Günümüz dünyasında yaşanan önemli değişimler, her alanda yeni bir düzenin oluşmasına neden olmuştur. Değişimler, küresel politik çevrede, yönetim anlayışlarında, uluslararası ilişkilerde, teknolojide ve ekonomide çok belirgin olarak görülmektedir. Dünyada yaşanan tüm bu değişimler ve ortaya çıkmakta olan yeni düzen, turizm endüstrisi açısından da çok önemli değişim ve gelişimler ortaya koymaktadır. Özellikle, teknolojik gelişimler turizmde çok hızlı karşılık bulmuştur. Bunun en önemli örneği kuşkusuz havayollarının turizmdeki rolüdür. Bu karşılık ile turizm faaliyetlerine katılan kişi sayısı artmış ve turizmin ekonomik ve sosyal boyutu da çok önemli duruma gelmiştir. Bu durum özellikle gelişmekte olan ülkeler ve bölgeler için önemsenen ve üzerinde araştırılan bir konudur. Özellikle bölgesel açıdan turizm destinasyonları gelişimi sürekli hale getirmek ve bu ekonomik pastadan daha fazla pay alabilmek için öncelikli olarak fiyat, değer ve en önemlisi kalite odaklı bir özelliğe bürünmüşlerdir. Turizm destinasyonlarının kalite düzeyinin geliştirilmesi gerekliliği de değişimle beraber ortaya çıkmıştır (Akbaba ve Özkul, 2011, s.377).
Turizm hareketliliğine olumlu katkılar sunan kalite çalışmaları, turizm destinasyonlarına sağladığı yararlar bakımından da önemlidir. Turizm destinasyonlarında kalite çalışmaları (Robles ve Lopez, 2009, s. 107-108):
• Gelişmiş veya gelişmekte olan turizm aktivitelerinde kalite uygulamasını teşvik eder. • Kamu ve özel sektör arasında işbirliği ağlarını yerel düzeyde güçlendirir.
• Faaliyete yeni başlayacak olan turizm işletmelerine doğrudan veya dolaylı olarak etkisi vardır.
• Turizmin çeşitli alanlarında tamamlayıcı özellikleri ile birlikte profesyonelleşme açısından da destekler.
• Yerel turizm yönetiminin uygun şekilde yeniden yapılanmasına ve yeterlilik kazanmasına katkı sağlar.
• Bölgeye dayalı yeni ürünlerin ortaya çıkma dinamizmini arttırarak çeşitlenme sağlar. Yeni ve gelişen turizm destinasyonlarının rekabet gücünün artması ve turist davranış tercihlerindeki değişiklikler nedeni ile turizm sektöründe kalitenin (Toplam Kalite Yönetimi) önemi olağanüstü bir seviyeye yükselmiştir (Camison, 1996, s.191). Dünya genelinde turistik destinasyonların sayısı ve özelliklerinin küresel bir nitelik taşıması nedeniyle, diğer sektörlere nazaran değişimleri ve kalite olgusunu önemsemesi gereklilik arz etmektedir (Topaloğlu ve Kaya, 2008, s. 25).
Turizm işletmelerinin müşteri memnuniyeti ve bağlılığını arttıran ve sonucunda da karlılığı etkileyen en önemli faktörlerden birisi de kalitedir (Taştan ve Demircioğlu, 2013:1075). Küreselleşen dünyada iş dünyası daha karmaşık bir hale gelmekte ve kalite, destinasyonlar ve turizm işletmeleri için en önemli rekabet araçlarından birisi haline gelmiştir. Önde gelen birçok kalite örgütleri, bu rekabetçi durum karşısında kaliteyi yönetmek ve fırsatlardan yararlanmak için kalite sistematik süreçlerini kullanmaya başlamıştır (Eraqi, 2006: 469-470).
Destinasyon yönetimi açısından da çok önemli olan kalite, destinasyonların tüm kalite boyutlarının (ürün, hizmet ve çevre) iyi yönetilmesini gerektirir. Destinasyonlar bu kalite boyutlarını yönetmek için çaba sarf ederlerse turizmin gelişimi açısından kazanç sağlayacaklardır (Morrison, 2013, s.184).
Kalite, bir turizm destinasyonunun, turisti en yüksek düzeyde memnun edecek turizm ürününü diğer destinasyonlardan daha farklı, kaliteli ve iyi sunabilmesi ve bunu sürdürebilmesi (Bahar ve Kozak, 2055, s.85) şeklinde tanımlanan destinasyon rekabetine de katkı sağlayacaktır. Bir turizm destinasyonu ürettiği mal ve hizmetleri rakipleri ile kalite, fiyat, ürün çeşitliliği açısından yeterli düzeyde olması, o destinasyonun rekabet gücünün
göstergesidir (Aydemir, vd., 2014, s.2). Dünya pazarında etkili olmak isteyen işletmeler, sundukları ürün ve hizmetlerde özellikle kalite konusunda daha duyarlı davranma zorunluluğu duymaktadırlar. Çünkü yoğun ve sert rekabetin yaşandığı ortamda, kalitesiz ve tüketici istek ve gereksinimlerinden uzak ürün ve hizmet üreten işletmelerin ayakta kalması tesadüflere bağlı kalmaktadır (Topaloğlu ve Kaya, 2008, s. 23-24).
