Devredilemez görev ve yetkiler

TTK gerek genel kurul gerekse yönetim kurulu bakımından görev ve yetkileri belli bir başlık altında toplamamış, farklı maddelerdeki düzenlemelerle, hangi görevlerin devredilemez hangi görevlerin devredilebilir nitelikte olduğunu yorum yoluyla çıkarılmasına yol açmıştır. Böyle bir düzenlemenin eksikliği hem genel kurul ile yönetim kurulu arasında bir ast-üst ilişkisi olup olmadığı274 _yönünden

hem de yönetim kurulunun devredilebilir ve devredilemez yetkilerinin neler olduğu yönünden tartışmalara sebep olmaktadır275_{. TTK Tasarısı hem genel}

kurulun hem de yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkilerini maddeler hâlinde sıralamış, ast üst ilişkisi yerine görevler ayrılığı ilkesini kabul ettiğini açıkça ortaya koymuştur276_.

374. madde yönetim kurulunun ve yönetimin, kanun ve esas sözleşme ile genel kurula bırakılmış olanlar dışında kalan, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş ve işlemler bakımından yetkili olduğunu düzenlemiştir. 375. madde de bu görev ve yetkiler arasında, yönetim kurulunun gerek genel kurula gerekse yetki devrinin yapılabileceği diğer organ, kişi ve komisyonlara devredemeyeceği görev ve yetkilerini düzenlemektedir. Burada

273 _{Çoğu zaman gerçek şahıs olan temsilcinin mali gücünün bu zararı karşılamaya yetmeyeceği}

akla gelebilir, bunun için de yine ilk defa TTK Tasarısı’nda düzenlenmiş olan sorumluluk sigortası sistemi bir güvence oluşturacaktır. Ancak bu riski almak isteyecek büyüklükte sigorta şirketlerinin ülkemizde ne derece yaygın olduğu da akla gelen diğer bir sorudur.

274 _{Üst organ olduğu yönünde İMREGÜN Menfaat İhtilafları s. 6; aksi görüşte PASLI s. 286 vd.} 275 _{YANLI, Veliye, İsviçre Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda “İşbölümü” İlkesi ve Yönetim}

Kurulunun Münhasır Yetkileri, İÜHFM, C.LV, s.3, İstanbul 1997 s. 261.

86

sayılanlar yalnız yönetim kurulunun yapmakla yetkili olduğu iş ve işlemler olduğu gibi yapmadığı takdirde sorumluluğunun da doğacağı görevleridir277_.

Kurumsal yönetim anlamında yönetim kurulunun görevlerinin ve yetkilerinin sınırlarının belirli olması, sorumluluklarının ortaya çıkarılması ve takip edilebilmesi, hesap verebilirlik temel ilkesi açısından önem taşımaktadır. Aynı şekilde kurumsal yönetimin getirdiği profesyonelleşme kavramı da şirket idaresindekilerin görev ve yetkilerinin şirketle ilişkide olanlar bakımından soru işareti bırakmayacak şekilde açık olmasına ihtiyaç duyar. OECD İlkeleri ve SPK İlkeleri de yönetim kurulunun belli başlı yönetim ve gözetim görevlerine yer vermişlerdir278_.

375. maddenin (a) bendi şirketin üst düzey yönetiminden bahsetmektedir. Gerekçede üst düzey yönetim ile genel işletme politikası başta olmak üzere, yatırım, finansman, temettü gibi politikaların hedeflerinin karara bağlanması, bunlara ulaşılması için seçilen araçların gösterilmesi, hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının veya ulaşılıp ulaşılmayacağının belirlenmesi, bütçe uygulamasının kontrolü ve stratejilerin tespitinin ifade edilmek istendiği belirtilmiştir. Bu işlemler esasında kurumsallaşma sonucunda yönetimin komisyonlara veya yöneticilere dağıtacağı görevlerle ulaşılmak istenilen amaçları belirtmektedir. İyi bir şirket yapısı da zaten böyle bir dizilimi gerektirir. Kurumsallaşma ve çağdaş yönetim sistemindeki yapılanma ile bağlantılı olarak, (b) bendinde yer verilen örgüt şeması yönetimde yer alan herkesin, altlık-üstlük ilişkilerini, görev tanımlarını, bölümleri ve aralarındaki ilişkileri gösteren şemadır279_{. Maddenin (c) bendi kurumsal yönetimin denetim ayağının en önemli}

