e-Devletin katılımcılığa etkileri

e-Devlet doğası gereği, vatandaş katılımını teşvik eden bir yapıya sahiptir. e- Devlet, kullanıcı taleplerini BİT sayesinde otomatik olarak algılama ve buna uygun analizler sunma imkânı verdiği gibi, kullanıcıların anlık iletişimine olanak sağlayarak ayrıca vatandaş taleplerinin alınmasını sağlamaktadır. Bu suretle, e-devlet, vatandaş

katılımı ile kamu yönetimine güveni artıracak bir araç olarak ortaya çıkmaktadır99_{. e-}

Devletin sağladığı katılımcılık olanakları basit anlamda bilgi verme, danışma ve geri bildirimde bulunma, daha ileri aşamada ise politika sürecine aktif katılım sağlama

olarak belirmektedir100_.

e-Devlet hizmet sunumu aşamasında vatandaşlarla kamu yönetimi arasında etkileşimli bir bağ oluşmasını sağlamış ve sayısal iletişim kültürünü yerleştirmiştir. Bu durum hem bizzat bu şekliyle e-katılımcılığa yol açmakta hem de tasarlanacak e- katılımcılık uygulamalarının benimsenmesine olanak sağlayacak bir sayısal iletişim kültürü oluşturmaktadır.

e-Devlet ile elektronik ortamda kimlik tanımlama ve yetkilendirme teknoloji, uygulama ve altyapıları ileri düzeye ulaşmıştır. Bu kapsamda, e-devlet altyapısının bireylerin e-katılımcılık platformlarında kendi tanımlayıcı kimlikleri ile var olabilmelerinin altyapısı oluşturulmuştur. Bu anlamda, bireylerde, katkılarının kendileri ile ilişkilendirilmesine olanak sağladığı için teşvik yönünde etki edebileceği değerlendirilebilir.

98 _{Waseda University, 2011:8-9} 99 _{OECD, 2003:29}

e-Devlet, özellikle ağ 2.0 uygulamaları ile vatandaş taleplerinin, kaynağında, oluştuğu ortamda ve zamanda ve oluştuğu şekliyle sayısal olarak kayıt altına alınmasına imkân vermektedir. Bu kayıtlar otomatik olarak işlenerek analize tabi tutulabilmektedir. e-Devlet altyapısı bu taleplerin karşılığının anında araştırılmasına olanak verecek bir bilgi altyapısı ve iletişim ortamı sağlamaktadır. Bu çerçevede, aynı konudaki benzer taleplerin gruplandırılması, farklılaşan taleplerin süzülmesi, aykırı yöndeki taleplerin belirlenmesi ve diğer grupla karşılaştırılması; birbiriyle ilişkili konulardaki benzer ve aykırı taleplerle ilişki kurulması ve bunların otomatik olarak analizi BİT’in sağladığı olanaklar arasındadır. Bu suretle, tek tek birey taleplerinden yola çıkarak, politikalara kaynak teşkil edecek sistematik bilgi üretimi kolaylaşmaktadır. Bu olanakların, anlamsal ağ teknolojilerindeki gelişmelerle daha görünür hale gelmesi öngörülmektedir.

e-Devlet, kamu hizmetleri ve kamu politikaları konusunda önemli oranda bilgiyi kamuoyuna açık hale getirerek ve vatandaşlarla kamu yönetimi arasında iletişim kanallarını açarak, kamu politikalarının oluşturulmasında katılımcılık taleplerinin artmasında önemli rol oynamıştır.

e-Devlette internet sitesi, elektronik posta, kısa mesaj servisi ve basit çevrimiçi görüşme teknolojileri ön planda olup, tek taraflı bilgi ve hizmet sunumu ile hizmetin gerektirdiği düzeyde etkileşim söz konusudur. Bu yapısıyla e-devlet, yeni kamu yönetimi anlayışının etkinlik, verimlilik, vatandaş odaklılık, temel kamu hizmetlerini üstlenen çevik devlet ilkeleri ile büyük oranda örtüşmektedir. Öte yandan, devlet 2.0 kamu yönetiminin iç işleyişindeki etkinliğin ötesine geçerek kamu hizmetlerinin ve kamu politikalarının tasarımında daha ziyade vatandaş katılımını ve bireylerin değer üretimini ifade eden bir yaklaşımdır. Bu yönüyle, yeni kamu yönetimi yaklaşımından ziyade, katılımcılığı destekleyen yönetişim zihniyetine yaklaşmaktadır.