Turizm destinasyonunun dünya pazarındaki başarısı, rekabet gücünden etkilenir (Enright ve Newton, 2004, s.777). Kalite geliştirme, günümüzde bir çok turizm destinasyonun uluslararası pazarda rekabet edebilmek için kullandığı stratejilerinden birisidir (Alberto, vd., 2010, s.269). Rekabet gücü yüksek bir endüstri olan turizmde yer alan işletmeler, sadece maliyet temelli faaliyetlerle, bu yüksek rekabet ortamında devam edemezler. Bu nedenle kalite, turizm endüstrisinde rekabet edebilmek için de öne çıkmaktadır. Aynı zamanda kalite, turizm endüstrisinin sürdürülebilir gelişimi ve yeni iş imkanları oluşturma ve arttırması bakımından da önemlidir. Bu nedenle, turizm ve turistik ürünlerde kalitenin teşvik edilmesi tüm turizm faaliyetlerinde öncelik olmalıdır (Eraqi, 2006, s. 474).
Rekabet açısından ele alındığında kalite, başarılı bir turizm destinasyonu için hayati önem taşımakta ve turizm destinasyonları için bir rekabet aracı haline gelmektedir. Kaliteli ürün ve hizmet, rekabet ve sürdürülebilirliği sağlamak için önemlidir. Bir paket ya da bireysel turistik ürün ve hizmetlerde kaliteyi sürekli iyileştirmek ve süreç haline getirmek gerekmektedir. Destinasyonlarda, kaliteye yönelik hedefleri belirleyen bir strateji geliştirilmeli ve sonuçlar sürekli kontrol edilmelidir (http://ec.europa.eu/). Turistik ürünlerin kendine has yapısı gereği, fiziksel kaynakların değiştirilmesi mümkün olmadığından, sunulan mal ve hizmetlerin kalitesi ile turistlere farklı değerler katan destinasyonlar büyük oranda rekabet avantajı elde edebilirler (Bezirgan, 2014, s. 525).
Kalite, özellikle bilginin ve pazarların ulaşılabilirliğinin ve rekabetin artması gibi nedenlerle, endüstrilerin tümünde örgütlerin başarısı için en önemli unsur haline gelmektedir. Turizm endüstrisinde kalitenin etkisi; endüstrinin kendine has soyutluluğun fazla olması, üretim ve tüketimin eş zamanlılığı, insan unsuruna bağlılığın yüksekliği, algılanan riskin seçime etkisi ve farklı kalite değerlerinin varlığından ötürü daha fazla hissedilmektedir (Dinçer, vd., 2010, s. 275).
Destinasyon kalitesini önemli kılan bir diğer husus ise destinasyon imajı ile ilişkilendirilmesi ve destinasyon kalitesinin destinasyon imaj oluşumu veya gelişimine katkı sağlayan en önemli kaynaklardan biri olarak ifade edilmesidir (Lin ve McLeay, 2012).
Kuşkusuz kalitenin, destinasyonlarda ürün geliştirme çalışmalarında önemli bir rolü vardır. 2003 yılında The European Communities, yayınları “A Manual for Evaluating the Quality
Performance of Tourist Destinations and Services”, adlı çalışmada turizmde kalite çalışmalarının turizm destinasyonları ve paydaşları için önemi ve sağladığı avantajlar şu şekilde sıralanmıştır (Morrison, 2013, s. 164):
• Kalite, rakipler karşısında avantaj sağlar.
• Kalite performansı, destinasyonda pazarlama faaliyetlerini kolaylaştırır. • Kaliteli ürün ve hizmet müşteri sadakatini sağlar.
• Daha iyi kalite, daha fazla kar demektir.
• Kalite yönetimi, turizm destinasyonlarında projelerin daha verimli hale gelmesini sağlar.
• Turizm destinasyonlarında kalite çalışmaları, yerel halkın yaşam kalitesine katkı sağlar.
• Kalite ile beraber maddi olanaklara ulaşım kolaylaşır.
• Etkili izleme yöntemleri ile yapılan hataların tekrarından kaçınılır. • Daha titiz çalışmalar ile doğru kararların alınması sağlanır.
• Kalite iyileştirme çalışmaları ile proaktif yöntem benimsenir ve ilerlemeler sağlanır. Genel olarak, kaynaklarını verimli kullanamayan, kaliteli ürün ve hizmet sunamayan ve sonuçta da ziyaretçileri memnun edemeyen destinasyonların başarıya ulaşması mümkün değildir. Destinasyonda, kullanılan ulaşım araçları, yapılan alışveriş, yenilen güzel bir yemek ya da konaklama yapılan kaliteli bir otel, sunulan hizmetin mükemmelliği, turistlerin tüm tatillerini etkilemektedir. Destinasyon genelinde sunulan ürün ve hizmetlerin belirli bir kaliteye sahip olması, başarı ve sürekliliğin ilk şartını oluşturmaktadır (Doğanlı, 2006, s. 95). Yapılan araştırmalar sonucunda; tatil süresinin uzatılması (Plog, 1991), destinasyonların tanıtım ve sürdürülebilirliği (Crotts, 1999), turist memnuniyetinde (Chaudhary, 2000; Bigne, vd., 2001), rekabet üstünlüğü sağlamasında (Omerzal, 2006) ve tekrar tercih edilmelerinde (Crompton, 1984; Zabkar, vd. 2010) destinasyon kalitesi önemli bir faktördür (Raghu, 2009, s.89).