277 _{Daha genel şekilde, devredilebilir olsun veya olmasın yönetim kurulunun görevlerinin, onun}

yetkilerinin de sınırlarını çizmekte olduğu, devretmediği takdirde yerine getirmediği görevleri bakımından da sorumlu olacağı ifade edilebilir. PASLI s. 299 vd.

278 _{OECD İlkeleri Bölüm VI, SPK İlkeleri Bölüm IV.2.} 279 _{bkz. TTK Tasarısı Madde Gerekçeleri m. 375 (b)}

87

başlıklarından biri olan finansal denetime280 _{ilişkindir. Finansal planlama için}

böyle bir örgütün kurulması kurumsal yönetim kurallarının gereğidir281_{. (e)}

bendinde yönetim kurulunun yönetim yetkisi dışında gözetime ilişkin görev ve yetkisine gönderme yapılmıştır. Şirketteki kurumsallaşma yönetimin işlerini ve dolayısıyla kimi yetkilerini terhis etmesini gerektirmektedir, üst gözetim hem bu terhisin hem de genel olarak şirket işleyişinin gözetimini sağlayacaktır. Gerekçede üst gözetim ile hem kuramsal açıdan hem de işletme iktisadı yönünden gerekli olan işlerin akışının gözetiminin yapılmasının kastedildiği belirtilmiştir. (f) bendi şirket defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporu, genel kurul toplantılarının yapılması ve yürütülmesi yanında kurumsal yönetim raporunun hazırlanmasını ve genel kurula sunulmasını da devredilemez görev ve yetkiler arasında saymaktadır. Bu bend kurumsal yönetim ilkelerine ilişkin 1524. maddeyle birlikte değerlendirildiğinde, halka açık anonim şirketler için zorunlu olan kurumsal yönetim raporu ile birlikte şirket kendi kendine bir iç denetim gerçekleştirecektir282_{. Dolayısıyla kurumsal yönetimin şeffaflık, hakkaniyet, hesap}

verebilirlik ve sorumluluk ilkelerinin şirket işleyişinde ne kadar doğru şekilde içselleştirildiği gözlemlenebilecek, şirketin kurumsal yönetim ilkelerine daha uyumlu hâle gelebilmesi, böylece daha verimli ve modern bir işleyişe sahip olması için nelerin gerekli olduğu anlaşılabilecektir.

Bu bilgiler ışığında TTK’da dağınık biçimde yer almış olan yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkilerinin, kurumsal yönetim felsefesini de dikkate alır şekilde, yeniden düzenlenerek bir başlık altında toplandığı görülmektedir. Bu devredilemez yetkiler aynı zamanda birer görev olduklarından, yerine getirilmemeleri hâllerinde yönetim kurulu üyelerinin sorumluluklarına

280 _{Bu konuda daha detaylı bir açıklama için bkz. TEKİNALP TTK Tasarısının Kurumsal Yönetim}

Felsefesine Yaklaşımı N. 12 vd.

281 _{Bu bakımdan madde gerekçelerinde “kurumsal yönetim kurallarının ve çağdaş yönetim}

usullerinin gereği olan bu örgüt bütün anonim şirketler için gerekli değildir; şirketin yönetimi gerektiriyorsa finansal planlama zorunludur” denmektedir, bkz. TTK Tasarısı Madde Gerekçeleri m. 375 (c).

88

gidilebilecek, bu şekilde şirket menfaatleri korunabilecektir. Bir diğer faydası da yönetim kurulu ve yönetimin hareket kabiliyeti artmış, bu yetkilerle ilgili olarak, pay sahiplerinin ve genel kurulun müdahalesi sınırlanmıştır283_.