Diğer taraftan, e-devlet uygulamaları, katılımcı yönetim açısından önemli altyapı oluşturmuş olmakla birlikte, sınırlı sayıda da olsa, katılımcılığı olumsuz etkileyebilecek riskler barındırmaktadır. Bu açıdan, e-devletin sağladığı ileri kimlik tanımlama imkânları ile kayıt tutma ve izleme olanakları, sağladığı kolaylıkların yanında, istenmeyen izlenme riskini de beraberinde getirmektedir. Bu durum, her ne

kadar katılım, doğası gereği alenileşmeyi içeren bir eylem olsa da, bireylerde izlenme ve fişlenme algısı ile birleştiğinde katılımcılığı olumsuz biçimde etkileyebilecektir. 2.3. Bölüm Değerlendirmesi

BİT, insanlığın bilgiyle irtibatını oldukça farklı boyutlara taşımış; bu durum, bireysel, ekonomik ve sosyal yaşama damga vuran gelişmelerin önünü açmıştır. BİT’te ağ 2.0 olarak tanımlanan yeni kullanım pratiği, kullanıcı içeriği ve etkileşimi açısından sağladığı olanaklarla BİT’i bir araç olmaktan çıkarıp platform haline getirmiştir. Bu platform, ortak bilgi ve değer üretimine olanak tanıyan yapısıyla, bireylerin yoğun ilgisini çekmiştir. Öte yandan, BİT gelişim seyrini devam ettirmektedir. Bu çerçevede, nesnelerin interneti ve anlamsal ağ gibi teknolojiler önümüzdeki dönemde BİT’in, otomatik bilgi işleme imkânlarını daha da artıracaktır. Bu teknolojiler, diğer pek çok alanda olduğu gibi katılımcılık uygulamaları açısından da önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu teknolojilerin hâlihazırda e-katılım açısından kullanımı büyük oranda mevcut yönetim kurgularının elektronik versiyonunun işletilmesi şeklindedir. Öte yandan, teknolojilerin gelişmeye devam etmesi ve bunların özümsenmesi ile BİT’in mevcut yönetim yaklaşımlarının ötesinde katılımcı uygulamaları gündeme getirmesi beklenmektedir.

BİT sayesinde, toplumdaki her öznenin açık bilgi kaynaklarına anında ulaşabildiği ve üretilen bilginin açık erişime sunulabildiği bir ortama doğru seyredildiği; çift yönlü ve çoklu katılımlı açık iletişim olanaklarının geleneksel iletişim araçları ve biçimlerinin tek yönlü, sınırlı, yaygın kitle iletişimine dayalı medya biçimselliğini baskı altına aldığı ve kimi durumlar için ikame sürecine girdiği yoğun bir dönüşüm yaşanırken; kurgusu yerel, ulusal, bölgesel ya da küresel hiçbir siyasal yapı ve kamusal örgütlenmenin bu işleyişin dışında kalması düşünülemez. Mevcut kalıplar, yapılar ve düşünce sistematiği açısından konjonktürel olarak olanaksız ve kabul edilemez görülen pek çok unsur, bireysel, sosyal ve ekonomik aktörler tabanında karşılık bulmakta ve kendisini dayatacak boyutlara ulaşmaktadır. Bu gelişmeleri takip etmekte zorlanan ya da bilakis kasıtla bu gelişmelerin aksine hareket eden üst yapılanmalar, kendisine dayatılan yeni yapıları ve yaklaşımları kabule yanaşmadığı ölçüde dayandığı tabanla zıtlaşmakta ve çatışmaktadır.

e-Devlet çalışmaları, BİT’in katılımcılığa etkilerinin kamu yönetimlerince özümsenmesinin önünü büyük ölçüde açmıştır. Öte yandan, e-devlet uygulamaları, ülkelerde belirli bir olgunluğa eriştikten sonra, ağ 2.0 uygulamalarının etkisiyle daha katılımcı bir yaklaşıma doğru evrilmiştir. Bu yönelim, devlet 2.0 kavramı ile ifade edilmektedir.

Bu çerçevede, BİT, katılımcılık yaklaşımlarının pratiğe aktarılmasında önemli bir araç teşkil etmekte, ileriki dönemler için mevcut yönetim yaklaşımlarını değiştirebilecek bir potansiyel taşımaktadır.

3. BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN KATILIMCI POLİTİKA