Alma Kriterleri ve Yaklaşımı, Mali Hizmetler Uzmanlığı Araştırma Raporu, 2013.
339KİK, K.N. 2014/UH.I-2697, T. 23.07.2014, www.ekap.kik.gov.tr 340RG, T. 25.01.2014, S. 29186.
cezai sorumluluğu" kenar başlıklı 60. maddesinin son fıkrasında, "5 inci maddede be- lirtilen ilkelere ve 62 nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır hükmü bulunmaktadır. Bu düzenlemeye göre ihale hukukuna hâkim ilkelere aykırı hareket eden kamu görevlilerinin mali ve disiplin sorumluluğunun yanında cezai so- rumluluğu da doğacaktır.
II. İHALE USULLERİ
4734 s. Kanun 18. maddesinde ihale usulleri; açık ihale usulü, belli istekliler arasında ihale usulü ve pazarlık usulü şeklinde üç adet olarak belirlenmiştir. Ka- nun’un 22. maddesinde düzenlenen doğrudan temin ve 23. maddesinde düzenlenen tasarım yarışmaları ise birer ihale usulü değildir. Ayrıca Kanun’un 48-52 maddeleri arası düzenlenen danışmanlık hizmeti alımları da ayrı bir ihale usulü olmayıp, belli istekliler arasında ihale usulünün bir görünümünü oluşturmaktadır341. Tüm bunların yanında 2008 yılında Kanun’a koyulan ek maddeler aracılığıyla kamu ihale düzeni- mize "dinamik alım sistemi’ ve "elektronik eksiltme" sistemi getirilmiştir.
4734 s. Kanun’un 5. maddesinin 4. fıkrasına göre "Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir." Bu durumda pa- zarlık usulü özel ihale usulü olarak karşımıza çıkar ve sadece Kanun’da belirtilen hallerde bu usule başvurulabilir.
İşin niteliğine göre hangi ihale usulünün uygulanacağını belirleme yetkisi ise, ihale yetkilisine aittir342.